Id-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE huma komprensivi, iżda l-passiġġieri għad iridu jitħabtu biex jiksbuhom

Sommarju eżekuttiv

Informazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri

I

Matul dawn l-aħħar 20 sena, il-vjaġġi bil-mezzi kollha tat-trasport żdiedu b’mod qawwi fl-Ewropa. B’rispons għal dan, l-Unjoni Ewropea ħadet passi biex tiżgura livell minimu ta’ protezzjoni għall-passiġġieri ta’ erba’ mezzi tat-trasport pubbliku: dawk li jivvjaġġaw bl-ajru, bil-ferroviji, bit-trasport fuq l-ilma u bix-xarabanks. Fl-2011, il-Kummissjoni stabbiliet 10 drittijiet ewlenin għall-passiġġieri tal-UE, li huma komuni għall-mezzi kollha tat-trasport. Id-drittijiet tal-passiġġieri huma garantiti f’regolamenti relatati ma’ dawn l-erba’ mezzi ta’ trasport pubbliku. Il-firxa tal-kopertura u r-regoli speċifiċi jvarjaw minn regolament għall-ieħor.

Kif wettaqna l-awditu tagħna

II

Aħna eżaminajna sa liema punt id-drittijiet tal-passiġġieri qed jiġu protetti b’mod effettiv, billi eżaminajna jekk:

• il-kamp ta’ applikazzjoni u l-kopertura tar-regolamenti humiex jipproteġu b’mod effettiv id-drittijiet tal-passiġġieri u jekk dawn id-drittijiet humiex fil-fatt jinkisbu;
• id-drittijiet tal-passiġġieri humiex qed jiġu infurzati b’mod effettiv.

III

Aħna wettaqna intervisti mal-Kummissjoni u żorna 10 Stati Membri: ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, l-Irlanda, il-Greċja, Spanja, Franza, l-Italja, in-Netherlands, il-Polonja u l-Finlandja. Fl-Istati Membri kollha, l-ambitu tal-awditjar kien jinkludi t-trasport bl-ajru filwaqt li t-trasport ferrovjarju, dak fuq l-ilma u x-xarabanks ġew koperti biss f’xi wħud mill-Istati Membri. Aħna wettaqna wkoll żewġ stħarriġiet tal-passiġġieri sabiex nivvalutaw is-sensibilizzazzjoni u l-għarfien dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

X’sibna

IV

Il-fatt li l-mezzi prinċipali ta’ trasport pubbliku jiġu koperti fir-regolamenti jagħmel il-qafas uniku fil-livell globali. Madankollu, bosta passiġġieri mhumiex konxji biżżejjed tad-drittijiet tagħhom u ħafna drabi ma jiksbuhomx minħabba problemi relatati mal-infurzar.

V

Aħna osservajna ċerti prattiki tajbin li jiġu applikati f’pajjiżi oħra barra mit-territorju tal-UE li, jekk jiġu applikati fl-Ewropa, jistgħu jtejbu aktar il-kwalità tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE. L-10 drittijiet ewlenin huma maħsuba biex jipproteġu l-passiġġieri kollha li jivvjaġġaw fuq l-erba’ mezzi ta’ trasport pubbliku. Il-firxa tal-kopertura tal-protezzjoni tiddependi fuq il-mezz speċifiku tat-trasport li jintuża.

VI

Bosta dispożizzjonijiet tar-regolamenti jistgħu jiġu interpretati b’mod differenti. Il-kunċetti ta’ informazzjoni, assistenza u kundizzjonijiet għal rotot alternattivi mhumiex iddefiniti biżżejjed fir-regolamenti. L-ammont tal-kumpens ma jżommx il-valur tal-akkwist tiegħu. Barra minn hekk, bosta limitazzjonijiet fil-ġurisdizzjoni tal-Korpi Nazzjonali tal-Infurzar u d-derogi previsti fir-regolamenti jnaqqsu b’mod sinifikanti l-kopertura tad-drittijiet tal-passiġġieri.

VII

Il-passiġġieri jeħtieġ li jkunu konxji tad-drittijiet tagħhom biex ikunu jistgħu jibbenefikaw mill-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri. Madankollu, il-livell ta’ sensibilizzazzjoni għadu relattivament baxx. Il-kampanji ta’ sensibilizzazzjoni ffukaw fuq l-eżistenza tad-drittijiet tal-passiġġieri, iżda setgħu pprovdew gwida aktar prattika dwar kif wieħed għandu jipproċedi f’każ ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar.

VIII

Is-sistema attwali għat-trattament tal-kumpens tinvolvi piż amministrattiv sinifikanti kemm għat-trasportaturi kif ukoll għall-passiġġieri, peress li miljuni ta’ talbiet iridu jiġu ppreżentati u ttrattati b’mod individwali. Il-proċeduri applikati mit-trasportaturi u mill-korpi nazzjonali tal-infurzar (NEBs) biex jirrispondu għat-talbiet individwali mhumiex trasparenti. Passiġġieri li jkunu fuq l-istess vjaġġ li jkun ġie affettwat minn interruzzjoni jistgħu jiġu ttrattati b’mod differenti.

