OD CZASU UTWORZENIA UNII EUROPEJSKIEJ W 1957 R. POWIĘKSZYŁA SIĘ ONA Z 6 DO 27 PAŃSTW. KRAJE TE POŁĄCZYŁY SIŁY, ABY WSPÓLNIE DZIAŁAĆ NA RZECZ LEPSZEJ PRZYSZŁOŚCI. KTÓRE PAŃSTWA SĄ CZŁONKAMI UE I KIEDY PRZYSTĄPIŁY DO UNII? W TYM ROZDZIALE OPISANO, JAK UE STAŁA SIĘ TYM, CZYM JEST OBECNIE, A TAKŻE CO SPRAWIA, ŻE JEST TAK WYJĄTKOWA.

CZYM JEST UNIA EUROPEJSKA?

Państwa członkowskie UE

Unia Europejska jest wyjątkowym partnerstwem między 27 krajami europejskimi, które nazywane są państwami członkowskimi lub krajami UE. Ich wspólny obszar obejmuje większość Europy. W UE mieszka około 447 mln ludzi, czyli około 6 proc. ludności świata. Obywatele krajów UE są również obywatelami UE.

Języki urzędowe UE

Wartości europejskie

Traktaty UE zawierają zasady kierujące pracami UE. Od czasu do czasu są one aktualizowane, na przykład w przypadku przystąpienia nowych państw lub zmian w sposobie funkcjonowania UE. Najnowszym traktatem jest Traktat z Lizbony, który podpisano w stolicy Portugalii w 2007 r.

Dowiedz się więcej na temat traktatów UE: europa.eu/!bbyRD4.

Wraz z Traktatem z Lizbony w życie weszła Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. Określono w niej prawa i wolności, które przysługują wszystkim ludziom mieszkającym w UE, takie jak prawa osobiste, gospodarcze i społeczne. Aby odzwierciedlić cechy współczesnego społeczeństwa, Karta zawiera nowsze prawa podstawowe, takie jak gwarancje dotyczące ochrony danych i bioetyki. Zawiera również szczegółowe zapisy dotyczące praw osób poniżej 18 roku życia, gwarantujące, że prawa dzieci są częścią praw człowieka, których UE i jej państwa członkowskie zobowiązują się przestrzegać i które zobowiązują się chronić.

Więcej informacji na temat Karty praw podstawowych UE znajdziecie na stronie: fra.europa.eu/pl/eu-charter, a jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o strategii UE na rzecz praw dziecka, odwiedźcie stronę: ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/rights-child_pl.

Od 6 do 27 krajów UE

Unia składa się z bardzo różnych państw. Krajem UE o największej liczbie ludności są Niemcy, które mają około 84 mln mieszkańców, natomiast kraj o najmniejszej liczbie ludności – Malta – ma 500 tys. mieszkańców. W UE ludzie posługują się różnymi językami i używają trzech różnych alfabetów (łacińskiego, greckiego i cyrylicy). Każdy kraj ma swoje tradycje, kultury, potrawy i święta.

Jak się to wszystko zaczęło?

Po dwóch wyniszczających wojnach światowych w pierwszej połowie dwudziestego wieku (w latach 1914–1918 i 1939–1945) ludzie byli zdeterminowani, by nie dopuścić, żeby coś takiego zdarzyło się ponownie.

W latach 1945–1950 szereg polityków europejskich, w tym Robert Schuman, Konrad Adenauer, Alcide De Gasperi i Winston Churchill, rozpoczęło proces tworzenia Unii Europejskiej, w której dziś żyjemy. Ich wizją było zjednoczenie państw europejskich pod względem gospodarczym i politycznym w celu zapewnienia długotrwałego pokoju i dobrobytu.

9 maja 1950 r. minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman zaproponował wspólną koordynację produkcji stali i wydobycia węgla. Były to wówczas surowce używane podczas wojny – węgiel jako źródło energii, a stal do produkcji broni i maszyn. Dzięki wspólnej koordynacji ich produkcji żaden kraj nie mógłby potajemnie zbroić się przeciwko innym. W następstwie tej propozycji w 1952 r. powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Została założona przez sześć sąsiadujących ze sobą krajów – Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Niemcy i Włochy – i położyła podwaliny pod UE, jaką znamy dzisiaj.

