JAKO OBYWATELE UNII KORZYSTAMY Z PODSTAWOWYCH PRZYWILEJÓW, KTÓRE CZĘSTO UWAŻAMY ZA OCZYWISTE. NALEŻĄ DO NICH POKÓJ W NASZYM REGIONIE, BYCIE CZĘŚCIĄ JEDNEJ Z NAJWIĘKSZYCH GOSPODAREK ŚWIATA ORAZ SWOBODA ŻYCIA, NAUKI, PRACY W INNYCH PAŃSTWACH UE I PODRÓŻOWANIA DO NICH. KORZYSTAMY RÓWNIEŻ Z MNIEJ OCZYWISTYCH, CODZIENNYCH UDOGODNIEŃ, KTÓRE RZECZYWIŚCIE ZMIENIAJĄ NASZE ŻYCIE NA LEPSZE. W TYM ROZDZIALE PRZEDSTAWIAMY KILKA KONKRETNYCH PRZYKŁADÓW TEGO, CO UNIA ROBI DLA SWOICH OBYWATELI.

JAK UE WPŁYWA NA NASZE ŻYCIE CODZIENNE?

Wszystkie działania UE opierają się na Traktatach, w których określono zasady funkcjonowania UE przyjęte dobrowolnie i demokratycznie przez wszystkie państwa członkowskie UE.

UE podejmuje działania w obszarach, w których została do tego upoważniona przez kraje UE i w których podjęcie wspólnych działań jest uzasadnione. Chodzi tu na przykład o działania podejmowane w związku ze zmianą klimatu lub w zakresie handlu na świecie.

W tym rozdziale znajdziecie informacje o przepisach, które już zostały wdrożone i uchwalone przez UE (a w rozdziale 4 „Czym zajmuje się UE?” dowiecie się, co Unia robi, aby kontynuować te prace). Oto tylko niektóre z dotychczasowych osiągnięć UE.

Bezpieczne i łatwe podróże

Podróżowanie jest chwilowo utrudnione z powodu pandemii COVID-19. Jednak w normalnych warunkach podróżowanie po Europie jest obecnie o wiele łatwiejsze niż kiedyś. Wynika to z faktu, że większość państw UE i niektóre kraje niebędące członkami UE zniosły kontrole na swoich granicach. Zniesienie kontroli granicznych było możliwe dzięki układowi z Schengen, nazwanemu tak od luksemburskiej miejscowości, w której w 1985 r. podpisały go kraje europejskie.

Jako obywatele Unii możecie podróżować bez paszportu na obszarze 27 „krajów strefy Schengen”: 23 państw UE (Austrii, Belgii, Chorwacji, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Polski, Portugalii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier i Włoch) oraz Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii. Bułgaria, Cypr, Irlandia i Rumunia nie należą obecnie do strefy Schengen. Podczas podróży do krajów nienależących do strefy Schengen należy okazać ważny paszport lub dowód tożsamości.

Zapobieganie klęskom żywiołowym
Anasthassios z Grecji miał pożar w swoim mieszkaniu w Lizbonie tuż po podjęciu tam studiów. Nie znał portugalskiego numeru alarmowego, ale pamiętał, że może w Portugalii korzystać z numeru alarmowego 112, podobnie jak w swoim kraju pochodzenia w Grecji lub w dowolnym miejscu w UE. Zadzwonił więc pod numer 112 i połączył się bezpośrednio ze służbami ratunkowymi w Lizbonie, które od razu wysłały straż pożarną do jego mieszkania.

OBEJRZYJ FILM Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego
europa.eu/!jd46FN

Inicjatywa DiscoverEU

Dzięki unijnej inicjatywie DiscoverEU macie szansę na zdobycie bezpłatnego biletu na podróż po Europie. Jeśli ukończyliście 18 lat i jesteście obywatelami jednego z państw członkowskich UE, możecie ubiegać się o bezpłatny bilet i zwiedzać UE przez okres do 1 miesiąca.

CZY WIECIE, ŻE ...?

Ponad 200 tys. młodych ludzi otrzymało bilet DiscoverEU.

Więcej informacji na temat DiscoverEU: europa.eu/youth/discovereu_pl.