IX

In-NEBs għandhom il-kompitu li jirrinfurzaw ir-regolamenti. Attwalment, l-approċċ tagħhom għall-infurzar tad-drittijiet ta’ passiġġieri individwali jvarja skont il-mezz ta’ trasport u l-Istat Membru. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, in-NEBs jittrattaw l-ilmenti li jaslu mingħand passiġġieri li ma jkunux sodisfatti.

X

Il-monitoraġġ imwettaq mill-Kummissjoni fuq l-implimentazzjoni tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri wassal għal kjarifiki tar-regolamenti. Madankollu, il-fatt li l-Kummissjoni ma għandhiex il-mandat biex tiżgura l-infurzar tad-drittijiet tal-passiġġieri, irriżulta fl-applikazzjoni diverġenti ta’ dawn id-drittijiet.

X’nirrakkomandaw

XI

Il-Qorti tagħmel għadd ta’ rakkomandazzjonijiet rigward: it-titjib tal-koerenza, taċ-ċarezza u tal-effettività tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri; iż-żieda fis-sensibilizzazzjoni tal-passiġġieri; l-għoti ta’ setgħa ulterjuri lin-NEBs u t-tisħiħ tal-mandat tal-Kummissjoni. Aħna qed nagħtu wkoll 10 suġġerimenti li jistgħu jikkontribwixxu għat-titjib tal-esperjenza tal-ivvjaġġar ta’ kulħadd.

Introduzzjoni

Il-kunċett ta’ drittijiet tal-passiġġieri

01

Matul dawn l-aħħar 20 sena, il-vjaġġi bil-mezzi kollha tat-trasport żdiedu b’mod qawwi fl-Ewropa. B’rispons għal dan, l-Unjoni Ewropea ħadet passi biex tiżgura livell minimu ta’ protezzjoni għall-passiġġieri ta’ erba’ mezzi tat-trasport pubbliku: dawk li jivvjaġġaw bl-ajru, bil-ferroviji, bit-trasport fuq l-ilma u bix-xarabank/kowċ¹.

02

Biex tgħin liċ-ċittadini tal-UE jagħmlu użu sħiħ mid-drittijiet tagħhom bħala konsumaturi, fl-2011, fil-komunikazzjoni tagħha lill-Parlament u lill-Kunsill², il-Kummissjoni ġabret fil-qosor 10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri tal-UE li huma komuni għall-mezzi kollha tat-trasport (ara t-Tabella 1).

Tabella 1

L-10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri tal-UE

1.Id-dritt għan-nondiskriminazzjoni fl-aċċess għat-trasport	Il-protezzjoni kontra d-diskriminazzjoni diretta jew indiretta bbażata fuq in-nazzjonalità, ir-residenza, id-diżabbiltà jew il-mobbiltà mnaqqsa.
2.Id-dritt għall-mobbiltà	L-aċċessibbiltà u l-assistenza mingħajr ebda spiża addizzjonali għall-passiġġieri b’diżabbiltà u għall-passiġġieri b’mobbiltà mnaqqsa.
3.Id-dritt għall-informazzjoni	L-għoti ta’ informazzjoni qabel ix-xiri tal-biljetti, fid-diversi stadji tal-vjaġġ, u b’mod partikolari, f’każ li jkun hemm xi interruzzjoni.
4.Id-dritt li wieħed jirrinunzja għall-vjaġġ f’każ li jkun hemm xi interruzzjoni	Il-passiġġieri għandhom id-dritt li jirtiraw mill-kuntratt u jieħdu rimborż tal-prezz tal-biljett f’każ ta’ dewmien twil, vjaġġ ikkanċellat jew imbark miċħud.
5.Id-dritt li jitwettqu l-obbligi tal-kuntratt ta’ trasport f’każ li jkun hemm xi interruzzjoni	Il-passiġġieri għandhom id-dritt li jirċievu servizz ta’ trasport/trasport alternattiv mill-aktar fis possibbli, jew li jibbukkjaw mill-ġdid f’każ ta’ dewmien twil, vjaġġ ikkanċellat jew imbark miċħud.
6.Id-dritt li wieħed jingħata assistenza f’każ ta’ dewmien jew kanċellazzjoni	Il-passiġġieri għandhom jingħataw livell minimu ta’ għajnuna f’każ ta’ dewmien twil.
7.Id-dritt għal kumpens f’ċerti ċirkustanzi	Il-passiġġieri għandhom jingħataw kumpens finanzjarju f’każ ta’ dewmien twil, vjaġġ ikkanċellat jew f’każ ta’ imbark miċħud involontarju fit-trasport bl-ajru.
8.Id-dritt għar-responsabbiltà tat-trasportaturi lejn il-passiġġieri u l-bagalji tagħhom	Responsabbiltà u kumpens għal pereżempju mewt jew korriment ta’ passiġġieri u għal ħsara fil-bagalji.
9.Id-dritt għal sistema rapida u aċċessibbli ta’ trattament tal-ilmenti	Il-passiġġieri għandhom id-dritt li jressqu lment lit-trasportatur jekk ma jkunux sodisfatti bis-servizz. Suċċessivament, huma jistgħu jressqu ilment quddiem il-Korp Nazzjonali tal-Infurzar (NEB) kompetenti.
10.Id-dritt għal applikazzjoni b’mod sħiħ u għal infurzar effettiv tad-dritt tal-UE	Il-passiġġieri għandhom id-dritt jistennew l-applikazzjoni xierqa tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE min-naħa tat-trasportaturi. L-infurzar tar-regoli tal-UE min-NEBs jenħtieġ li jseħħ permezz ta’ sanzjonijiet effettivi, proporzjonati u dissważivi għall-każijiet ta’ ksur.

