Η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία: χρήσιμη στήριξη, χρειάζονται όμως βελτιώσεις για την καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων

Σύνοψη

Η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία είναι η απάντηση της ΕΕ στην έκκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση με σκοπό τη στήριξη των προσφύγων στην Τουρκία. Πρόκειται για μηχανισμό συντονισμού και εξορθολογισμού της διάθεσης ενός ποσού ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ προερχόμενου από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Η στήριξη καλύπτει δραστηριότητες παροχής βοήθειας, ανθρωπιστικής και μη, με χρηματοδότηση ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ και 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ αντίστοιχα. Η Διευκόλυνση έχει ως στόχο να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και τη συμπληρωματικότητα της στήριξης που παρέχεται στους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία.

Στο πλαίσιο του ελέγχου μας εξετάστηκε κατά πόσον η Διευκόλυνση παρείχε αποτελεσματική στήριξη στους πρόσφυγες στην Τουρκία. Οι εργασίες μας επικεντρώθηκαν στη διαχείριση της πρώτης δόσης της Διευκόλυνσης και στα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής στο πλαίσιο του ανθρωπιστικού σκέλους της.

Διαπιστώσαμε ότι, εν μέσω δυσκολιών, η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία κινητοποίησε γρήγορα 3 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και τα κράτη μέλη της ΕΕ με στόχο την ταχεία ανταπόκριση στην προσφυγική κρίση. Ωστόσο, δεν πέτυχε πλήρως τον στόχο της να συντονίσει αποτελεσματικά την απάντηση αυτή. Τα ελεγχθέντα έργα παρείχαν χρήσιμη στήριξη στους πρόσφυγες. Στην πλειονότητά τους παρήγαγαν τις εκροές τους, όμως τα μισά από αυτά δεν έχουν ακόμη επιτύχει τα αναμενόμενα επακόλουθά τους. Επιπλέον, εντοπίσαμε περιθώρια για αύξηση της αποτελεσματικότητας των έργων βοήθειας σε μετρητά. Καταλήγουμε συνεπώς στο συμπέρασμα ότι η Διευκόλυνση θα μπορούσε να ήταν αποτελεσματικότερη και να είχε επιτύχει καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων.

Η Επιτροπή εντόπισε τις ανάγκες προτεραιότητας των προσφύγων βάσει ολοκληρωμένης εκτίμησης αναγκών. Ωστόσο, οι διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των αναγκών προτεραιότητας σε δημοτικές υποδομές και κοινωνικοοικονομική στήριξη είχαν ως αποτέλεσμα να μην καλύπτονται επαρκώς οι τομείς αυτοί.

Η Διευκόλυνση υποστήριξε παρόμοια είδη δραστηριοτήτων στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης με διαφορετικά μέσα. Το γεγονός αυτό περιέπλεξε περαιτέρω τον συντονισμό και οδήγησε στην παράλληλη χρήση διαφόρων δομών διαχείρισης για τη χρηματοδότηση παρόμοιων έργων.

Μολονότι εντοπίσαμε μερικά θετικά παραδείγματα στον τομέα της υγείας, όπου η Επιτροπή υποστήριζε τη μετάβαση από την ανθρωπιστική βοήθεια σε πιο βιώσιμη αναπτυξιακή βοήθεια, η συμπληρωματικότητα αυτή δεν επιτυγχανόταν συστηματικά.

Διαπιστώσαμε επίσης τα περιθώρια που υπάρχουν για βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ανθρωπιστικών έργων που χρηματοδοτούνται από τη Διευκόλυνση. Πρώτον, κατά την ανασκόπηση των προτάσεων έργων, η Επιτροπή δεν αξιολογούσε με συνέπεια και συνολικά τον εύλογο χαρακτήρα του προϋπολογισμού δαπανών. Δεύτερον, ακόμη και αν συμμορφώνονταν με το νομικό πλαίσιο, οι έμμεσες δαπάνες που καταβάλλονταν στους εταίρους υλοποίησης μεγάλων έργων βοήθειας σε μετρητά ήταν υψηλές και το επίπεδο των προκαταβολών δεν συμβάδιζε με τις πραγματικές ταμειακές εκροές των έργων.

Η Επιτροπή εφάρμοζε κατάλληλα μέτρα για την παρακολούθηση των ανθρωπιστικών έργων. Ο κύριος περιορισμός ήταν η άρνηση των τουρκικών αρχών να επιτρέψουν την πρόσβαση στα δεδομένα των δικαιούχων για τα δύο έργα βοήθειας σε μετρητά. Στην ουσία, ούτε η Επιτροπή ούτε το ΕΕΣ μπόρεσαν να εντοπίσουν τους δικαιούχους του έργου από την εγγραφή τους έως την πληρωμή.

Το πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης, στο οποίο παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα, βρισκόταν ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης: ο καθορισμός των γραμμών βάσης, των ορόσημων ή των ποσοτικά προσδιορισμένων στόχων για τους δείκτες υψηλού επιπέδου δεν είχε ολοκληρωθεί ακόμη. Η κοινοποίηση στοιχείων στους πολίτες ήταν περιορισμένη, ενώ τα στοιχεία που κοινοποιούνταν δεν κάλυπταν ολόκληρη τη βοήθεια της ΕΕ προς τους πρόσφυγες στην Τουρκία.

Όλα τα ελεγχθέντα ανθρωπιστικά έργα βοήθησαν τους πρόσφυγες να καλύψουν τις ανάγκες τους, κυρίως μέσω της παροχής βοήθειας σε μετρητά. Τα περισσότερα από τα έργα παρήγαγαν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων εκροών τους. Ωστόσο, τα μισά από αυτά δεν έχουν ακόμη επιτύχει τα αναμενόμενα επακόλουθα και τα εννέα από τα δέκα χρειάστηκε να παραταθούν. Το δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον ήταν ο κύριος παράγοντας που παρεμπόδιζε την έγκαιρη υλοποίηση των έργων που τελούν υπό τη διαχείριση ΔΜΚΟ.

Η έκθεση παρουσιάζει έξι συστάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της δεύτερης δόσης του προϋπολογισμού της Διευκόλυνσης. Η Επιτροπή πρέπει:

• να αντιμετωπίσει καλύτερα τις ανάγκες των προσφύγων για δημοτικές υποδομές και κοινωνικοοικονομική στήριξη,
• να βελτιώσει τον εξορθολογισμό και τη συμπληρωματικότητα της βοήθειας,
• να εφαρμόσει στρατηγική για τη μετάβαση από την ανθρωπιστική στην αναπτυξιακή βοήθεια,
• να βελτιώσει την αποδοτικότητα των έργων βοήθειας σε μετρητά,
• να επιδιώξει, από κοινού με τις τουρκικές αρχές, να βελτιώσει το επιχειρησιακό περιβάλλον των (Δ)ΜΚΟ στην Τουρκία,
• να ενισχύσει την παρακολούθηση της Διευκόλυνσης για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και να βελτιώσει την υποβολή των σχετικών στοιχείων.

Εισαγωγή

Η Τουρκία και η ΕΕ συνδέονται με συμφωνία σύνδεσης από το 1963. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνώρισε στην Τουρκία το καθεστώς του υποψήφιου μέλους της ΕΕ τον Δεκέμβριο του 1999 και οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης ξεκίνησαν το 2005. Η Τουρκία είναι μακράν ο μεγαλύτερος δικαιούχος του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) της ΕΕ, τον οποίο μηχανισμό χρησιμοποιεί η ΕΕ για να προετοιμάζει τις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες, με πιστώσεις άνω των 9 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2007-2020¹.

Λόγω της θέσης της, η Τουρκία είναι και χώρα υποδοχής και διέλευσης για πολλούς πρόσφυγες. Λόγω των αυξημένων μεταναστευτικών ροών, κυρίως λόγω της σύγκρουσης στη Συρία, η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό στον κόσμο: σχεδόν 4 εκατομμύρια άτομα². Περιλαμβάνονται περίπου 3,5 εκατομμύρια Σύριοι, εκ των οποίων το 94% ζουν έξω από καταυλισμούς προσφύγων³. Από την αρχή της κρίσης, η Τουρκία προσέφερε σημαντική και συνεχή στήριξη στους πρόσφυγες.

Πηγή: Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

Η προσφυγική κρίση στη Συρία δεν επηρέασε μόνο την Τουρκία: επηρέασε και τα κράτη μέλη της ΕΕ. Μόνο το 2015, περίπου 850 000 πρόσφυγες πέρασαν τη Μεσόγειο από την Τουρκία προς την Ελλάδα⁴ και αναζήτησαν άσυλο σε χώρες της ΕΕ. Μετά την έγκριση του προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση τον Μάιο του 2015, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έλαβαν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που εντοπίστηκαν.

Στις 15 Οκτωβρίου 2015, η Επιτροπή πρότεινε κοινό σχέδιο δράσης (ΚΣΔ) ΕΕ-Τουρκίας για να βοηθήσει την Τουρκία στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Το ΚΣΔ προσδιορίζει τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν από την ΕΕ και την Τουρκία με σκοπό: α) να παράσχουν στήριξη στους Σύριους υπό προσωρινή προστασία (ΣυΠΠ) και στις τουρκικές κοινότητες υποδοχής τους και β) να βελτιώσουν τη συνεργασία με στόχο την πρόληψη των παράνομων μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ.

Η πρώτη δράση που έπρεπε να αναλάβει η ΕΕ στο πλαίσιο του ΚΣΔ ήταν να κινητοποιήσει ένα σημαντικό ποσό κεφαλαίων για να στηρίξει την Τουρκία στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η παρουσία Συρίων υπό προσωρινή προστασία»⁵. Τα κονδύλια έπρεπε να κινητοποιηθούν με τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία και ταχύτητα. Ανταποκρινόμενη στην απαίτηση αυτή, η Επιτροπή δημιούργησε τη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία.

Η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία

Η Διευκόλυνση είναι ένας μηχανισμός συντονισμού με σκοπό την παροχή βοήθειας στην Τουρκία για την «αντιμετώπιση των άμεσων ανθρωπιστικών και αναπτυξιακών αναγκών των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής τους, καθώς και στις εθνικές και τοπικές αρχές για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της εισροής προσφύγων». Στόχοι της είναι ο συντονισμός και ο εξορθολογισμός των ενεργειών που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της Ένωσης και τις διμερείς συνεισφορές των κρατών μελών και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα και η συμπληρωματικότητα της στήριξης που παρέχεται στους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία⁶. Η Διευκόλυνση είναι ένα καινοτόμο εργαλείο συγκέντρωσης πόρων που διαφέρει από άλλους μηχανισμούς συγκέντρωσης που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ, όπως τα καταπιστευµατικά ταμεία της ΕΕ⁷ (βλέπε πίνακα 1).

Πηγή: ΕΕΣ.

