SINDS HAAR OPRICHTING IN 1957 IS DE EU GEGROEID VAN 6 NAAR 27 LIDSTATEN. DEZE LIDSTATEN HEBBEN ZICH VERENIGD OM SAMEN AAN EEN BETERE TOEKOMST TE WERKEN. WELKE LANDEN VORMEN SAMEN DE EUROPESE UNIE EN WANNEER ZIJN ZE LID GEWORDEN? IN DIT HOOFDSTUK LEER JE HOE DE EU DIE WE NU KENNEN IS ONTSTAAN EN WAAROM DE EU ZO UNIEK IS.

WAT IS DE EUROPESE UNIE?

EU-lidstaten

De Europese Unie is een uniek partnerschap tussen 27 Europese landen, die lidstaten of EU-landen worden genoemd. Samen beslaan zij een groot deel van het Europese continent. In de EU wonen meer dan 447 miljoen mensen, ongeveer 6 % van de wereldbevolking. Burgers van de EU-lidstaten zijn ook burgers van de Europese Unie.

Officiële talen van de EU

Europese waarden

De EU-Verdragen bevatten de regels die tijdens de werkzaamheden van de EU gevolgd moeten worden. Ze worden van tijd tot tijd gewijzigd, bijvoorbeeld wanneer nieuwe landen toetreden of wanneer er veranderingen zijn in de manier waarop de EU werkt. Het Verdrag van Lissabon is het meest recente verdrag, dat in 2007 is ondertekend in de Portugese hoofdstad.

Kom meer te weten over de EU-Verdragen: europa.eu/!uUGMwU

Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie is samen met het Verdrag van Lissabon van kracht geworden. Hierin worden de rechten en vrijheden uiteengezet van alle mensen die in de EU wonen, zoals persoonlijke, economische en sociale rechten. Om de moderne samenleving te weerspiegelen, omvat het Handvest ook nieuwere grondrechten, zoals gegevensbescherming en garanties omtrent bio-ethiek. Het Handvest bevat ook specifieke bepalingen over de rechten van minderjarigen (onder 18 jaar), om ervoor te zorgen dat kinderrechten deel uitmaken van de mensenrechten die de EU en haar lidstaten verplicht moeten naleven en beschermen.

Kom meer te weten over het Handvest van de grondrechten van de EU: fra.europa.eu/nl/eu-charter en de EU-strategie voor de rechten van het kind: ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/rights-child_nl

Van 6 naar 27 EU-landen

De EU bestaat uit landen die sterk van elkaar verschillen. Het EU-land met de grootste bevolking is Duitsland, met ongeveer 84 miljoen inwoners, en het EU-land met de kleinste bevolking is Malta, met 500 000 inwoners. In de EU spreken de mensen verschillende talen, waarbij zij gebruikmaken van drie verschillende alfabetten (het Latijnse, Griekse en Cyrillische alfabet). Er zijn verschillende tradities, culturen, gerechten en volksfeesten in elk land.

Hoe is het allemaal begonnen?

Na twee verwoestende wereldoorlogen in de eerste helft van de twintigste eeuw (1914-1918 en 1939-1945) was iedereen vastbesloten dat zoiets nooit meer mocht gebeuren.

Tussen 1945 en 1950 legden enkele Europese politici, waaronder Robert Schuman, Konrad Adenauer, Alcide De Gasperi en Winston Churchill, de basis voor de Europese Unie waar wij vandaag in wonen. Het was hun visie om de Europese landen economisch en politiek te verenigen en op die manier te zorgen voor langdurige vrede en welvaart.

Op 9 mei 1950 stelde de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, voor om de Europese productie van kolen en staal samen te voegen. Dit waren destijds de grondstoffen voor oorlog: steenkool als energiebron en staal voor het maken van wapens en machines. Door de productie ervan te bundelen, kon geen enkel land zich stiekem bewapenen voor een conflict met andere landen. Naar aanleiding van dit voorstel werd in 1952 de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal opgericht door zes buurlanden: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland. Hieruit zou later de EU voortkomen.