Bezpieczeństwo produktów i bezpieczeństwo żywności

Aby dowiedzieć się więcej o energii, obejrzyjcie serię krótkich filmów: europa.eu/learning-corner/eu-energy-policy_pl.

Prawa konsumentów

Kiedy robicie zakupy w Unii, chronią Was różnego rodzaju przepisy. Na przykład na produkty zakupione w UE przysługuje Wam co najmniej 2-letnia gwarancja. Jeżeli telefon komórkowy zepsuje się po roku używania, będzie musiał zostać bezpłatnie naprawiony lub wymieniony na nowy bez względu na to, w którym kraju UE został zakupiony.

Coraz częściej robimy zakupy przez internet, a konsumenci w UE są teraz lepiej chronieni dzięki unijnym przepisom, które:

• pozwalają na zwrot towarów zakupionych na odległość – przez internet bądź telefonicznie – w ciągu 14 dni od zakupu;
• zakazują stosowania ukrytych opłat i kosztów w przypadku zakupów przez internet;
• zakazują umieszczania na stronach internetowych z góry zaznaczonych pól wyboru, aby kupujący niezamierzenie nie płacili za niechciane ubezpieczenie podróżne lub wypożyczenie samochodu.

Wysokiej jakości usługi telekomunikacyjne

Wielu z nas korzysta ze smartfonów i tabletów. Obywatele UE mają prawo do:

• dostępu do usług telekomunikacji stacjonarnej o gwarantowanej, dobrej jakości i po przystępnych cenach, niezależnie od miejsca zamieszkania w UE;
• swobodnego wyboru usług i łatwego porównywania cen, ponieważ operatorzy mają obowiązek podawania przejrzystych i aktualnych informacji o cenach usług telekomunikacyjnych;
• zmiany operatora telekomunikacyjnego bez zmiany numeru telefonu w ciągu jednego dnia.

Bezpieczeństwo w sieci

Każdy, kto korzysta z internetu, wie, jak łatwo jest natknąć się w sieci na treści nieodpowiednie, wprowadzające w błąd, a nawet ekstremistyczne.

Aby zapewnić nam bezpieczeństwo, unijny kodeks postępowania służy zwalczaniu nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie i gwarantuje szybkie rozpatrywanie zgłoszeń dotyczących usunięcia treści rasistowskich i ksenofobicznych. Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji łączy sieci społecznościowe i podmioty z branży reklamowej, które uzgodniły szereg zobowiązań obejmujących szeroki zakres zagadnień, od przejrzystości po fałszywe konta. Facebook, Microsoft, Twitter, YouTube i inne platformy internetowe weryfikują obecnie 90 proc. zgłoszonych treści w ciągu 24 godzin. Europejska strategia na rzecz lepszego internetu dla dzieci ustanowiła złoty standard w zakresie ochrony i wzmacniania pozycji dzieci w sieci.

Odwiedź poniższą stronę i kliknij w odpowiednie miejsce na mapie, aby uzyskać więcej informacji na temat zasobów dostępnych w twoim kraju: betterinternetforkids.eu/sic.

Ochrona danych osobowych i zapewnienie prywatności w internecie również należą do jednych z najważniejszych priorytetów, a UE uznaje je za część praw podstawowych. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych jest aktem prawnym UE, który pomaga egzekwować te zasady poprzez ustanowienie ram prawnych dla gromadzenia i przetwarzania danych osobowych osób mieszkających w UE.

Równość i prawa człowieka

Każdej osobie mieszkającej w UE gwarantuje się szereg praw podstawowych. Poszanowanie praw i godności człowieka jest zapisane w traktatach i wzmocnione w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Zgodnie z tym zapisem zakazuje się wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, orientację seksualną, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, język, religię, wiek lub niepełnosprawność.

UE prowadzi bliską współpracę z państwami członkowskimi, której celem jest promowanie szacunku dla innych, egzekwowanie przepisów o niedyskryminacji i stanie na straży praw człowieka w całej UE i poza jej granicami. Kwestie związane z prawami człowieka są również uwzględniane w międzynarodowych umowach handlowych zawieranych przez UE z innymi krajami.

Postęp zaczyna się jednak w domu. Jak dotąd UE podjęła szeroko zakrojone działania przeciwko większości najczęściej spotykanych form dyskryminacji. Na przykład działania w obszarze polityki dotyczącej niepełnosprawności obejmują zarówno akty prawne (w 2019 r. wszedł w życie europejski akt w sprawie dostępności), jak i inicjatywy promujące miasta „bez barier” (unijne nagrody Access City).