Έχοντας ιδρυθεί την 1η Ιανουαρίου 2016, διαθέτει προϋπολογισμό ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για χρήση το 2016 και το 2017⁸. Από το ποσό αυτό, 1 δισεκατομμύριο ευρώ χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και 2 δισεκατομμύρια ευρώ από τα κράτη μέλη της ΕΕ⁹ (στο παράρτημα Ι διακρίνονται οι εθνικές συνεισφορές για τη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία). Η χορηγούμενη στήριξη καλύπτει δραστηριότητες ανθρωπιστικού και μη χαρακτήρα, με χρηματοδότηση ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ και 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ αντίστοιχα. Η Διευκόλυνση συντονίζει τη χρηματοδότηση από διάφορα υπάρχοντα μέσα (βλέπε πίνακα 2).

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή «Πρώτη ετήσια έκθεση σχετικά με τη Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία».

Η βοήθεια επικεντρώνεται σε έξι τομείς προτεραιότητας: (1) ανθρωπιστική βοήθεια, (2) διαχείριση της μετανάστευσης, (3) εκπαίδευση, (4) υγεία, (5) δημοτικές υποδομές και (6) κοινωνικοοικονομική στήριξη¹⁰. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από τη Διευκόλυνση επιλέγονται και υλοποιούνται μέσω των βασικών μέσων (βλέπε πίνακα 2) και, συνεπώς, σύμφωνα με τους κανόνες και τις απαιτήσεις που ισχύουν για αυτά¹¹. Υλοποιούνται μεταξύ άλλων μέσω του Περιφερειακού Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης – του «ΚΤ Madad της ΕΕ»¹². Το παράρτημα II απεικονίζει λεπτομερέστερα τον τρόπο λειτουργίας του.

Στη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016¹³, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η Τουρκία επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την εφαρμογή του ΚΣΔ και για τον τερματισμό της παράνομης μετανάστευσης από την Τουρκία στην Ελλάδα¹⁴. Με την ευκαιρία αυτή, συμφώνησαν επίσης ότι στον προϋπολογισμό της Διευκόλυνσης θα μπορούσε να προστεθεί επιπλέον χρηματοδότηση ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ πριν από το τέλος του 2018. Στις 28 Ιουνίου 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να δρομολογήσει τη δεύτερη δόση του προϋπολογισμού της Διευκόλυνσης.

Διευθύνουσα επιτροπή της Διευκόλυνσης

Η Διευκόλυνση διοικείται από διευθύνουσα επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους όλων των κρατών μελών της ΕΕ και τελεί υπό την προεδρία της Επιτροπής. Εκπρόσωποι από την Τουρκία παρευρίσκονται στις συνεδριάσεις της με συμβουλευτική ιδιότητα και συμμετέχουν στις συζητήσεις σχετικά με την υλοποίηση της στήριξης. Ρόλος της διευθύνουσας επιτροπής είναι να παρέχει στρατηγική καθοδήγηση. Η καθοδήγηση αυτή συνίσταται «στον καθορισμό συνολικών προτεραιοτήτων, [των] κατηγοριών ενεργειών προς στήριξη, μέσων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν […] και τον συντονισμό των ενεργειών» που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης¹⁵. Είναι επίσης υπεύθυνη για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της εκτέλεσης των δράσεων.

Η Επιτροπή φέρει την τελική ευθύνη για τη διαχείριση των δράσεων. Η Γενική Διεύθυνση Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση, μαζί με την αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Τουρκία, είναι υπεύθυνη για την υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται μέσω του ΜΠΒ, ενώ η Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας είναι υπεύθυνη για το σκέλος της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Επιτροπή είναι επίσης υπεύθυνη για τα έργα που υλοποιούνται μέσω του ΚΤ Madad της ΕΕ.

Εμβέλεια και τρόπος προσέγγισης του ελέγχου

Στόχος μας ήταν να αξιολογήσουμε τη διαχείριση της Διευκόλυνσης και τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής. Ο έλεγχος κάλυψε την περίοδο από την ίδρυση της Διευκόλυνσης έως τις 31 Μαρτίου 2018. Το κύριο ερώτημα του ελέγχου ήταν το εξής: «Στηρίζει αποτελεσματικά η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία τους πρόσφυγες στη συγκεκριμένη χώρα;». Το ερώτημα αυτό αναλύθηκε σε δύο επιμέρους ερωτήματα:

1. Συνέβαλε με την οργάνωση και τη λειτουργία της η Διευκόλυνση ως μηχανισμός στην παροχή συναφούς, ταχείας και καλά συντονισμένης στήριξης;

   Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, εξετάσαμε κατά πόσον η Επιτροπή προσδιόριζε τις ανάγκες προτεραιότητας των προσφύγων και τις αντιμετώπιζε με ταχύτητα και κατά τρόπο συντονισμένο.

2. Πέτυχαν τα ανθρωπιστικά έργα που χρηματοδοτούνται από τη Διευκόλυνση τα αναμενόμενα αποτελέσματά τους;

   Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, εξετάσαμε την εφαρμογή, την παρακολούθηση και τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από ένα δείγμα έργων που υποστηρίχθηκε από τη Διευκόλυνση. Επειδή τα περισσότερα μη ανθρωπιστικού περιεχομένου έργα δεν βρίσκονταν ακόμη σε επαρκώς προχωρημένο στάδιο υλοποίησης κατά τον χρόνο του ελέγχου¹⁶, εστιάσαμε αυτό το μέρος της ανάλυσής μας στα ανθρωπιστικά έργα.

Ελέγξαμε δείγμα 10 ανθρωπιστικών έργων ποσού ύψους 458 εκατομμυρίων ευρώ (βλέπε παράρτημα III A). Το σκεπτικό με το οποίο επιλέξαμε το δείγμα ήταν να υπάρχει ισορροπημένη κάλυψη των έργων όσον αφορά την οικονομική σημασία, τους τομείς (βασικές ανάγκες, προστασία, υγεία, εκπαίδευση) και τα είδη των εταίρων υλοποίησης (οργανώσεις του ΟΗΕ, ΔΜΚΟ). Το δείγμα επιλέχθηκε από σύνολο 45 ανθρωπιστικών συμβάσεων και αντιπροσωπεύει το 33% του συνολικού ποσού της ανθρωπιστικής βοήθειας για την οποία υπεγράφησαν συμβάσεις.

Ο έλεγχος περιελάμβανε επισκοπήσεις εγγράφων και συνεντεύξεις με διάφορες υπηρεσίες της Επιτροπής, την αντιπροσωπεία της ΕΕ και τα γραφεία της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας στην Τουρκία, ορισμένους εκπροσώπους κρατών μελών της ΕΕ στη διευθύνουσα επιτροπή της Διευκόλυνσης, τις τουρκικές αρχές, διεθνείς οργανισμούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις και τελικούς δικαιούχους¹⁷. Επισκεφθήκαμε οκτώ από τα δέκα έργα του δείγματός μας κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τουρκία τον Ιανουάριο του 2018¹⁸.

Το τουρκικό Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικών Πολιτικών (ΥΟΚΠ) δεν μας επέτρεψε πρόσβαση στη βάση δεδομένων του για τους επιλέξιμους δικαιούχους των ελεγχθέντων έργων μεταφοράς μετρητών (Δίκτυο Κοινωνικής Προστασίας Εκτάκτου Ανάγκης (ΔΚΠΕΑ) και Πρόγραμμα για την υπό όρους μεταφορά χρημάτων για την εκπαίδευση (CCTE)). Ως αποτέλεσμα αυτού, δεν μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε τους τελικούς δικαιούχους από την εγγραφή τους έως την πληρωμή. Περαιτέρω λεπτομέρειες παρατίθενται στο σημείο 53.

Παρατηρήσεις

Η Διευκόλυνση κινητοποίησε γρήγορα τη σχετική στήριξη, όμως δεν ήταν πλήρως αποτελεσματική ως μηχανισμός συντονισμού

Αξιολογήσαμε τα εξής ζητήματα:

1. εάν η Διευκόλυνση εντόπισε και αντιμετώπισε τις βασικές ανάγκες των προσφύγων μέσω μιας συνολικής και σχολαστικής εκτίμησης των αναγκών
2. κατά πόσον οι διοικητικές ρυθμίσεις της Διευκόλυνσης κατέστησαν δυνατή την ταχεία σύναψη συμβάσεων για παροχή βοήθειας ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή κατά την περίοδο 2016-2017, όπως καθορίζεται στην απόφαση της Επιτροπής για τη δημιουργία της Διευκόλυνσης και
3. εάν η Διευκόλυνση συντόνισε αποτελεσματικά τη βοήθεια. Συγκεκριμένα, εξετάσαμε κατά πόσον οι υπάρχουσες διαδικασίες επιλογής και έγκρισης των δράσεων απλοποίησαν τη βοήθεια και διασφάλισαν συμπληρωματικότητα μεταξύ: α) των διαφόρων μέσων εκτέλεσης δαπανών της ΕΕ που χρησιμοποιήθηκαν και β) της ανθρωπιστικής και μη ανθρωπιστικής υποστήριξης.

Η Διευκόλυνση αντιμετώπισε επαρκώς τις βασικές ανάγκες των προσφύγων, εκτός από τις ανάγκες που συνδέονται με τις δημοτικές υποδομές και την κοινωνικοοικονομική στήριξη

Η χορήγηση χρηματοδότησης ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ ήταν αποτέλεσμα πολιτικής απόφασης που συμφωνήθηκε μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της Τουρκίας. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση του συνολικού ποσού βοήθειας που διατίθεται από την ΕΕ στην Τουρκία. Ωστόσο, δεν αποσκοπούσε στην κάλυψη του συνολικού κόστους υποστήριξης των προσφύγων¹⁹.

Εκτίμηση αναγκών με κάποιους περιορισμούς

Το κοινό σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας (βλέπε σημείο 4) απαιτούσε από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και την Τουρκία να προβούν σε συνολική κοινή εκτίμηση αναγκών πριν από την εκταμίευση του προϋπολογισμού των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ²⁰. Παρά το γεγονός ότι οι τουρκικές αρχές συμμετείχαν στην εκτίμηση αναγκών, δεν ενέκριναν επισήμως τη διαδικασία.