Sors: KUMM(2011) 898 finali.

Regolamentazzjoni u implimentazzjoni tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE

03

Id-drittijiet tal-passiġġieri huma stabbiliti f’regolamenti relatati mal-erba’ mezzi tat-trasport pubbliku. Għalkemm l-10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri huma l-istess għall-mezzi kollha, kemm ir-regoli applikabbli għall kull mezz kif ukoll il-firxa tal-protezzjoni tal-passiġġieri huma differenti. Id-drittijiet tal-passiġġieri jistgħu jinqasmu f’dawk li huma applikabbli għall-passiġġieri f’kull tip ta’ vjaġġ, bħad-dritt għall-mobbiltà jew id-dritt għall-informazzjoni, u dawk li huma applikabbli biss meta l-pjanijiet tal-ivvjaġġar jiġu interrotti, bħad-drittijiet għall-assistenza jew għall-kumpens.

Id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru

04

Ir-Regolament³ dwar id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru japplika għall-passiġġieri li jitilqu minn ajruport fi ħdan Stat Membru, irrispettivament mill-oriġini tat-trasportatur, jew li jitilqu minn ajruport f’pajjiż barra mit-territorju tal-UE għal ajruport li jinsab fi Stat Membru, iżda biss jekk it-trasportatur li jkun qed jopera jkun trasportatur tal-UE. Id-drittijiet tal-passiġġieri għal persuni b’diżabbiltà jew b’mobbiltà mnaqqsa (PMM) li jivvjaġġaw bl-ajru huma koperti minn regolament separat (ir-Regolament (KE) Nru 1107/2006⁴)⁵. Fl-2013, il-Kummissjoni pproponiet riformulazzjoni⁶ li suppost kellha ssaħħaħ u tikkjarifika d-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru filwaqt li fl-istess ħin tnaqqas l-ispiża tal-implimentazzjoni tar-regolament għat-trasportaturi tal-ajru. Madankollu, fiż-żmien tal-awditu, il-proposta kienet għadha ma ġietx adottata.

Id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bil-ferroviji

05

Ir-regolament⁷ li jirrigwarda d-drittijiet tal-passiġġieri tal-ferroviji japplika għall-vjaġġi u għas-servizzi ferrovjarji fl-UE kollha li jiġu pprovduti minn impriża ferrovjarja liċenzjata waħda jew aktar. Fl-2017, il-Kummissjoni pproponiet riformulazzjoni tar-regolament⁸ biex issaħħaħ u tikkjarifika d-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bil-ferroviji. Il-proposta għal riformulazzjoni għadu qed isirilha eżaminar leġiżlattiv.

Id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bit-trasport fuq l-ilma

06

Ir-regolament⁹ li jirrigwarda d-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bit-trasport fuq l-ilma japplika għall-passiġġieri li jivvjaġġaw minn port fi ħdan Stat Membru, irrispettivament mill-oriġini tat-trasportatur, jew li jivvjaġġaw minn port li jinsab barra mit-territorju tal-UE għal port ta’ Stat Membru, bil-kundizzjoni li s-servizz jiġi pprovdut minn trasportatur tal-UE.

Id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bix-xarabanks

07

Ir-regolament¹⁰ li jirrigwarda d-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bix-xarabanks japplika għas-servizzi regolari tax-xarabanks u għal dawk intenzjonati għat-turisti. Il-punt tal-imbark irid ikun jinsab fi Stat Membru u d-distanza skedata tas-servizz trid tkun ta’ 250 km jew aktar. Sa Marzu 2021, l-Istati Membri jistgħu jidderogaw mill-biċċa l-kbira tad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament, billi l-biċċa l-kbira mis-servizzi domestiċi ma għandhomx għalfejn jiġu inklużi fil-kopertura tiegħu.

08

L-erba’ regolamenti kollha jirrikjedu li l-Istati Membri jistabbilixxu Korpi Nazzjonali tal-Infurzar (NEBs) biex jiżguraw il-konformità mad-dispożizzjonijiet tagħhom. Il-passiġġieri jistgħu jressqu lmenti relatati ma’ ksur tar-regolamenti lit-trasportatur jew direttament lin-NEBs. Il-Kummissjoni ma għandhiex rwol dirett fl-infurzar tad-drittijiet tal-passiġġieri.