Pomimo tak konkretnych kroków ludzie nadal spotykają się z dyskryminacyjnym traktowaniem, wykorzystywaniem i nękaniem w całej Europie i na świecie. Aby zwalczać różne formy nienawiści i dyskryminacji, UE przedstawiła plan działania na rzecz równości.

Więcej informacji znajdziecie w rozdziale 4 „Czym zajmuje się UE?”.

Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym i jakość życia

UE dokłada wszelkich starań aby społeczeństwo stało się bardziej sprawiedliwe. Ważnym elementem tego procesu jest zapewnienie równowagi między naszym życiem w pracy a życiem poza pracą. Od sierpnia 2022 r. wszystkie kraje UE muszą stosować unijne przepisy poprawiające życie zawodowe rodziców i opiekunów. Służą one zachęceniu do równiejszego dzielenia się urlopem rodzicielskim, wprowadzenie urlopu opiekuńczego i rozwiązanie problemu niedostatecznej reprezentacji kobiet na rynku pracy. Przepisy te również rozszerzają prawo do elastycznej organizacji pracy na wszystkich pracowników.

Dowiedz się więcej: europa.eu/!f4NWmg.

Finansowanie unijne w Waszym regionie

Państwa i regiony UE różnią się nie tylko powierzchnią, ale i poziomem dobrobytu. Na przestrzeni lat UE dofinansowała tysiące projektów. Projekty te przynoszą korzyści poszczególnym krajom UE, jak również UE jako całości. Są to inwestycje umożliwiające tworzenie nowych miejsc pracy, pobudzające wzrost gospodarczy i przyczyniające się do poprawy jakości życia obywateli.

Nie zawsze mamy świadomość, że w naszej okolicy realizowane są projekty finansowane z funduszy unijnych. A tymczasem projekty wspierane ze środków finansowych UE przynoszą nam korzyści w postaci stworzenia milionów nowych miejsc pracy, rozwoju strategicznych połączeń transportowych, modernizacji infrastruktury energetycznej, upowszechnienia łączności szerokopasmowej, inwestycji w badania naukowe i innowacje oraz ochrony dziedzictwa kulturowego i obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych.

Na poniższych stronach internetowych można znaleźć przykłady projektów z Waszego kraju, które otrzymały dofinansowanie z UE. Przekonacie się, że unijne inwestycje są znacznie bliżej niż mogłoby się Wam wydawać: kohesio.ec.europa.eu/pl/.

Dzięki środkom unijnym możecie bezpłatnie łączyć się z internetem w bibliotekach, parkach, muzeach i innych miejscach publicznych, w których widoczny jest ten symbol.

Inwestycje UE w badania naukowe

Dzięki nauce możemy zmieniać nasz sposób życia. Dlatego też UE inwestuje miliardy euro w badania naukowe i innowacje, aby walczyć ze zmianą klimatu, pobudzać wzrost gospodarczy i tworzyć nowe miejsca pracy oraz stawiać czoła innym wyzwaniom, z którymi musimy się mierzyć. Kluczowy program finansowania UE w tej dziedzinie to „Horyzont Europa”. Poprzedni cykl finansowania programu „Horyzont Europa” umożliwił opracowanie szczepionek w trybie przyspieszonym, realizację inwestycji w projekty mające na celu ochronę bioróżnorodności oraz wykorzystanie satelity Galileo do zwiększenia dokładności systemów GPS i map. Aby odzwierciedlić znaczenie programu „Horyzont Europa” dla przyszłości UE, na jego realizację w latach 2021–2027 przeznaczono budżet w wysokości 95,5 mld euro. Wśród głównych obszarów działań znajdą się m.in. zielone technologie i sztuczna inteligencja.

Więcej informacji na temat programu „Horyzont Europa”: europa.eu/!Xf47NRP.

Więcej informacji znajdziecie w rozdziale 4 „Czym zajmuje się UE?”.

Budżet UE na lata 2021–2027, uzupełniony o NextGenerationEU, wynosi 2 018 mld euro. 4 proc. tej kwoty przeznacza się na administrację.