Η εκτίμηση αναγκών ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2016. Η έκθεση ήταν περιεκτική καθώς περιελάμβανε αξιολόγηση τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των αναπτυξιακών αναγκών και παρείχε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των σύριων προσφύγων, προσδιορίζοντας κενά που έπρεπε να αντιμετωπιστούν λαμβάνοντας υπόψη την παρελθούσα, εν εξελίξει και προγραμματισμένη βοήθεια προς τους Σύριους υπό προσωρινή προστασία (ΣυΠΠ) στην Τουρκία. Ωστόσο, δεν ήταν αρκετά σχολαστική:

1. Τα περισσότερα από τα αριθμητικά στοιχεία (π.χ. τομεακές στατιστικές) στην εκτίμηση αναγκών δόθηκαν από τις τουρκικές αρχές. Οι σύμβουλοι που πραγματοποίησαν την εκτίμηση αναγκών δεν είχαν πρόσβαση σε πρωτογενή δεδομένα. Συνεπώς, δεν μπορούσαν να επικυρώσουν το εκτιμώμενο κόστος των μέτρων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των αναγκών των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής.
2. Υπήρχε έλλειψη ενημερωμένων δημογραφικών πληροφοριών κατανεμημένων ανά φύλο, ηλικιακή ομάδα και τοποθεσία και έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις ευπαθείς ομάδες (νοικοκυριά με επικεφαλής γυναίκα, παιδιά, ηλικιωμένους κ.λπ.). Οι σύμβουλοι την περιέγραψαν ως «σοβαρό εμπόδιο στην εκτίμηση αναγκών και στον σχεδιασμό προγραμμάτων και παρεμβάσεων». Για παράδειγμα, στον τομέα της κοινωνικής στήριξης και συνοχής, η τελευταία αξιολόγηση ευπαθών ομάδων σε επίπεδο χώρας χρονολογείτο στο 2013.
3. Η εκτίμηση αναγκών στόχευε τους ΣυΠΠ και δεν κάλυπτε τις ανάγκες του μη συριακού προσφυγικού πληθυσμού (κυρίως Αφγανούς και Ιρακινούς). Η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων στην Τουρκία είναι ΣυΠΠ (βλέπε σημείο 2). Ως εκ τούτου, οι ΣυΠΠ ήταν η κύρια ομάδα-στόχος που έλαβε υποστήριξη στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ήταν σύμφωνο με τον δηλωμένο στόχο της Διευκόλυνσης να αντιμετωπίσει τις ανάγκες όλων των προσφύγων.

Οι τομείς προτεραιότητας της Διευκόλυνσης (βλέπε σημείο 8) ευθυγραμμίζονταν σε μεγάλο βαθμό με την εκτίμηση αναγκών. Η μόνη εξαίρεση ήταν η «διαχείριση της μετανάστευσης», την οποία η διευθύνουσα επιτροπή επέλεξε ως τομέα προτεραιότητας, αν και δεν συμπεριλαμβανόταν στο αντικείμενο της εκτίμησης αναγκών. Λαμβάνοντας υπόψη ότι κύριος στόχος της Διευκόλυνσης ήταν να στηρίξει τους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής και ότι για τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Τουρκία είχαν ήδη χορηγηθεί περίπου 350 εκατομμύρια ευρώ προς στήριξη στο πλαίσιο του ΜΠΒ (εκτός της Διευκόλυνσης), οι λόγοι για τον προσδιορισμό της ως τομέα προτεραιότητας είναι αμφισβητήσιμοι. Στην πραγματικότητα, μετά τη χρηματοδότηση δύο έργων διαχείρισης της μετανάστευσης, η διευθύνουσα επιτροπή αποφάσισε να μην διαθέσει περισσότερα χρήματα σε αυτόν τον τομέα.

Οι τομείς προτεραιότητας καθορίστηκαν σε γενικές γραμμές ώστε να διασφαλίζεται η αναγκαία ευελιξία σε ένα δύσκολο και ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Σκοπός των επιμέρους έργων ήταν η αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών των προσφύγων. Εξετάσαμε το σκεπτικό με το οποίο επελέγησαν τα 10 έργα που υποβάλαμε σε έλεγχο και διαπιστώσαμε ότι αυτό συνέβαινε όντως για όλα τους (βλέπε παράρτημα III B για λεπτομέρειες). Κατά την υποβολή πρότασης χρηματοδότησης, ο εταίρος υλοποίησης ανθρωπιστικών έργων πρέπει να περιγράφει τα προβλήματα, τις ανάγκες και τους κινδύνους που έχουν εντοπιστεί και τον τρόπο με τον οποίο η προτεινόμενη απάντηση είναι κατάλληλη και συνεπής με τη συνολική ανθρωπιστική στρατηγική της Επιτροπής στην Τουρκία. Στο πλαίσιο 1 παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο κάλυψε τις ανάγκες των προσφύγων το μεγαλύτερο ανθρωπιστικό έργο της ΕΕ που χρηματοδοτήθηκε από τη Διευκόλυνση.

Δύο τομείς προτεραιότητας δεν υποστηρίχθηκαν επαρκώς

Η Διευκόλυνση εστίασε τις δαπάνες της στους τομείς προτεραιότητας της εκπαίδευσης, της υγείας και της ανθρωπιστικής βοήθειας (κυρίως στο ΔΚΠΕΑ). Οι τομείς αυτοί αποτελούν το 90% περίπου του συνολικού συμβατικού ποσού (βλέπε γράφημα 1).

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Επιτροπής.

Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί κατά πόσο η εν λόγω κατανομή της χρηματοδότησης είναι ανάλογη της κλίμακας των αναγκών στους τομείς προτεραιότητας, διότι η διευθύνουσα επιτροπή δεν καθόρισε ενδεικτικές αρχικές πιστώσεις για κάθε τομέα προτεραιότητας. Παρόλο που με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ευελιξία στην κατανομή των κονδυλίων, δεν είναι δυνατή η εκτίμηση των διαφορών μεταξύ των προγραμματισμένων και των πραγματικών δαπανών για κάθε τομέα προτεραιότητας.

Διαπιστώσαμε ότι οι τομείς προτεραιότητας «δημοτικές υποδομές» και «κοινωνικο-οικονομική στήριξη» δεν εξετάστηκαν επαρκώς. Όπως φαίνεται στο πλαίσιο 2, ο κύριος λόγος ήταν ότι η Επιτροπή και οι τουρκικές αρχές διαφώνησαν σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής τους.

Η Διευκόλυνση πέτυχε τον στόχο της όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων ύψους τριών δισεκατομμυρίων ευρώ σε δύο χρόνια

Η απόφαση για τη δημιουργία «Διευκόλυνσης» αντανακλούσε την ανάγκη κινητοποίησης πρόσθετων πόρων. Ένα βασικό όφελος της Διευκόλυνσης ήταν ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν²³ να συνεισφέρουν συνολικά ποσό ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ τον Φεβρουάριο του 2016, αμέσως μετά τη σύσταση της Διευκόλυνσης. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε τη βάση για ταχεία χρήση των κονδυλίων, βάσει προκαθορισμένου και εγγεγραμμένου στον προϋπολογισμό ποσού.

Το νομικό και διοικητικό πλαίσιο της Διευκόλυνσης επίσης τέθηκε σε εφαρμογή σχετικά γρήγορα. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν σχετικά με τον εσωτερικό κανονισμό της Διευκόλυνσης κατά την πρώτη συνεδρίαση της διευθύνουσας επιτροπής στις 17 Φεβρουαρίου 2016. Αυτό σήμαινε ότι η Διευκόλυνση ξεκίνησε να λειτουργεί λιγότερο από τρεις μήνες μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας της 29ης Νοεμβρίου 2015. Στο παράρτημα V παρουσιάζονται βασικές ημερομηνίες και γεγονότα που συνδέονται με τη σύσταση και τη διακυβέρνηση της Διευκόλυνσης.

Τα κονδύλια της Διευκόλυνσης εκταμιεύονταν χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό υφιστάμενων μέσων (βλέπε σημείο 8) και εταίρων υλοποίησης. Με τον τρόπο αυτό κατέστη δυνατό η Διευκόλυνση να απορροφήσει γρήγορα τη σημαντική αύξηση των κονδυλίων της ΕΕ που διοχετεύθηκαν στην Τουρκία και να συνάψει συμβάσεις για ποσό ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ σε δύο χρόνια. Όπως φαίνεται στο γράφημα 2, η κλιμάκωση της χρηματοδότησης ήταν ιδιαίτερα έντονη για την ανθρωπιστική βοήθεια.

Πηγή: ΕΕΣ, βάσει στοιχείων της Επιτροπής.

Πέραν της ταχείας συγκρότησης της Διευκόλυνσης και της αποτελεσματικής συγκέντρωσης πόρων, οι μηχανισμοί υλοποίησης που επέλεξε η Επιτροπή, όπως περιγράφονται στη συνέχεια, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο να επιτύχει η Διευκόλυνση τον στόχο της να παράσχει ταχεία βοήθεια.

1. Η Επιτροπή παρέσχε στις τουρκικές αρχές τρεις άμεσες επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 660 εκατομμυρίων ευρώ για έργα μεγάλης κλίμακας στο πλαίσιο του μη ανθρωπιστικού σκέλους, χωρίς προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. Στην Τουρκία, οι άμεσες επιχορηγήσεις της ΕΕ χρησιμοποιούνται συνήθως για πολύ μικρότερα έργα μέσου ποσού ύψους 1 εκατομμυρίου ευρώ.
2. Το 70 % του προϋπολογισμού των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ διοχετεύτηκε σε οργανώσεις του ΟΗΕ και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (βλέπε παράρτημα II). Αυτό συνέβαλε στην αύξηση της ικανότητας απορρόφησης, δεδομένου ότι οργανισμοί αυτού του είδους διαθέτουν συνήθως τα μέσα για την υλοποίηση μεγάλων έργων, όπως για παράδειγμα το έργο παροχή μετρητών για πολλούς σκοπούς ή το ΔΚΠΕΑ, το οποίο υλοποιήθηκε ως το βασικό μέσο παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας με χρηματοδότηση ύψους 998 εκατομμυρίων ευρώ (βλέπε πλαίσιο 1).

Ο συνδυασμός των χαρακτηριστικών που περιγράφονται στα σημεία 25 έως 28 δεν είναι πάντοτε διαθέσιμος σε άλλα μέσα της ΕΕ ή σε καταπιστευµατικά ταμεία της ΕΕ εκτός της Διευκόλυνσης. Αυτό εξηγεί γιατί οι συμβάσεις που ανατέθηκαν για τα κονδύλια του ΜΠΒ που διοχετεύονται στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης συνήφθησαν έως και πέντε φορές γρηγορότερα από ό,τι συμβαίνει συνήθως σε σχέση με την παραδοσιακή βοήθεια του ΜΠΒ στην Τουρκία. Όπως φαίνεται στο παράρτημα VI, η ταχύτητα σύναψης συμβάσεων ήταν υψηλότερη και από αυτή των καταπιστευματικών ταμείων της ΕΕ.

Η Διευκόλυνση συνέβαλε στην ενίσχυση του συντονισμού, δεν επιτεύχθηκε όμως συστηματικά ο εξορθολογισμός και η συμπληρωματικότητα της βοήθειας

Εκτιμήσαμε κατά πόσον η Διευκόλυνση συντόνιζε και εξορθολόγιζε τη βοήθεια που παρεχόταν βάσει διαφορετικών μέσων με σκοπό τον περιορισμό του κινδύνου αναποτελεσματικότητας (π.χ. επικάλυψη έργων) και εάν ενίσχυε τη συμπληρωματικότητα της στήριξης, με στόχο τη διευκόλυνση της μετάβασης από την ανθρωπιστική στη μη ανθρωπιστική βοήθεια.

Διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή συντονίζει τη στρατηγική κατεύθυνση της Διευκόλυνσης μέσω κοινής εκτίμησης αναγκών, δομής διακυβέρνησης (της διευθύνουσας επιτροπής) και του πλαισίου αποτελεσμάτων που καλύπτει τόσο την ανθρωπιστική όσο και τη μη ανθρωπιστική στήριξη. Με τον τρόπο αυτό καθίστατο δυνατός ο συντονισμός και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο κύριων αρμόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής (ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση και ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας) και του ΚΤ Madad της ΕΕ.

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν καθόρισε σαφείς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των μέσων και των εταίρων υλοποίησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, διαπιστώσαμε ότι τα χρηματοδοτικά μέσα που χρησιμοποιούσε η Διευκόλυνση υποστήριζαν παρόμοιες δραστηριότητες στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης. Αυτό συνεπαγόταν τη χρήση παράλληλων δομών διαχείρισης για τη χρηματοδότηση παρόμοιων δραστηριοτήτων και απαιτούσε εκτεταμένες προσπάθειες συντονισμού από την Επιτροπή και τους εταίρους για τον μετριασμό του κινδύνου αλληλεπικαλύψεων. Κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τον στόχο της Διευκόλυνσης όσον αφορά τον εξορθολογισμό της βοήθειας της ΕΕ. Το πλαίσιο 3 παρουσιάζει παραδείγματα για τον τρόπο με τον οποίο η Διευκόλυνση χρηματοδοτούσε παρόμοιες δραστηριότητες βάσει διαφορετικών μέσων.

Όπως προαναφέρθηκε, η διοχέτευση της στήριξης μέσω διαφόρων μέσων επέτρεψε στην Επιτροπή να επιταχύνει τη χρηματοδότηση της Διευκόλυνσης (βλέπε σημείο 27). Από την άλλη πλευρά, το γεγονός αυτό συνέβαλε στην πολυπλοκότητα της διαχείρισης, της υλοποίησης και της εποπτείας της Διευκόλυνσης στο σύνολό της. Πράγματι, τα μέσα αυτά έχουν διαφορετικές εντολές και νομικά πλαίσια, διαφορετικούς μηχανισμούς υλοποίησης, διαφορετικές απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και παρακολούθησης και τελούν υπό διαχείριση από διαφορετικά τμήματα. Επιπλέον, τα κονδύλια της ΕΕ που δαπανήθηκαν στην Τουρκία εκτός της Διευκόλυνσης υποστήριξαν επίσης ορισμένους από τους ίδιους τομείς προτεραιότητας με τη Διευκόλυνση²⁵. Ορισμένα από τα ενδιαφερόμενα μέρη με τα οποία πραγματοποιήσαμε συνεντεύξεις κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Τουρκία επιβεβαίωσαν ότι η εν λόγω κατάσταση ήταν συγκεχυμένη, ιδίως όσον αφορά τον ρόλο που αναμένετο να διαδραματίσει κάθε μέσο.

Ο επιδιωκόμενος στόχος της Διευκόλυνσης για τη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας της βοήθειας περιλαμβάνει τη σύνδεση μεταξύ ανθρωπιστικής και μη ανθρωπιστικής υποστήριξης. Μολονότι εντοπίσαμε μερικά καλά παραδείγματα στον τομέα της υγείας, όπου η Επιτροπή διασφάλισε ότι η ανθρωπιστική βοήθεια θα παραχωρούσε έδαφος για βιώσιμη αναπτυξιακή βοήθεια, διαπιστώσαμε ότι η συμπληρωματικότητα αυτή δεν επιτυγχάνετο συστηματικά. Για παράδειγμα, η Επιτροπή δεν κατάρτισε σχέδια κοινής εφαρμογής μεταξύ των ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση και των κρατών μελών της ΕΕ²⁶ παρά το γεγονός ότι τα σχέδια αυτά θα μπορούσαν να έχουν ενισχύσει τη συνολική συνάφεια και τον εξορθολογισμό της βοήθειας της ΕΕ. Θεωρούμε ότι τα κοινά σχέδια εφαρμογής αποτελούν ορθή πρακτική, την οποία η Επιτροπή χρησιμοποίησε κατά τον σχεδιασμό κοινών πλαισίων ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας για την Ιορδανία και τον Λίβανο, με στόχο την ανάπτυξη μιας συνολικής και κοινής απάντησης²⁷.

Σε επτά από τα δέκα ανθρωπιστικά έργα που ελέγξαμε, δεν διαπιστώσαμε αποδεικτικά στοιχεία τυχόν συμφωνημένης στρατηγικής μετάβασης ή εξόδου, σύμφωνα με την οποία ανθρωπιστικά έργα τα οποία υποτίθεται ότι καλύπτουν έκτακτες ανάγκες θα μπορούσαν να συνεχιστούν υπό το μη ανθρωπιστικό σκέλος της Διευκόλυνσης ή στην Τουρκία, όταν οι ανάγκες αυτές θα συνεχίζονταν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Σε πολλές περιπτώσεις, τα ελεγχθέντα έργα υποβλήθηκαν σε ενέργειες παρακολούθησης, και πάλι υπό ανθρωπιστική χρηματοδότηση και με περίοδο εφαρμογής μετά το 2018. Η ενδεικτική προθεσμία που έθεσε η ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας για τη μετάβαση από την ανθρωπιστική στην αναπτυξιακή βοήθεια ήταν το τέλος του 2018²⁸, όμως αυτή η προθεσμία αργότερα παρατάθηκε. Στο πλαίσιο 4 παρέχονται παραδείγματα καλών και ανεπαρκών στρατηγικών μετάβασης από το δείγμα των ελεγχθέντων έργων.

Εν μέσω δυσκολιών, τα ανθρωπιστικά έργα βοήθησαν τους πρόσφυγες να αντιμετωπίσουν τις βασικές τους ανάγκες, όμως δεν απέδωσαν πάντοτε την αναμενόμενη οικονομική αποδοτικότητα

Αξιολογήσαμε την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα³⁰ της ανθρωπιστικής βοήθειας που παρασχέθηκε στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης και εξετάσαμε ειδικότερα:

1. εάν η Επιτροπή διασφάλισε ότι το κόστος των χρηματοδοτούμενων έργων ήταν εύλογο σε σχέση με τα αναμενόμενα αποτελέσματα και εάν τα έργα υλοποιήθηκαν εγκαίρως,
2. εάν η Επιτροπή παρακολούθησε τις δαπάνες της Διευκόλυνσης με ολοκληρωμένο τρόπο και παρείχε επαρκείς σχετικές πληροφορίες σχετικά με τα επιτευχθέντα αποτελέσματα και
3. εάν τα ανθρωπιστικά έργα παρήγαγαν τις επιδιωκόμενες εκροές τους (δηλαδή ό, τι παρήχθη ή επιτεύχθηκε) και πέτυχαν τα αναμενόμενα επακόλουθά τους (δηλαδή τις αλλαγές που προκύπτουν από τις εκροές).

Εξετάσαμε 10 ανθρωπιστικά έργα, τα οποία υλοποιούντο στο πλαίσιο έμμεσης (οργανώσεις του ΟΗΕ) ή άμεσης (ΔΜΚΟ) διαχείρισης (βλέπε παράρτημα III A). Παρά τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή, εννέα εν εξελίξει έργα³¹ είχαν προχωρήσει αρκετά ώστε να μπορούμε να παρουσιάσουμε στοιχεία για τις εκροές που είχαν παραδοθεί και τα επακόλουθα που είχαν επιτευχθεί κατά τον χρόνο του ελέγχου.

Υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης της αποδοτικότητας των έργων

Η αξιολόγηση του εύλογου χαρακτήρα του κόστους από την Επιτροπή ενέχει αδυναμίες

Στα σχέδια εφαρμογής ανθρωπιστικής βοήθειας του 2016 και του 2017 για την Τουρκία, η Επιτροπή δήλωνε ότι οι υποστηριζόμενες δράσεις πρέπει να αποδίδουν πρωταρχική σημασία στην οικονομική αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του κόστους. Διαπιστώσαμε ότι η Επιτροπή δεν αξιολόγησε με συνέπεια και συνολικά τον εύλογο χαρακτήρα του προϋπολογισμού δαπανών κατά την εξέταση των προτάσεων έργων. Ειδικότερα:

1. ο λόγος των διοικητικών δαπανών προς τις δαπάνες λειτουργίας δεν αξιολογήθηκε επαρκώς σε πέντε από τα δέκα έργα
2. σε τέσσερα από τα δέκα έργα δεν υπολογίστηκε το κόστος ανά δικαιούχο. Όταν υπολογιζόταν το κόστος ανά δικαιούχο, αυτό δεν οδηγούσε πάντοτε σε εκτίμηση του κατά πόσον ο λόγος που προέκυπτε ήταν εύλογος.

Αναγνωρίζουμε ότι τα διαφορετικά περιβάλλοντα στα οποία δραστηριοποιείται η Επιτροπή κατά την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας μπορεί να δυσχεραίνουν τη χρήση τυποποιημένου κόστους ή ποσοτικών κριτηρίων αναφοράς. Παρά ταύτα, θεωρούμε ότι τα εν λόγω εργαλεία θα μπορούσαν όντως να χρησιμοποιηθούν, ιδίως για διαδοχικά έργα που υλοποιούντο από τους ίδιους εταίρους. Για τα πέντε ελεγχθέντα έργα σε αυτήν την κατάσταση, η Επιτροπή δεν προέβη σε διεξοδική σύγκριση μεταξύ των έργων. Το πλαίσιο 5 παρέχει παραδείγματα της ανεπαρκούς αξιολόγησης του εύλογου χαρακτήρα του κόστους από την Επιτροπή.

Για τα ανθρωπιστικά έργα που υλοποίησαν οι εταίροι του ΟΗΕ, η Επιτροπή δεν είχε πλήρη εικόνα των δαπανών που συνδέονταν με την υπεργολαβία σε (τοπικούς) εταίρους υλοποίησης. Χωρίς αυτήν την εικόνα, η Επιτροπή δεν μπορεί να εκτιμήσει συνολικά τον εύλογο χαρακτήρα του κόστους.

Το ΔΚΠΕΑ έχει υψηλό λόγο αποδοτικότητας, όμως θα μπορούσε να είναι περισσότερο αποδοτικό

Η παροχή βοήθειας σε μετρητά επιτρέπει καλύτερη εκτίμηση της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας δεδομένου ότι είναι ευκολότερο να καθοριστεί το επίπεδο της βοήθειας που έφθασε στους τελικούς δικαιούχους. Η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας του έργου μετράται συγκρίνοντας το ποσό που εισπράττουν άμεσα οι δικαιούχοι προς τα υπόλοιπα κόστη της δράσης («λόγος αποδοτικότητας»).