Ambitu u approċċ tal-awditjar

09

Minkejja li r-riżorsi finanzjarji tal-UE li jiġu allokati għad-drittijiet tal-passiġġieri huma minimi, aħna ddeċidejna li nwettqu awditu peress li dawn id-drittijiet huma waħda mill-politiki emblematiċi li l-Unjoni Ewropea twassal direttament liċ-ċittadini tagħha. Il-Kummissjoni tqis li l-leġiżlazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri hija waħda mis-suċċessi l-kbar tagħha fir-rigward tal-għoti tas-setgħa lill-konsumaturi. B’kont meħud tal-fatt li għaddew kważi 15-il sena minn meta daħal fis-seħħ l-ewwel regolament dwar id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru, aħna ddeċidejna li nanalizzaw l-istat attwali ta’ implimentazzjoni tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri.

10

F’dan l-awditu aħna eżaminajna sa liema punt id-drittijiet tal-passiġġieri qed jiġu protetti b’mod effettiv fl-Unjoni Ewropea. Għal dan l-għan, aħna eżaminajna jekk:

• il-kamp ta’ applikazzjoni u l-kopertura tar-regolamenti humiex jipproteġu b’mod effettiv id-drittijiet tal-passiġġieri u jekk dawn id-drittijiet humiex fil-fatt jinkisbu;
• id-drittijiet tal-passiġġieri humiex qed jiġu infurzati b’mod effettiv.

11

Aħna għamilna intervisti mal-unità rilevanti tad-Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni għall-Mobbiltà u t-Trasport, kif ukoll ma’ diversi assoċjazzjonijiet u organizzazzjonijiet Ewropej tal-passiġġieri.

12

Wettaqna żewġ stħarriġiet biex nivvalutaw is-sensibilizzazzjoni u l-għarfien taċ-ċittadini tal-UE dwar id-drittijiet tal-passiġġieri kif ukoll biex niksbu l-esperjenzi tagħhom bħala passiġġieri:

1. Stħarriġ statistiku, li fih ipparteċipaw 10 350 ċittadin li ntgħażlu b’mod aleatorju mill-10 Stati Membri li saritilhom żjara waqt l-awditu (ara l-paragrafu 12). Dan l-istħarriġ twettaq bejn Novembru 2017 u Jannar 2018 permezz ta’ għodda online, bl-użu ta’ kampjun statistikament rappreżentattiv;
2. Stħarriġ miftuħ, liberament aċċessibbli fuq is-sit web tagħna, li jinkludi l-istess mistoqsijiet kif ukoll l-għażla addizzjonali li wieħed jikkondividi l-esperjenzi tiegħu tal-ivvjaġġar. Din l-għodda kienet disponibbli bejn Diċembru 2017 u Jannar 2018 u 1 581 persuna ħadu l-opportunità biex jesprimu l-fehmiet tagħhom dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

13

F’dan ir-rapport, aħna nużaw prinċipalment ir-riżultati mill-istħarriġ statistiku minħabba li huwa rappreżentattiv tal-popolazzjoni tal-UE. L-istħarriġ miftuħ ipprovda eżempji ta’ interruzzjonijiet fl-ivvjaġġar fil-ħajja reali. Peress li l-istħarriġ kien anonimu, lir-rispondenti tajniehom ismijiet fittizji. Barra minn hekk, abbażi tal-esperjenza tal-passiġġieri u tal-esperjenza proprja tagħna, aħna qed nipproponu 10 suġġerimenti għall-passiġġieri bit-tama li nikkontribwixxu għat-titjib fl-ivvjaġġar tagħhom (ara l-Anness I).

14

Aħna żorna 10 Stati Membri: ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, l-Irlanda, il-Greċja, Spanja, Franza, l-Italja, in-Netherlands, il-Polonja u l-Finlandja¹¹. Aħna għamilna intervisti mal-Korpi Nazzjonali tal-Infurzar (NEBs) u mat-trasportaturi prinċipali ta’ kull mezz ta’ trasport. Fir-rigward tal-mezzi ta’ trasport li ġew koperti, dak bl-ajru ġie inkluż fl-10 Stati Membri li żorna. It-trasport ferrovjarju ġie kopert fi Franza, il-Ġermanja, Spanja, l-Italja, in-Netherlands u l-Polonja, filwaqt li t-trasport bix-xarabanks ġie inkluż fir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, Spanja, l-Italja u l-Polonja. It-trasport fuq l-ilma ġie inkluż fil-Greċja, l-Irlanda, l-Italja u l-Finlandja. B’kollox, aħna intervistajna 21 NEB u 27 trasportatur.

Osservazzjonijiet

L-UE hija impenjata favur id-drittijiet tal-passiġġieri iżda għad baqa’ bosta sfidi fir-rigward tal-implimentazzjoni

Il-prattiki favur il-passiġġieri jeżistu wkoll barra mill-qafas tal-UE

15

Biex nipprovdu kuntest għall-isforzi tal-UE għall-protezzjoni tal-passiġġieri, aħna qabbilna l-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE ma’ dawk applikati fil-Kanada, fi New Zealand, fl-Istati Uniti tal-Amerka u fil-Brażil. Sibna li fil-biċċa l-kbira mill-każijiet, ir-regoli tal-UE huma aktar stretti u aktar speċifiċi peress li jkopru, fi gradi differenti, l-10 drittijiet ewlenin kollha tal-passiġġieri (ara t-Tabella 1).