Bazując na Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali

Kilka lat później sześć państw założycielskich postanowiło rozszerzyć swoją współpracę na inne sektory gospodarki. W 1957 r. podpisano traktat rzymski ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Traktat ten wszedł w życie rok później, w 1958 r. Jego pierwotnym celem było wspieranie handlu i dalszej integracji gospodarczej między uczestniczącymi krajami.

Nowi członkowie

W 1973 r. do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej przystąpiły Dania, Irlandia i Wielka Brytania (*). Kilka lat później, po upadku dyktatur prawicowych w Europie Południowej, trzy kraje uzyskały prawo do ubiegania się o członkostwo. Pierwszym z nich była Grecja, która dołączyła w 1981 r. Następnie w 1986 r. dołączyły Portugalia i Hiszpania. W 1993 r. powstała Unia Europejska, do której dwa lata później przystąpiły Austria, Finlandia i Szwecja. W ten sposób liczba członków UE wzrosła do 15.

Wkrótce po drugiej wojnie światowej Europa została podzielona przez żelazną kurtynę na część wschodnią i zachodnią – rozpoczęła się trwająca 40 lat zimna wojna. Symbolem tego podziału był mur berliński, który podzielił Berlin na dwie części. Po upadku komunizmu w 1989 r. postkomunistyczne kraje Europy Środkowej i Wschodniej rozpoczęły proces demokratyzacji oraz podjęły starania o przyjęcie do UE.

W 2004 r. do UE przystąpiło osiem państw z Europy Środkowo-Wschodniej. Były to: Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. W tym samym roku członkami UE zostały również dwie wyspy położone na Morzu Śródziemnym, czyli Cypr i Malta. W 2007 r. do UE przystąpiły Bułgaria i Rumunia, a w 2013 r. – Chorwacja.

Przyjęcie nowych członków UE pozwoliło rozszerzyć wspólny rynek i przyczyniło się do utrzymania pokoju i dobrobytu w Europie. Każde nowe państwo członkowskie musi być gotowe do podpisania traktatów i przyjęcia całego dorobku prawnego UE. Musi przestrzegać wartości UE, w tym zasad wolności, demokracji, praworządności oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód.

Poza swoimi granicami UE utrzymuje również bliskie stosunki z krajami sąsiadującymi. Europejska polityka sąsiedztwa wspiera bezpieczeństwo, stabilność i dobrobyt krajów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie na wschodzie i południu UE. Ponadto polityka rozszerzenia UE obejmuje potencjalnych nowych członków. Poza regionem sąsiedztwa podstawę globalnych stosunków UE stanowią zazwyczaj umowy handlowe, partnerstwa i współpraca wielostronna.

Sześcioma państwami założycielskimi były: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Dania, Irlandia i Wielka Brytania przystąpiły do Unii 1 stycznia 1973 r., zwiększając liczbę państw członkowskich do dziewięciu. Grecja przystąpiła do UE w 1981 r., a Portugalia i Hiszpania przyłączyły się w 1986 r. W 1995 r. do Unii Europejskiej przystąpiły Austria, Finlandia i Szwecja. Największe rozszerzenie miało miejsce w 2004 r., kiedy to do UE przystąpiło 10 państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. W 2007 r. do UE przystąpiły Bułgaria i Rumunia, a w 2013 r. jako ostatni kraj przyłączyła się Chorwacja.

Pokojowa Nagroda Nobla

UE została utworzona w celu zapewnienia trwałego pokoju między jej członkami. Od czasu jej powstania gwałtowne konflikty wewnętrzne, a szanse na to, że dojdzie do wybuchu wojny między Europejczykami, zostały znacznie ograniczone. W 2012 r. w uznaniu działań na rzecz pokoju, demokracji i praw człowieka w Europie i na całym świecie Unii Europejskiej przyznano Pokojową Nagrodą Nobla. Unia postanowiła przekazać nagrodę w wysokości 930 tys. euro oraz dodatkowe 930 tys. euro z własnego budżetu na pomoc dzieciom, które nie mają szansy dorastać w pokoju.