Για το ΔΚΠΕΑ (βλέπε πλαίσιο 1), η Επιτροπή είχε θεσπίσει το 2016 έναν αρχικό λόγο αποδοτικότητας-στόχο της τάξης του 85:15³². Αυτός ο λόγος-στόχος αυξήθηκε σε 87,5:12,5 το 2018. Συγκρίναμε τον λόγο αυτό με άλλα έργα κάλυψης βασικών αναγκών που χρηματοδοτούνταν από την Επιτροπή στην περιοχή και διαπιστώσαμε ότι, κατά μέσο όρο, τα έργα αυτά παρουσίαζαν λόγο αποδοτικότητας της τάξης του 79:21³³.

Από την άλλη πλευρά, διαπιστώσαμε ότι ο λόγος αποδοτικότητας που υπολογίζεται για το ΔΚΠΕΑ δεν περιλαμβάνει το σύνολο των δαπανών που συνδέονται άμεσα με το έργο, και ειδικότερα τα έξοδα που βαρύνουν το τουρκικό ΥΟΚΠ, το οποίο υποστηρίζει την υλοποίηση του έργου μέσω των ιδρυμάτων κοινωνικών ασφαλίσεων και αλληλεγγύης. Τα ιδρύματα αυτά λαμβάνουν αιτήσεις από πρόσφυγες οι οποίοι επιθυμούν να ενταχθούν στο ΔΚΠΕΑ, να αξιολογηθεί η επιλεξιμότητά τους και να πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε νοικοκυριά, ενεργώντας μέσω περίπου 1 000 γραφείων στην Τουρκία.

Προσδιορίσαμε επίσης το ακόλουθο δυνητικό όφελος ως προς την αποδοτικότητα για το ΔΚΠΕΑ.

1. Το έργο αυτό υλοποιείται από οργάνωση του ΟΗΕ η οποία μπορεί να διεκδικήσει έως και το 7 % του συνολικού άμεσου κόστους του έργου για να αντισταθμίσει έμμεσες δαπάνες που επιβαρύνθηκε, π.χ. δαπάνες διαχείρισης και διοίκησης που πραγματοποιούνται σε επίπεδο κεντρικών γραφείων. Διαπιστώσαμε ότι το ποσοστό αυτό, αν και συνάδει με την οικονομική και διοικητική συμφωνία-πλαίσιο³⁴ μεταξύ της Επιτροπής και των Ηνωμένων Εθνών, εφαρμόζεται κανονικά σε έργα που έχουν πολύ χαμηλότερο προϋπολογισμό. Λόγω της μεγάλης κλίμακας του έργου αυτού³⁵, οι έμμεσες δαπάνες που είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό για τις δύο φάσεις ανέρχονταν σε 64 εκατομμύρια ευρώ³⁶. Παρά το μέγεθος αυτού του ποσού, δεν προσκομίστηκαν αποδεικτικά στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι το κόστος αυτό ήταν εύλογο και περιοριζόταν στο ελάχιστο δυνατό³⁷. Είχαν μάλιστα οριστεί στο ανώτατο όριο.
2. Η χρηματοδότηση του ΔΚΠΕΑ μεταφέρεται από τον εταίρο υλοποίησης του ΟΗΕ στην τράπεζα μέσω τοπικού εταίρου υλοποίησης. Για τη μεταφορά των κονδυλίων, ο τοπικός εταίρος υλοποίησης λαμβάνει «τέλος μεταφοράς μετρητών» ύψους 8,9 εκατομμυρίων ευρώ (υπολογιζόμενο με βάση το 1 % των συνολικών μεταφορών που πρόκειται να πραγματοποιηθούν). Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κονδύλια θα μπορούσαν να μεταφερθούν απευθείας στην τράπεζα χωρίς να διοχετεύονται μέσω του τοπικού εταίρου υλοποίησης, η ανάγκη για την καταβολή τέλους δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς από την Επιτροπή. Εκτός αυτού, δεν χρεώθηκαν τέλη αυτού του είδους στο πλαίσιο του δεύτερου έργου υποστήριξης με μετρητά στο δείγμα μας (έργο 3 – CCTE). Επιπλέον, ο τοπικός εταίρος υλοποίησης χρεώνει επιπλέον κατ’ αποκοπή ποσοστό ύψους 7 % για τις έμμεσες δαπάνες.
3. Το ύψος της προχρηματοδότησης που καταβάλλεται δεν είναι κατάλληλο. Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που διέπει την εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και του ΟΗΕ, η Επιτροπή πρέπει να καταβάλει προχρηματοδότηση ύψους 80% του συνολικού ποσού της σύμβασης πριν από την έναρξη των έργων. Διαπιστώσαμε ότι αυτό το επίπεδο προχρηματοδότησης δεν είναι προσαρμοσμένο στις συγκεκριμένες μορφές δαπανών και των δύο ελεγχθέντων έργων υποστήριξης με μετρητά (το ΔΚΠΕΑ και το CCTE). Για παράδειγμα, στο πλαίσιο του ΔΚΠΕΑ καταβλήθηκαν προκαταβολικά στον εταίρο εκτέλεσης 278 εκατομμύρια ευρώ για τη φάση 1 και 520 εκατομμύρια ευρώ για τη φάση 2. Ωστόσο, τα κονδύλια έπρεπε να εκταμιευθούν σε γραμμική βάση για 16 και 13 μήνες αντιστοίχως. Στο πλαίσιο της φάσης 2 του CCTE, η Επιτροπή κατέβαλε προκαταβολή ύψους 40 εκατομμυρίων ευρώ τον Δεκέμβριο του 2017, ενώ ο πρώτος γύρος πληρωμών αναμένεται στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2018. Οι ενδεχόμενοι τόκοι που προκύπτουν από τις προκαταβολές παρακρατούνται από τους εταίρους υλοποίησης και δεν επανεπενδύονται στο ΔΚΠΕΑ ή στο CCTE.

Οι καθυστερήσεις υλοποίησης υπονόμευσαν την αποδοτικότητα των περισσότερων ελεγχθέντων έργων

Η έγκαιρη εκτέλεση αποτελεί σημαντική πτυχή της αποδοτικότητας. Μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στην οικονομική αποδοτικότητα διότι, όταν ένα έργο καθυστερεί, διοικητικά έξοδα όπως μισθώματα και μισθοί ενδεχομένως εξακολουθούν να καταβάλλονται, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να διατίθενται λιγότεροι πόροι για τους τελικούς δικαιούχους. Εννέα από τα δέκα ελεγχθέντα έργα καθυστέρησαν και έπρεπε να παραταθούν, κατά μέσο όρο κατά 60 %³⁸. Σε μία περίπτωση, ο αρχικός προϋπολογισμός αναθεωρήθηκε προς τα επάνω και σε τρεις περιπτώσεις ο προϋπολογισμός μειώθηκε επειδή ορισμένες από τις προγραμματισμένες δραστηριότητες δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν (βλέπε παράρτημα III A).

Εντοπίσαμε διάφορους λόγους για αυτές τις καθυστερήσεις. Σε πέντε περιπτώσεις, οι καθυστερήσεις οφείλονταν κυρίως σε τεχνικούς και διοικητικούς περιορισμούς που συνδέονταν με τα έργα, όπως η έλλειψη του αναγκαίου τεχνικού εξοπλισμού ή έμπειρου προσωπικού για την υλοποίηση των έργων. Σε μία περίπτωση, η Επιτροπή χορήγησε παράταση για να καταστεί δυνατή η καλύτερη μεταβίβαση δραστηριοτήτων στο εθνικό σύστημα. Σε τρεις περιπτώσεις, οι περιορισμοί που συνδέονταν με το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο το οποίο επέβαλαν οι τουρκικές αρχές στις ΜΚΟ παρεμπόδιζαν την έγκαιρη υλοποίηση των έργων³⁹. Κατά συνέπεια, τα έργα της ΕΕ που υλοποιούνταν από τις ΔΜΚΟ οι οποίες δραστηριοποιούνταν στην Τουρκία μέχρι την ημερομηνία αυτή, παρουσίασαν σημαντικές καθυστερήσεις ή μειώσεις στο πεδίο των δραστηριοτήτων τους. Όπου ενδείκνυτο, η Επιτροπή ανταποκρινόταν κατά τρόπο ευέλικτο, παρέχοντας παράταση των συμβάσεων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αναθεωρώντας τους αρχικά καθορισθέντες στόχους.

Η Επιτροπή αντιμετώπισε επίσης δυσκολίες όσον αφορά την εξασφάλιση έγκρισης εκ μέρους των τουρκικών αρχών για τη συμμετοχή ΔΜΚΟ στο στάδιο της χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, το ΥΟΚΠ δεν συμφώνησε να εξουσιοδοτήσει ΔΜΚΟ να διεξαγάγουν ορισμένες βασικές δραστηριότητες προστασίας, και συγκεκριμένα διαχείριση υποθέσεων και επισκέψεις σε νοικοκυριά. Η Επιτροπή αναγκάστηκε να ακυρώσει τέσσερα έργα συνολικού προϋπολογισμού 14 εκατομμυρίων ευρώ παρότι κρίθηκαν κατάλληλα προς χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της επείγουσας ανάγκης προστασίας του προσφυγικού πληθυσμού. Στο πλαίσιο 6 παρουσιάζονται παραδείγματα καθυστερήσεων και δυσκολιών που αντιμετώπισαν τα έργα.

Υπήρχαν ελλείψεις όσον αφορά την παρακολούθηση των έργων βοήθειας σε μετρητά και τη μέτρηση των αποτελεσμάτων

Η παρακολούθηση συνίσταται στην τακτική εξέταση των δαπανών, των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων και παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο των προγραμμάτων βάσει του προγραμματισμού. Αξιολογήσαμε την παρακολούθηση της Διευκόλυνσης από την Επιτροπή σε δύο επίπεδα. Πρώτον, εξετάσαμε εάν η παρακολούθηση των ανθρωπιστικών έργων ήταν ολοκληρωμένη και έγκαιρη. Δεύτερον, εξετάσαμε εάν το πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης, ένα ειδικό εργαλείο σχεδιασμένο από την Επιτροπή για την παρουσίαση συγκεντρωτικών δεδομένων σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από τη Διευκόλυνση, παρέσχε σχετικές και ποσοτικά προσδιορισμένες πληροφορίες επιδόσεων.

Η Επιτροπή εφάρμοσε κατάλληλο πλαίσιο για την παρακολούθηση ανθρωπιστικών έργων. Επισκέφθηκε όλα τα ελεγχθέντα έργα, τουλάχιστον μία φορά, σύμφωνα με τις δικές της κατευθυντήριες γραμμές. Η παρακολούθηση των έργων έδωσε τη δυνατότητα στους υπαλλήλους της Επιτροπής επιτόπου και στα κεντρικά γραφεία να παρακολουθούν συνεχώς τις εργασίες των έργων.