16

Sibna wkoll li, għall-kuntrarju tal-UE, id-drittijiet tal-passiġġieri mhux dejjem huma ddefiniti fil-leġiżlazzjoni għall-erba’ mezzi ta’ trasport. Fil-pajjiżi li ġew imqabbla, il-protezzjoni tal-passiġġieri hija spiss ibbażata fuq ftehimiet volontarji bejn it-trasportaturi. F’xi oqsma speċifiċi, bħar-regoli għat-trasport ta’ persuni b’mobbiltà mnaqqsa, għall-passiġġieri li ma jitħallewx jitilgħu u għall-protezzjoni tal-bagalji, ir-regoli f’pajjiżi oħra joffru aktar meta mqabbla ma’ dawk tal-UE (ara l-Kaxxa 1).

Id-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE mhumiex dejjem ċari

Dritt għall-informazzjoni: jeħtieġ li jkun hemm aktar ċarezza

17

Il-passiġġieri għandhom id-dritt li jirċievu informazzjoni qabel, matul u, f’ċerti każijiet, wara l-vjaġġ. Fil-każ ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar (kanċellazzjonijiet, dewmien twil), il-passiġġieri għandhom jiġu infurmati dwar in-natura tal-interruzzjoni u l-impatt li din jista’ jkollha fuq l-iskeda tagħhom. Filwaqt li r-regolamenti dwar it-trasport bix-xarabanks u t-trasport fuq l-ilma jistabbilixxu skadenza ta’ 30 minuta għat-trasportaturi biex jipprovdu informazzjoni lill-passiġġieri li jkunu qed jistennew, għat-trasportaturi tal-ajru u għal dawk ferrovjarji ma teżisti ebda skadenza bħal din (ara l-Kaxxa 2).

Id-dritt għall-assistenza mhuwiex iddefinit tajjeb

18

Id-dritt għall-assistenza¹² jfisser li l-passiġġieri huma intitolati għal livell minimu ta’ għajnuna f’każijiet ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar. Il-forma speċifika ta’ assistenza tiddependi fuq dak li t-trasportaturi jkunu lesti li joffru. Barra minn hekk, ir-regolamenti tal-UE dwar id-drittijiet tal-passiġġieri ma jipprevedux multi speċifiċi jekk it-trasportaturi jinjoraw l-obbligu tagħhom li joffru assistenza. It-tul tad-dewmien li jagħti lill-passiġġieri d-dritt għall-assistenza jvarja skont il-mezz ta’ trasport: 2-4 sigħat għat-trasport bl-ajru, 60 minuta għat-trasport ferrovjarju u 90 minuta għat-trasport fuq l-ilma jew bix-xarabanks. Ir-regolamenti dwar it-trasport ferrovjarju u dak bl-ajru ma jispeċifikawx l-għadd ta’ ljieli jew limitu massimu għall-ispejjeż tal-akkomodazzjoni. Fir-regolamenti dwar it-trasport fuq l-ilma u bix-xarabanks ġew introdotti limiti massimi li jeskludu wkoll kwalunkwe assistenza fil-każ ta’ ċirkustanzi straordinarji (ara l-Kaxxa 3).

19

It-termini “ikla ħafifa”, “ikliet” jew “xorb” jintużaw b’mod estensiv fir-regolamenti iżda mhumiex iddefiniti u għalhekk il-passiġġieri ma jafux x’għandhom jistennew mingħand it-trasportaturi. Xi kultant, anki meta fil-fatt tiġi pprovduta l-assistenza mit-trasportaturi, l-adegwatezza u l-kwalità jistgħu ma jkunux suffiċjenti biex ikopru l-ħtiġijiet tal-passiġġieri li jesperjenzaw interruzzjoni fl-ivvjaġġar. Din tista’ tkun tinvolvi biss vawċer ta’ EUR 3 għal xorb fl-ajruport jew flixkun ilma offrut fuq ferrovija li ttradjat għal bosta sigħat.

Il-persuni b’mobbiltà mnaqqsa ma jafux x’servizzi jistgħu jistennew li jirċievu

20

Il-persuni b’mobbiltà mnaqqsa huma grupp ta’ passiġġieri bi ħtiġijiet speċjali. Biex ikunu jistgħu jivvjaġġaw mingħajr restrizzjonijiet bla bżonn, jeħtieġ li huma jkollhom informazzjoni suffiċjenti dwar il-kundizzjonijiet tal-vjaġġ u l-arranġamenti prattiċi, kemm abbord kif ukoll fil-punti tat-tluq. It-terminoloġija użata fir-regolamenti rigward it-twaqqit u l-format tal-informazzjoni pprovduta lill-persuni b’mobbiltà mnaqqsa, bħal “f’formati adatti u aċċessibbli¹³” jew “bl-użu ta’ mezzi alternattivi xierqa¹⁴”, mhijiex ċara. Minħabba problemi bħal dawn, id-drittijiet tal-persuni b’mobbiltà mnaqqsa spiss ma jiġux infurzati (ara l-Kaxxa 4).