Voortbouwen op de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

Een paar jaren later besloten de zes stichtende landen hun samenwerking uit te breiden naar andere economische sectoren. Het Verdrag van Rome ter oprichting van de Europese Economische Gemeenschap werd in 1957 ondertekend en trad in 1958 in werking. Het oorspronkelijke doel was om de handel en verdere economische integratie tussen de deelnemende landen te bevorderen.

Nieuwe leden

In 1973 traden Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk (*) toe tot de Europese Economische Gemeenschap. Enkele jaren later, toen er een einde kwam aan de rechtse dictaturen in Zuid-Europa, konden drie nieuwe landen lid worden. Het eerste land was Griekenland, dat in 1981 toetrad. Portugal en Spanje volgden in 1986. In 1993 werd de Europese Unie opgericht en twee jaar later sloten Oostenrijk, Finland en Zweden zich hierbij aan. Hierna bestond de EU uit 15 leden.

Al snel na de Tweede Wereldoorlog begon de Koude Oorlog, die veertig jaar zou duren. Europa werd door het “IJzeren Gordijn” verdeeld in oost en west. De Berlijnse Muur was een symbool voor deze scheiding omdat hij de stad Berlijn in tweeën deelde. Na de val van het communisme in 1989 startten de voormalig communistische Centraal- en Oost-Europese landen een democratiseringsproces en vroegen ze EU-lidmaatschap aan.

In 2004 kwamen acht landen uit Centraal- en Oost-Europa bij de EU: Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië. In datzelfde jaar werden ook Cyprus en Malta — eilanden in de Middellandse Zee – lid van de EU. In 2007 traden Bulgarije en Roemenië toe, gevolgd door Kroatië, dat in 2013 lid werd.

De toetreding van nieuwe EU-leden heeft gezorgd voor een uitbreiding van de gemeenschappelijke markt en voor meer welvaart en heeft geholpen om de vrede in Europa te bewaren. Alle nieuwe leden moeten bereid zijn om de verdragen te ondertekenen en alle EU-wetgeving over te nemen. Ze moeten de EU-waarden eerbiedigen, zoals de beginselen van democratie, de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten en fundamentele vrijheden.

Buiten haar eigen grenzen onderhoudt de EU ook goede betrekkingen met de buurlanden. Het Europees “nabuurschapsbeleid” ondersteunt de veiligheid, stabiliteit en welvaart van de landen direct ten oosten en ten zuiden van de EU. Bovendien bestrijkt het uitbreidingsbeleid van de EU potentiële nieuwe leden. Buiten de nabuurschapsregio zijn de mondiale betrekkingen van de EU meestal gebaseerd op handelsovereenkomsten, partnerschappen en multilaterale samenwerking.

De zes oprichtende landen zijn België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland. Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk traden op 1 januari 1973 toe tot de Europese Unie, wat het aantal lidstaten op negen bracht. Griekenland trad toe in 1981, gevolgd door Portugal en Spanje in 1986. In 1995 traden Oostenrijk, Finland en Zweden toe tot de Europese Unie. De grootste uitbreiding vond plaats in 2004, toen tien landen tot de EU toetraden: Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië. Bulgarije en Roemenië zijn in 2007 toegetreden en Kroatië was het laatste land dat in 2013 tot de EU toetrad.

Nobelprijs voor de Vrede

De EU is opgericht om duurzame vrede tussen haar leden te waarborgen. Sinds de oprichting ervan zijn gewelddadige interne conflicten en de kans op het uitbreken van oorlog tussen Europeanen aanzienlijk verminderd. In 2012 ontving de Europese Unie als erkenning voor haar inzet voor vrede, democratie en mensenrechten in Europa en wereldwijd de Nobelprijs voor de Vrede. Zij besloot het prijzengeld van 930 000 euro — plus nog eens 930 000 euro van de EU zelf — te doneren aan kinderen die de kans wordt ontzegd om in vrede op te groeien.