Έλλειψη πρόσβασης σε πρωτογενή δεδομένα για το πρόγραμμα παροχής βοήθειας σε μετρητά

Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι η παρακολούθηση των δύο έργων βοήθειας σε μετρητά ήταν περιορισμένη επειδή η Επιτροπή και οι εταίροι υλοποίησης του ΟΗΕ δεν είχαν πρόσβαση στα αρχικά δεδομένα των δικαιούχων (δηλαδή στον κατάλογο των επιλέξιμων δικαιούχων με το όνομα, τον αριθμό ταυτότητας και τη διεύθυνσή τους). Το ΥΟΚΠ τηρεί αυτά τα δεδομένα, όμως αρνήθηκε να τα μοιραστεί με τον ΟΗΕ και την Επιτροπή, αναφέροντας την τουρκική νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων. Αντιθέτως, ο εταίρος υλοποίησης του ΟΗΕ έλαβε ανωνυµοποιηµένα δεδομένα, όπου το όνομα και ο αριθμός ταυτότητας κάθε δικαιούχου είχαν αντικατασταθεί από έναν μοναδικό αριθμό που δημιουργήθηκε από τον τοπικό εταίρο υλοποίησης.

Πράγματι, βασικός ρόλος των εταίρων του ΟΗΕ που υλοποιούν ανθρωπιστικά έργα εξ ονόματος της Επιτροπής είναι να επιφορτίζονται με την εποπτεία της διαδικασίας πληρωμών και την παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων. Αυτή η έλλειψη πρόσβασης σε πρωτογενή δεδομένα που τηρεί το ΥΟΚΠ περιόρισε την ικανότητα των εταίρων του ΟΗΕ, και κατά συνέπεια και την ικανότητα της Επιτροπής, να εκτελέσουν αποδοτικά και αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους όσον αφορά την παρακολούθηση και την εποπτεία.

Οι εταίροι υλοποίησης του ΟΗΕ ήταν υποχρεωμένοι να προσαρμόσουν το πλαίσιο εσωτερικού ελέγχου τους στην έλλειψη πρόσβασης σε βασικά πρωτογενή δεδομένα. Έθεσαν σε εφαρμογή συμπληρωματικούς ελέγχους τριγωνισμού για να τεκμηριώσουν τα ληφθέντα ανωνυµοποιηµένα δεδομένα και να τα αντιστοιχίσουν με τα ανωνυµοποιηµένα δεδομένα πληρωμών που έλαβαν από την τράπεζα. Παρά τους πρόσθετους αυτούς ελέγχους, οι εταίροι υλοποίησης του ΟΗΕ δεν κατάφεραν να παρακολουθήσουν τους δικαιούχους από την εγγραφή έως την πληρωμή. Θεωρούμε ότι αυτό αποτελεί σημαντική αδυναμία στην παρακολούθηση του προγράμματος παροχής βοήθειας σε μετρητά.

Στο πλαίσιο των ελεγκτικών μας διαδικασιών και σύμφωνα με τα δικαιώματα ελέγχου που μας αναγνωρίζονται, ζητήσαμε από το ΥΟΚΠ πρόσβαση στα πρωτογενή δεδομένα των ΔΚΠΕΑ και CCTE. Το εν λόγω αίτημα πρόσβασης δεν έγινε δεκτό, μπορούσαμε δε να έχουμε πρόσβαση μόνο στα ανωνυµοποιηµένα δεδομένα που τηρούσαν οι εταίροι υλοποίησης του ΟΗΕ. Συνεπώς, δεν μπορούσαμε να επιβεβαιώσουμε την πλήρη διαδρομή ελέγχου, από την καταχώριση των επιλέξιμων προσφύγων έως τις πληρωμές που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο των δύο αυτών έργων. Στο παράρτημα VIII παρουσιάζονται οι περιορισμοί πρόσβασης στα δεδομένα για τους διάφορους εμπλεκόμενους φορείς.

Αδυναμίες στο πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης

Όσον αφορά το πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης, εντοπίσαμε τις ακόλουθες αδυναμίες:

1. Δεν είχαν οριστεί ακόμη γραμμές βάσης και τιμές-στόχος για τους δείκτες υψηλού επιπέδου της Διευκόλυνσης, ώστε να καθίσταται δυνατή η αντικειμενική μέτρηση της επιτευχθείσας προόδου. Επιπλέον, δεν υπήρχαν ενδιάμεσα ορόσημα για την παρακολούθηση της προόδου σε ενδιάμεσο στάδιο.
2. Η πραγματική συμβολή της Διευκόλυνσης προς τους συγκεντρωτικούς δείκτες υψηλού επιπέδου⁴⁰ θα είναι δύσκολο να απομονωθεί. Ο κύριος λόγος για αυτό είναι ότι πρόσθετοι πόροι της ΕΕ εκτός της Διευκόλυνσης, η τουρκική κυβέρνηση, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλοι δωρητές υποστηρίζουν τους ίδιους στόχους (βλέπε το παράδειγμα του έργου 10 στο πλαίσιο 3).
3. Το πλαίσιο αποτελεσμάτων δεν παρέχει πλήρη εικόνα των επιδόσεων της βοήθειας της ΕΕ προς τους πρόσφυγες στην Τουρκία, διότι δεν περιλαμβάνει τη βοήθεια της ΕΕ που παρέχεται εκτός της Διευκόλυνσης.
4. Λόγω διαφωνιών με την τουρκική κυβέρνηση, δεν υπήρχαν συγκεντρωτικοί δείκτες για τη μέτρηση της προόδου όσον αφορά τη σεξουαλική και έμφυλη βία, την εγκατάλειψη του σχολείου ή την προστασία των παιδιών. Ωστόσο, οι πτυχές αυτές αποτελούσαν σημαντικές συνιστώσες ορισμένων ανθρωπιστικών έργων. Επιπλέον, ορισμένοι ειδικοί στόχοι και δείκτες αφορούσαν μόνο τους ΣυΠΠ και δεν κάλυπταν πρόσφυγες άλλων εθνικοτήτων.
5. Το πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης εξακολουθούσε να μην παρουσιάζει ενημερωμένη εικόνα των επιδόσεων που επιτεύχθηκαν. Τον Μάιο του 2018, η τελευταία διαθέσιμη έκθεση παρακολούθησης κάλυπτε τους δείκτες εκροών (π.χ. αριθμό επισκέψεων σε κέντρα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης) για την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2017. Δεν ανέφερε επακόλουθα (π.χ. ποσοστό προσφύγων που έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας).
6. Το πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης δεν ήταν διαθέσιμο στο κοινό.

Τα ελεγχθέντα έργα έχουν θετικό αντίκτυπο στους πρόσφυγες, όμως τα μισά από αυτά δεν έχουν επιτύχει ακόμη τα αναμενόμενα επακόλουθά τους

Βασίσαμε την αξιολόγησή μας για την αποτελεσματικότητα των ελεγχθέντων ανθρωπιστικών έργων σε ανάλυση των δεικτών παρακολούθησης, εκθέσεις προόδου των εταίρων υλοποίησης, εκθέσεις επισκέψεων παρακολούθησης από επιτόπου αρμόδιους υπαλλήλους της ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας, επιτόπου επισκέψεις⁴¹ και συνεντεύξεις με την Επιτροπή, τις τουρκικές αρχές και εταίρους υλοποίησης του έργου και δικαιούχους. Τα συμπεράσματά μας συνοψίζονται στο παράρτημα III B.

Οι διαδικασίες επιλογής της Επιτροπής διασφάλιζαν ότι τα έργα σχετίζονται με τις ανάγκες των προσφύγων (βλέπε σημείο 21). Κατά συνέπεια, όλα τα ελεγχθέντα έργα βοήθησαν τους πρόσφυγες να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες στέγασης, διατροφής, υγείας, εκπαίδευσης και προστασίας. Έξι από τα δέκα έργα παρήγαγαν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων εκροών τους. Ωστόσο, τα μισά από τα ελεγχθέντα έργα, ορισμένα από τα οποία βρίσκονταν ακόμη εν εξελίξει, δεν έχουν επιτύχει ακόμη τα αναμενόμενα επακόλουθά τους, όπως καθορίστηκαν κατά τον χρόνο έγκρισης της χρηματοδότησής τους⁴².

Τα δύο έργα βοήθειας σε μετρητά που αντιπροσώπευαν το 83 % του δείγματός μας κατάφεραν να παράσχουν βοήθεια σε μετρητά σε μεγαλύτερο αριθμό δικαιούχων από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί. Βάσει των στοιχείων που αναφέρονταν από τους εταίρους υλοποίησης του ΟΗΕ, το ΔΚΠΕΑ έφθασε τα 1,2 εκατομμύρια δικαιούχους τον Μάρτιο του 2018, σε σύγκριση με αρχικό στόχο 1 εκατομμυρίου προσφύγων, μέχρι δε τον Μάρτιο του 2018 περισσότεροι από 330 000 μαθητές είχαν λάβει τουλάχιστον μία πληρωμή από το CCTE από την εκκίνηση του έργου, σε σύγκριση με αρχικό στόχο 230 000 παιδιών⁴³.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του ΔΚΠΕΑ για τα οποία υποβλήθηκε έκθεση τον Μάιο του 2018 υποδεικνύουν ότι το έργο συνέβαλε θετικά στην παροχή βοήθειας στους πρόσφυγες ώστε να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Για παράδειγμα, ένας από τους βασικούς δείκτες για το ΔΚΠΕΑ είναι ο δείκτης στρατηγικής αντιμετώπισης. Στόχος του είναι η μέτρηση της χρήσης αρνητικών συμπεριφορών αντιμετώπισης⁴⁴ από τους πρόσφυγες για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο του ΔΚΠΕΑ δείχνουν ότι επιτεύχθηκε ο στόχος μείωσης κατά 30% του δείκτη στρατηγικής αντιμετώπισης⁴⁵.

Ο αντίκτυπος του ΔΚΠΕΑ στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των προσφύγων εξαρτάται από τη στόχευση της βοήθειας (ποιος είναι επιλέξιμος) και το ποσό των μετρητών που μεταφέρονται. Η στόχευση βασίστηκε σε βασικά δημογραφικά κριτήρια⁴⁶ ώστε να κατευθυνθεί η βοήθεια προς τους πιο ευάλωτους πρόσφυγες. Η χρήση των κριτηρίων αυτών δικαιολογείτο από την ανάγκη ταχείας εφαρμογής, καθώς είναι ευκολότερο να επαληθευτούν σε σύγκριση με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, όπως το εισόδημα των νοικοκυριών.