Ir-regolamenti dwar id-drittijiet tal-passiġġieri jħallu ħafna lok għall-interpretazzjoni

21

Il-partijiet ikkonċernati kollha li ġew ikkonsultati kienu jaqblu li l-livell ta’ ċarezza tar-regolamenti mhuwiex biżżejjed, u dan iwassal għal interpretazzjonijiet restrittivi min-naħa tat-trasportaturi u għal inċertezza dwar kif il-każijiet għandhom jiġu ttrattati min-NEBs. Minn meta r-regolament dwar it-trasport bl-ajru daħal fis-seħħ, madwar 180 każ ġew diskussi fil-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja (QEĠ) sabiex jiġu kkjarifikati t-tifsiriet ta’ dewmien, ċirkustanzi straordinarji, difetti tekniċi, ħin tal-wasla, eċċ. Barra minn hekk, kemm it-trasportaturi kif ukoll in-NEBs ipprovdew eżempji fejn il-qrati nazzjonali taw sentenzi dwar l-istess suġġetti b’eżiti kontradittorji.

22

Sabiex tispjega s-sentenzi tal-QEĠ lill-partijiet ikkonċernati kollha, il-Kummissjoni ħarġet għadd ta’ noti ta’ spjegazzjoni u linji gwida interpretattivi¹⁵. Hija ppubblikat ukoll sommarju tal-aktar sentenzi rilevanti tal-QEĠ, li l-aktar reċenti huwa ddatat Lulju 2015¹⁶. Madankollu, in-NEBs u t-trasportaturi enfasizzaw li għadha ma nkisbitx implimentazzjoni uniformi tar-regolamenti, billi l-kunċetti ta’ assistenza, ta’ rotot alternattivi f’kundizzjonijiet kumparabbli u ta’ kundizzjonijiet għall-kumpens għadhom mhumiex qed jiġu applikati b’mod uniformi.

Id-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE jiddependu fuq it-trasportaturi u huma limitati minn derogi

Dritt li jitwettqu l-obbligi tal-kuntratt ta’ trasport: il-passiġġieri jiddependu fuq l-azzjonijiet tat-trasportaturi

23

F’każijiet ta’ dewmien twil, tluq ikkanċellat jew imbark miċħud, il-passiġġieri jridu jiġu offruti l-alternattiva li jagħżlu bejn ir-rimborż tal-prezz tal-biljett jew trasport alternattiv f’kundizzjonijiet kumparabbli. Fl-ivvjaġġar bl-ajru, ir-rotot alternattivi huma applikabbli biss fil-każ ta’ kanċellazzjoni jew ta’ imbark miċħud; dan ma jiġix ipprovdut f’każijiet ta’ dewmien twil. Għall-mezzi l-oħra, id-dritt għal rotot alternattivi jingħata jekk id-dewmien previst fil-wasla jew fit-tluq ikun ta’ mill-inqas 60 minuta għat-trasport ferrovjarju, 90 minuta għat-trasport fuq l-ilma u 120 minuta għat-trasport bix-xarabanks. Madankollu, ir-regolamenti attwali tal-UE ma jipprevedu ebda multa speċifika jekk it-trasportaturi ma jipprovdux rotot alternattivi f’perjodu ta’ żmien raġonevoli (ara l-Kaxxa 5).

24

Ir-rotot alternattivi għandhom jiġu pprovduti f’kundizzjonijiet kumparabbli. Madankollu, fir-regolamenti attwali tal-UE ma hemmx gwida dwar x’jikkostitwixxi kundizzjonijiet kumparabbli. Pereżempju, in-NEBs irrappurtaw bosta każijiet ta’ vjaġġi twal ħafna bix-xarabanks offruti minn trasportaturi ferrovjarji u tal-ajru, pereżempju bejn Pariġi u Madrid (1 250 km) jew bejn Milan u Catania (1 400 km inkluża l-lanċa).

25

Aħna osservajna bosta każijiet, fejn il-passiġġieri setgħu ngħataw immedjatament rotot alternattivi kieku ġew ittrasportati fi klassi ta’ servizz differenti jew minn kumpanija oħra li topera bl-istess mezz ta’ trasport. Madankollu, it-trasportaturi jevitaw din is-soluzzjoni minħabba raġunijiet finanzjarji. Dan jista’ jwassal għal ħinijiet twal ta’ stennija għall-passiġġieri billi dawn iridu jistennew tluq ieħor li jkun operat mit-trasportatur oriġinali fl-istess klassi ta’ servizz (ara l-Kaxxa 6) li jista’ jkun disponibbli biss wara bosta jiem.

Id-derogi fir-regolamenti jfissru li ħafna passiġġieri mhumiex protetti

26

Skont ir-regolament dwar it-trasport ferrovjarju, l-Istati Membri jistgħu jidderogaw sal-2024 l-applikazzjoni tal-maġġoranza tad-drittijiet tal-passiġġieri. Fil-biċċa l-kbira, id-derogi jirrigwardaw it-tluq reġjonali u dak lokali. Fl-2017, ħames Stati Membri biss¹⁷ kienu qed japplikaw ir-regolament bis-sħiħ. Dan ifisser li 90 % tal-utenti tal-ferroviji fl-Ewropa mhux qed jibbenefikaw mill-biċċa l-kbira tad-drittijiet tagħhom bħala passiġġieri tal-UE¹⁸. Is-servizzi internazzjonali, jekk parti sinifikanti mill-vjaġġ tiġi pprovduta barra mit-territorju tal-UE, anke jekk ikunu operati minn trasportatur tal-UE, attwalment jiġu wkoll esklużi mir-regolament.