Από την άλλη πλευρά, η χρήση δημογραφικών κριτηρίων είναι λιγότερο ακριβής και μπορεί να οδηγήσει στην εσφαλμένη συμπερίληψη ή στον εσφαλμένο αποκλεισμό προσφύγων από το έργο. Μετράται με βάση τα σφάλματα αποκλεισμού (ευάλωτες οικογένειες που θεωρούνται μη επιλέξιμες) και τα σφάλματα συμπερίληψης (επιλέξιμες οικογένειες που πληρούν τα δημογραφικά κριτήρια αλλά όχι φτωχές). Βάσει των πλέον πρόσφατων διαθέσιμων δεδομένων παρακολούθησης⁴⁷, το ΔΚΠΕΑ πέτυχε τους προγραμματισμένους στόχους του όσον αφορά τα σφάλματα αποκλεισμού (4 % σε σύγκριση με αρχικό στόχο κάτω του 10 %), όχι όμως όσον αφορά τα σφάλματα συμπερίληψης (18 % σε σύγκριση με αρχικό στόχο 5 %).

Όσον αφορά το ποσό των μεταφερόμενων μετρητών, πρωταρχικός στόχος του έργου ήταν η πλήρης κάλυψη των βασικών αναγκών των πλέον ευάλωτων προσφύγων. Η απαραίτητη χρηματοδότηση για την κάλυψη αυτών των βασικών αναγκών εκτιμήθηκε αρχικά σε 180 τουρκικές λίρες⁴⁸ ανά άτομο ανά μήνα. Μετά από συζήτηση με τις τουρκικές αρχές, το ποσό των μεταφερόμενων μετρητών καθορίστηκε σε 100 τουρκικές λίρες⁴⁹. Αυξήθηκε σε 133 τουρκικές λίρες κατά μέσο όρο τον Ιούνιο του 2017⁵⁰, ποσό που αντιστοιχούσε στο 74 % της αρχικής εκτιμηθείσας ανάγκης. Παρά τον υψηλό πληθωρισμό που επικρατούσε στην Τουρκία, η αξία δεν έχει επικαιροποιηθεί από τον Ιούνιο του 2017. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται συνεχώς ο αντίκτυπος του έργου στους πλέον ευάλωτους δικαιούχους.

Παραδείγματα έργων που επιτυγχάνουν τα περισσότερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματά τους περιγράφονται στο πλαίσιο 7.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.

Όχι και τόσο θετικό είναι το γεγονός ότι διαπιστώσαμε πως τέσσερα από τα πέντε ελεγχθέντα έργα που υλοποιούνταν από ΔΚΜΟ δεν έχουν ακόμη επιτύχει τις εκροές ή τα επακόλουθα που είχαν προγραμματιστεί αρχικά. Το δύσκολο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον δραστηριοποίησης των (Δ)ΜΚΟ στην Τουρκία οδήγησε στην αναστολή, τροποποίηση ή ακύρωση προγραμματισμένων δραστηριοτήτων (βλέπε σημείο 46) και στην αναθεώρηση αρχικών στόχων. Μολονότι η Επιτροπή παρέσχε ευέλικτη στήριξη, κυρίως μέσω δραστηριοτήτων υποστήριξης και άσκησης επιρροής και της παράτασης προθεσμιών, οι δυσκολίες που προέκυψαν κατά την εφαρμογή είχαν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στον βαθμό και τον έγκαιρο χαρακτήρα της επίτευξης των αποτελεσμάτων (βλέπε παράρτημα III B).

Συμπέρασμα και συστάσεις

Διαπιστώσαμε ότι, εν μέσω δυσκολιών, η Διευκόλυνση για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία κινητοποίησε γρήγορα 3 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και από τα κράτη μέλη με στόχο την ταχεία ανταπόκριση στην προσφυγική κρίση. Ωστόσο, δεν πέτυχε πλήρως τον στόχο της να συντονίσει αποτελεσματικά την απάντηση αυτή. Τα ελεγχθέντα έργα παρείχαν χρήσιμη στήριξη στους πρόσφυγες. Στην πλειονότητά τους πέτυχαν τις εκροές τους, όμως τα μισά από αυτά δεν έχουν ακόμη επιτύχει τα αναμενόμενα επακόλουθά τους. Επιπλέον, εντοπίσαμε περιθώρια για αύξηση της αποτελεσματικότητας των έργων βοήθειας σε μετρητά. Καταλήγουμε συνεπώς στο συμπέρασμα ότι η Διευκόλυνση θα μπορούσε να ήταν αποτελεσματικότερη και να είχε επιτύχει καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων.

Η Επιτροπή εντόπισε τις ανάγκες προτεραιότητας των προσφύγων βάσει ολοκληρωμένης εκτίμησης αναγκών. Ωστόσο, οι διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των αναγκών προτεραιότητας σε δημοτικές υποδομές και κοινωνικοοικονομική στήριξη είχαν ως αποτέλεσμα να μην καλύπτονται επαρκώς οι τομείς αυτοί. Επιπλέον, η συμπερίληψη της διαχείρισης της μετανάστευσης στους τομείς προτεραιότητας δεν αιτιολογούνταν σαφώς.

Ήταν δύσκολο να εκτιμηθεί κατά πόσο τα κονδύλια που δαπανήθηκαν σε κάθε τομέα προτεραιότητας ήταν ανάλογα της κλίμακας των αναγκών, διότι η διευθύνουσα επιτροπή δεν καθόρισε ενδεικτικές αρχικές πιστώσεις για κάθε τομέα προτεραιότητας. Παρόλο που με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ευελιξία, παρακωλύεται η λογοδοσία αφ' ης στιγμής δεν μπορούν να συγκριθούν οι προγραμματισμένες και πραγματικές δαπάνες για κάθε τομέα προτεραιότητας (σημεία 18 έως 24).

Σύσταση 1 – Καλύτερη αντιμετώπιση των αναγκών των προσφύγων για δημοτικές υποδομές και κοινωνικοοικονομική στήριξη

Για τη δεύτερη δόση του προϋπολογισμού της Διευκόλυνσης, η Επιτροπή πρέπει:

1. να διασφαλίσει ότι η Διευκόλυνση συμβάλλει καλύτερα στην αντιμετώπιση των αναγκών στους τομείς προτεραιότητας των «δημοτικών υποδομών» και της «κοινωνικοοικονομικής στήριξης»·
2. να επανεξετάσει την ανάγκη να παραμείνει η διαχείριση της μετανάστευσης ανάμεσα στους τομείς προτεραιότητας της Διευκόλυνσης·
3. να ορίσει μια ενδεικτική κατανομή των κονδυλίων για κάθε τομέα προτεραιότητας πριν από την έναρξη των δαπανών.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2019.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη τακτοποίησαν γρήγορα τις διοικητικές ρυθμίσεις της Διευκόλυνσης. Επιπλέον, η αποτελεσματική συγκέντρωση χρηματοδότησης και η επιλογή της Επιτροπής όσον αφορά τους μηχανισμούς υλοποίησης, με έναν συνδυασμό εργαλείων και εταίρων για την υλοποίηση μεγάλων έργων, επέτρεψαν στη Διευκόλυνση να επιτύχει τον στόχο της σύναψης συμβάσεων για ποσό ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το τέλος του 2017 (σημεία 25 έως 29).

Ενώ η Επιτροπή συντόνιζε τη στρατηγική κατεύθυνση της Διευκόλυνσης μέσω κοινής εκτίμησης αναγκών, και διακυβέρνησης, καθώς και ενός πλαισίου αποτελεσμάτων που κάλυπτε τόσο την ανθρωπιστική όσο και τη μη ανθρωπιστική στήριξη, η βοήθεια θα μπορούσε να έχει εξορθολογιστεί καλύτερα. Η Διευκόλυνση υποστήριξε τον ίδιο τύπο δραστηριοτήτων στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης με διαφορετικά μέσα. Το γεγονός αυτό περιέπλεξε περαιτέρω τον συντονισμό και οδήγησε στην παράλληλη χρήση διαφόρων δομών διαχείρισης για τη χρηματοδότηση παρόμοιων έργων. Επιπλέον, ορισμένοι από τους τομείς προτεραιότητας που προάσπιζε η Διευκόλυνση υποστηρίχθηκαν και με κονδύλια της ΕΕ που δαπανήθηκαν στην Τουρκία εκτός της Διευκόλυνσης (σημεία 31 έως 33).

Σύσταση 2 – Βελτίωση του εξορθολογισμού και της συμπληρωματικότητας της βοήθειας

Για τη δεύτερη δόση του προϋπολογισμού της Διευκόλυνσης, η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει κοινή στρατηγική με σαφή κατανομή καθηκόντων μεταξύ των διαφόρων μέσων και των κρατών μελών της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθούν η συνεκτικότητα και ο εξορθολογισμός της βοήθειας.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2019.

Ο δηλωμένος στόχος της Διευκόλυνσης για διασφάλιση της συμπληρωματικότητας της βοήθειας αφορά επίσης τις σχέσεις μεταξύ των ανθρωπιστικών και μη ανθρωπιστικών πτυχών της. Μολονότι εντοπίσαμε μερικά θετικά παραδείγματα στον τομέα της υγείας, όπου η Επιτροπή υποστήριξε τη μετάβαση από την ανθρωπιστική βοήθεια σε πιο βιώσιμη αναπτυξιακή βοήθεια, η συμπληρωματικότητα αυτή δεν επιτυγχανόταν συστηματικά. Κατά τον χρόνο του ελέγχου, οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα γινόταν η μετάβαση από την ανθρωπιστική στην αναπτυξιακή βοήθεια δεν είχαν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή για τα περισσότερα ελεγχθέντα έργα (σημεία 34 και 35).

Σύσταση 3 – Εφαρμογή στρατηγικής για τη μετάβαση από την ανθρωπιστική στην αναπτυξιακή βοήθεια

Η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει και να εφαρμόσει μια στρατηγική μετάβασης, με τελικό στόχο τη μεταβίβαση τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των μη ανθρωπιστικών δραστηριοτήτων στις εθνικές αρχές.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2021.

Διαπιστώσαμε επίσης τα περιθώρια που υπάρχουν για βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ανθρωπιστικών έργων που χρηματοδοτούνται από τη Διευκόλυνση. Πρώτον, κατά την ανασκόπηση των προτάσεων έργων, η Επιτροπή δεν αξιολόγησε με συνέπεια και συνολικά τον εύλογο χαρακτήρα του προϋπολογισμού δαπανών. Δεύτερον, ακόμη και όταν συμβάδιζαν με το νομικό πλαίσιο, οι έμμεσες δαπάνες που καταβάλλονταν στους εταίρους υλοποίησης μεγάλων έργων βοήθειας σε μετρητά ήταν υψηλές και ανεπαρκώς αιτιολογημένες, και το επίπεδο των προκαταβολών δεν ευθυγραμμιζόταν με τις πραγματικές ταμειακές εκροές των έργων (σημεία 38 έως 44).