27

Il-biċċa l-kbira mid-dispożizzjonijiet tar-regolament dwar it-trasport bix-xarabanks japplikaw għal servizzi regolari b’distanza skedata ta’ servizz ta’ 250 km jew aktar. Jeżistu interpretazzjonijiet differenti ta’ kif għandhom jitkejlu dawn il-250 kilometru. Xi wħud min-NEBs u t-trasportaturi jużaw it-tul sħiħ ta’ rotta bħala l-bażi għall-kejl u għaldaqstant il-passiġġieri li jivvjaġġaw bejn żewġ punti matul ir-rotta jiġu koperti anke jekk il-vjaġġ tagħhom ikun iqsar minn 250 km. Trasportaturi oħra li ġew ikkonsultati kienu jassumu li l-kopertura kienet tibda biss jekk id-distanza vvjaġġata mid-detentur tal-biljett kienet ta’ mill-inqas 250 km.

Il-passiġġieri mhumiex konxji biżżejjed tad-drittijiet tagħhom

Il-livell ta’ sensibilizzazzjoni ma nbidilx, iżda l-persuni li semgħu dwar id-drittijiet tal-passiġġieri żdiedu

28

Fl-istħarriġ statistiku tagħna aħna staqsejna lir-rispondenti jekk fl-aħħar sentejn kinux ivvjaġġaw bl-ajru, jekk użawx servizz ferrovjarju ta’ distanza twila, jekk kinux fuq lanċa jew fuq bastiment tal-kruċiera jew jekk ivvjaġġawx distanza twila b’xarabank. Ir-risposti juru li l-maġġoranza tal-Ewropej, jiġifieri 86 %, jivvjaġġaw pjuttost ta’ spiss, u kienu biss 13 % tar-rispondenti li qalu li qatt ma kellhom esperjenza ta’ vjaġġar fit-tul fl-aħħar sentejn. Il-perċentwal kumplessiv tal-mezzi differenti ta’ trasport użati huwa ppreżentat fil-Graff 1. Il-frekwenza l-aktar komuni ta’ vjaġġar, 34 %, hija bejn 2 sa 5 darbiet fis-sena; 84 % tar-rispondenti jivvjaġġaw aktar minn darba fis-sena (ara l-kwestjonarju komplet fl-Anness II).

29

Ħafna aspetti tad-drittijiet tal-passiġġieri jirrikjedu mġiba attiva, pereżempju t-talba għall-assistenza jew għall-kumpens. Għalhekk, il-passiġġieri jridu jkunu konxji tad-drittijiet tagħhom. Sabiex jiġi evalwat il-livell ta’ sensibilizzazzjoni fost l-Ewropej, l-istħarriġ statistiku tagħna kien jinkludi tliet tipi ta’ kejl:

1. evalwazzjoni tas-sensibilizzazzjoni awtoproklamata;
2. evalwazzjoni tal-kopertura tat-terminu “drittijiet tal-passiġġieri”;
3. evalwazzjoni tal-għarfien dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

30

Fl-istħarriġ statistiku tagħna, 39 % tar-rispondenti kienu jqisu li huma pjuttost konxji jew kompletament konxji tad-drittijiet tagħhom bħala passiġġieri. Filwaqt li 3.6 % kienu jqisu li huma kompletament infurmati, 13.5 % iddikjaraw li ma jafu xejn (ara t-Tabella 2 u l-Kaxxa 7). Riżultat simili nkiseb fir-rapport tal-Ewrobarometru tal-2014¹⁹, fejn l-istess 39 % tar-rispondenti kienu jqisu li huma konxji tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE.

Sors: Stħarriġ statistiku tal-QEA dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

Is-sensibilizzazzjoni ma tfissirx għarfien

31

L-istħarriġ statistiku kien jinkludi sensiela ta’ mistoqsijiet li ppermettew li jiġi ttestjat l-għarfien tal-passiġġieri. Ir-rispondenti ngħataw sitwazzjoni teoretika fejn it-titjira tagħhom ittardjat b’5 sigħat minħabba problemi li l-kumpanija tal-ajru kellha minħabba l-persunal. Huma ngħataw 15-il risposta, fejn ħamsa minnhom kienu ġejjin mir-regolament dwar id-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru u l-10 l-oħra kienu fittizji. Bħala medja, ir-rispondenti għażlu tnejn mill-ħames risposti korretti.

32

Mit-tliet risposti l-aktar magħżula, l-ewwel waħda hija inkluża fir-regolament dwar id-drittijiet tal-passiġġieri (78 % tar-rispondenti) (ara t-Tabella 3). It-tieni u t-tielet risposti l-aktar preferuti kienu: “Rimborż ta’ spejjeż sostanzjati oħra” u “Titjira ma’ kumpanija tal-ajru differenti lejn l-istess destinazzjoni.” Għalkemm l-ebda waħda mit-tnejn ma hija prevista b’mod espliċitu fir-regolament, dawn huma fost it-talbiet l-aktar komuni li l-passiġġieri jagħmlu lit-trasportaturi.