Σύσταση 4 – Βελτίωση της αποδοτικότητας των έργων βοήθειας σε μετρητά

Η Επιτροπή πρέπει να προσπαθήσει να αυξήσει την αποδοτικότητα των μεγάλων έργων βοήθειας σε μετρητά ώστε να αντικατοπτρίζονται καλύτερα ο ειδικός χαρακτήρας και η κλίμακά τους, ιδίως:

1. με διαπραγμάτευση για τη μείωση του ποσοστού έμμεσων δαπανών που χρεώνει ο εταίρος υλοποίησης του ΟΗΕ για την εφαρμογή του ΔΚΠΕΑ·
2. με τη διασφάλιση ότι το τέλος μεταφοράς μετρητών (για το ΔΚΠΕΑ) καταβάλλεται μόνον όταν είναι δεόντως αιτιολογημένο και απαραίτητο·
3. με διαπραγμάτευση με τους εταίρους για μειωμένο επίπεδο προχρηματοδότησης που ευθυγραμμίζεται καλύτερα με τις αναμενόμενες ταμειακές εκροές των έργων.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2020.

Η αποδοτικότητα των έργων εξαρτάται επίσης από την έγκαιρη υλοποίησή τους. Όταν ένα έργο καθυστερεί, δαπάνες όπως μισθώματα και μισθοί ενδεχομένως πρέπει να καταβάλλονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η διάρκεια εννέα από τα δέκα ελεγχθέντα έργα χρειάστηκε να παραταθεί κατά μέσο όρο κατά 60 %. Το δύσκολο επιχειρησιακό περιβάλλον ήταν ο κύριος παράγοντας που παρεμπόδιζε την έγκαιρη υλοποίηση των έργων για τις ΔΜΚΟ (σημεία 45 και 46).

Σύσταση 5 – Επιδίωξη βελτίωσης, από κοινού με τις τουρκικές αρχές, του επιχειρησιακού περιβάλλοντος των (Δ)ΜΚΟ

Η Επιτροπή πρέπει να αναπτύξει υψηλού επιπέδου πολιτικό διάλογο με τις τουρκικές αρχές, όπως και διαβουλεύσεις για τις προς εφαρμογή πολιτικές, με σκοπό τη βελτίωση του επιχειρησιακού περιβάλλοντος των (Δ)ΜΚΟ στην Τουρκία.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2019.

Η Επιτροπή εφάρμοζε κατάλληλα μέτρα για την παρακολούθηση των ανθρωπιστικών έργων και ενημερωνόταν σχετικά με την πρόοδο ή μη των έργων βάσει του προγραμματισμού. Ο κύριος περιορισμός ήταν η άρνηση των τουρκικών αρχών να επιτρέψουν την πρόσβαση στον αρχικό κατάλογο των επιλέξιμων δικαιούχων για τα δύο έργα βοήθειας σε μετρητά, με αποτέλεσμα να μην είναι ούτε το Συνέδριο ούτε η Επιτροπή σε θέση να παρακολουθήσει τους δικαιούχους από την καταχώρισή τους έως την πληρωμή για αυτό το σημαντικό μερίδιο του ανθρωπιστικού σκέλους της Διευκόλυνσης (σημεία 49 έως 53).

Στο πλαίσιο αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα, εμφανίζει ωστόσο ορισμένες αδυναμίες: οι συγκεντρωτικοί δείκτες δεν έχουν γραμμές βάσης, ορόσημα ή ποσοτικά προσδιορισμένους στόχους. Η κοινοποίηση στοιχείων προς τους πολίτες ήταν περιορισμένη, ενώ τα στοιχεία που κοινοποιούνταν δεν κάλυπταν ολόκληρη τη βοήθεια της ΕΕ προς τους πρόσφυγες στην Τουρκία (σημείο 54).

Σύσταση 6 – Ενίσχυση της παρακολούθησης της Διευκόλυνσης για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και βελτίωση της υποβολής των σχετικών στοιχείων

Η Επιτροπή πρέπει:

1. να επιμείνει οι τουρκικές αρχές να χορηγήσουν στους εταίρους υλοποίησης των έργων βοήθειας σε μετρητά πλήρη πρόσβαση στα δεδομένα σχετικά με τους επιλέξιμους δικαιούχους, προκειμένου να βελτιωθούν η λογοδοσία και η αποδοτικότητα του πλαισίου παρακολούθησης αυτών των εμβληματικών έργων·
2. να βελτιώσει τον σχεδιασμό του πλαισίου αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης, ιδίως με την προσθήκη ορόσημων, στόχων και βασικών δεδομένων για τους συγκεντρωτικούς δείκτες αποτελεσμάτων·
3. να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις δαπάνες των μέσων της ΕΕ που υποστηρίζουν τους πρόσφυγες στην Τουρκία εκτός της Διευκόλυνσης.

Ημερομηνία-στόχος για την υλοποίηση της σύστασης: 31 Δεκεμβρίου 2019.

Όλα τα ελεγχθέντα ανθρωπιστικά έργα βοήθησαν τους πρόσφυγες να καλύψουν τις κύριες ανάγκες τους σε στέγαση, διατροφή, υγεία, εκπαίδευση και προστασία. Έξι από τα δέκα έργα παρήγαγαν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος των προβλεπόμενων εκροών τους. Ωστόσο, τα μισά από τα ελεγχθέντα έργα, ορισμένα από τα οποία βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, δεν έχουν επιτύχει ακόμη τα αναμενόμενα επακόλουθά τους, όπως καθορίστηκαν κατά τον χρόνο έγκρισης της χρηματοδότησής τους (σημεία 56 έως 63).

Η παρούσα έκθεση εγκρίθηκε από το Τμήμα IIΙ, του οποίου προεδρεύει η Bettina JAKOBSEN, Μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο Λουξεμβούργο, κατά τη συνεδρίασή του της 2ας Οκτωβρίου 2018.

Για το Ελεγκτικό Συνέδριο

Klaus-Heiner LEHNE
Πρόεδρος

Ακρωνύμια και συντομογραφίες

ΓΔ Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση: Γενική Διεύθυνση Γειτονίας και Διαπραγματεύσεων για τη Διεύρυνση

ΓΔ Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας: Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας

ΔΚΠΕΑ: Δίκτυο Κοινωνικής Προστασίας Εκτάκτου Ανάγκης

ΕΤΑΑ: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης

ΕΤΕπ: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

ΚΣΔ: Κοινό σχέδιο δράσης

ΜΑΣ: Μηχανισμός αναπτυξιακής συνεργασίας

(Δ)ΜΚΟ: (Διεθνής) Μη κυβερνητική οργάνωση

ΜΠΒ: Μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας

ΟΗΕ: Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

ΣυΠΠ: Σύριοι υπό προσωρινή προστασία

ΥΕΠ: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας (Τουρκία)

ΥΟΚΠ: Υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικών Πολιτικών (Τουρκία)

CCTE: Πρόγραμμα για την υπό όρους μεταφορά χρημάτων για την εκπαίδευση

DGMM: Γενική Διεύθυνση Διαχείρισης της Μετανάστευσης (Τουρκία)

IcSP: Μηχανισμός συμβολής στη σταθερότητα και την ειρήνη

KfW: Kreditanstalt für Wiederaufbau

Κλιμάκιο ελέγχου

Οι ειδικές εκθέσεις του ΕΕΣ παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των ελέγχων που αυτό διενεργεί επί των πολιτικών και προγραμμάτων της ΕΕ ή επί διαχειριστικών θεμάτων που αφορούν συγκεκριμένους τομείς του προϋπολογισμού. Το ΕΕΣ επιλέγει και σχεδιάζει τα εν λόγω ελεγκτικά έργα κατά τρόπον ώστε αυτά να αποφέρουν τον μέγιστο αντίκτυπο, λαμβανομένων υπόψη των κινδύνων για τις επιδόσεις ή για τη συμμόρφωση, του επιπέδου των σχετικών εσόδων ή δαπανών, των επικείμενων εξελίξεων και του πολιτικού και δημόσιου συμφέροντος.

O εν προκειμένω έλεγχος επιδόσεων διενεργήθηκε από το Τμήμα Ελέγχου IΙΙ, το οποίο είναι αρμόδιο για τον έλεγχο των δαπανών που αφορούν τις εξωτερικές δράσεις, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη και του οποίου προεδρεύει η Bettina Jakobsen, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιο για την παρούσα έκθεση Μέλος. Η Bettina Jakobsen συνεπικουρήθηκε από τους Katja Mattfolk, προϊσταμένη του ιδιαίτερου γραφείου της, Kim Storup, σύμβουλο στο ιδιαίτερο γραφείο της, Alejandro Ballester Gallardo, ανώτερο διοικητικό στέλεχος, Cyril Messein, υπεύθυνο έργου, και τους Florin-Alexandru Farcas, Andrej Minarovic και Νικόλαο Ζόμπολα, ελεγκτές.

Επικοινωνία

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Τηλ:. +352 4398-1
Πληροφορίες: eca.europa.eu/el/Pages/ContactForm.aspx
Ιστότοπος: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (https://europa.eu/european-union/index_el).

Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2018

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Για οποιαδήποτε χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών ή άλλου υλικού που δεν αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να ζητηθεί άδεια απευθείας από τους δικαιούχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Αυτοπροσώπως
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν εκατοντάδες κέντρα πληροφόρησης Europe Direct. Μπορείτε να βρείτε τη διεύθυνση του πλησιέστερου σε σας κέντρου στον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/index_el

Τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
Η Europe Direct είναι μια υπηρεσία που απαντά στις ερωτήσεις σας για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με αυτήν την υπηρεσία:

• καλώντας ατελώς τον αριθμό 00 800 6 7 8 9 10 11 (ορισμένα δίκτυα τηλεφωνίας ενδέχεται να χρεώνουν τις κλήσεις αυτές),
• καλώντας ατελώς τον αριθμό +32 22999696 ή
• μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον δικτυακό τόπο https://europa.eu/european-union/contact_el

ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΕ

Στο διαδίκτυο
Πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο Europa: https://europa.eu/european-union/contact_el

Στις εκδόσεις της ΕΕ
Μπορείτε να τηλεφορτώσετε ή να παραγγείλετε δωρεάν και επί πληρωμή εκδόσεις της ΕΕ στην ακόλουθη διεύθυνση: https://publications.europa.eu/el/publications. Μπορείτε να ζητήσετε πολλαπλά αντίγραφα δωρεάν εκδόσεων επικοινωνώντας με την υπηρεσία Europe Direct ή με το τοπικό σας κέντρο πληροφόρησης (βλ. https://europa.eu/european-union/contact_el).

Στη νομοθεσία της ΕΕ και σε σχετικά έγγραφα
Για πρόσβαση σε νομικές πληροφορίες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου της ενωσιακής νομοθεσίας από το 1951 σε όλες τις επίσημες γλώσσες, μεταβείτε στον δικτυακό τόπο EUR-Lex, στην ακόλουθη διεύθυνση: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=el

Στα δημόσια δεδομένα από την ΕΕ
Η Πύλη Δημόσιων Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://data.europa.eu/euodp/el/data) παρέχει πρόσβαση σε σύνολα δεδομένων από την ΕΕ. Τα δεδομένα μπορούν να τηλεφορτωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν δωρεάν, τόσο για εμπορικούς όσο και για μη εμπορικούς σκοπούς.