Tabella 3

Il-perċentwal ta’ risposti magħżula mir-rispondenti dwar x’jaħsbu li huma intitolati li jirċievu f’każ li titjira tittardja b’ħames sigħat jew aktar minħabba problemi li l-kumpanija tal-ajru jkollha fir-rigward tal-persunal. Kull rispondent seta’ jagħżel ħames risposti, dawk korretti huma mmarkati bl-aħdar²⁰

	Perċentwal tar-risposti %
Ikliet, xorb u akkomodazzjoni f’lukanda b’xejn jekk id-dewmien ikun matul il-lejl	77.8
Rimborż ta’ spejjeż sostanzjati oħra	54.2
Titjira ma’ kumpanija tal-ajru differenti lejn l-istess destinazzjoni	49.5
Kumpens monetarju ta’ mill-inqas EUR 250 jekk dan jirriżulta f’dewmien ta’ mill-inqas 3 sigħat fil-wasla fid-destinazzjoni finali tiegħek	49.2
Trasport b’xejn li jwasslek lura lejn l-akkomodazzjoni tiegħek, ikun xi jkun il-ħin tal-ġurnata	45.2
Rimborż tal-prezz sħiħ tal-biljett	39.3
Trasport lejn id-destinazzjoni tiegħek permezz ta’ mezz differenti (ferrovija, xarabank, eċċ.)	29.5
Rotta alternattiva lejn l-ajruport li jkun l-aktar qrib tad-destinazzjoni oriġinali tiegħek	26.7
Skont fil-ħwienet eżentati mid-dazju biex tixtri l-ikel	26.2
Aċċess għas-sala tal-ajruport	25.4
Titjib fil-klassi tal-ivvjaġġar	21.4
Id-dritt li tagħżel kwalunkwe data tat-tluq oħra fix-xahrejn ta’ wara	18.7
Telefonata mingħajr ħlas	17.3
Titjira ta’ ritorn lejn l-ewwel punt tat-tluq	15.7
Appoġġ psikoloġiku	3.9

Sors: Stħarriġ statistiku tal-QEA dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

Il-passiġġieri għandhom diffikultajiet biex jiksbu d-drittijiet tagħhom

Id-dritt għall-kumpens minħabba dewmien u kanċellazzjoni jiddomina x-xenarju tad-drittijiet tal-passiġġieri

33

F’każijiet ta’ dewmien twil, kanċellazzjonijiet u imbark miċħud, il-passiġġieri huma intitolati għal kumpens finanzjarju. Ir-regolamenti kollha joffru kumpens f’ċerti ċirkustanzi; madankollu, dawn iċ-ċirkustanzi jvarjaw b’mod sinifikanti. Għal kull wieħed mill-erba’ mezzi hemm stabbilit limitu ta’ żmien differenti sabiex id-dritt għal kumpens isir applikabbli: dewmien ta’ 3 sa 4 sigħat għat-trasport bl-ajru (skont id-distanza); siegħa għat-trasport bil-ferrovija, 90 minuta għat-trasport fuq l-ilma u 120 minuta għat-trasport bix-xarabank.

34

L-ammont tal-kumpens ivarja ħafna bejn l-erba’ mezzi ta’ trasport: għat-trasport bl-ajru dan huwa ffissat bejn EUR 250 u EUR 600 (ara t-Tabella 4). Għall-mezzi l-oħra dan huwa marbut mal-prezz tal-biljett (25 sa 50 %). L-ammonti fir-regolament dwar it-trasport bl-ajru ma ġewx aġġustati għall-inflazzjoni mid-dħul fis-seħħ fl-2004 ’l hawn. Kieku l-kumpens żamm l-istess ritmu tal-inflazzjoni, dan kien jiżdied b’25 %, jiġifieri r-rata ta’ inflazzjoni kumulattiva (ara t-Tabella 4).

Tabella 4

Ir-rati tal-kumpens li jingħata b’riżultat ta’ dewmien li huma previsti fid-drittijiet tal-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru

Distanza vvjaġġata	Kumpens f’euro previst fir-Regolament (KE) Nru 261/2004	Ekwivalent teoretiku f’euro wara l-inflazzjoni
1 500 km jew inqas	250	313
Aktar minn 1 500 km ġewwa l-UE u t-titjiriet l-oħra kollha bejn 1 500 u 3 500 km	400	500
Aktar minn 3 500 km	600	751

Sors: Regolamenti dwar il-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru fl-UE u l-kalkoli tal-QEA.

35

Fost l-10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri, id-dritt li wieħed jiġi kkumpensat f’każ ta’ dewmien u kanċellazzjoni huwa l-aktar wieħed li joħloq piż amministrattiv. Dan jammonta għal xi 90 % tat-talbiet ippreżentati lit-trasportaturi u lin-NEBs. Il-kwistjoni l-aktar kontenzjuża bejn it-trasportaturi u l-passiġġieri tirrigwarda l-kawżi tad-dewmien u l-kanċellazzjonijiet. Jekk il-kawża tkun meqjusa bħala ta’ natura straordinarja, it-trasportaturi huma eżentati mill-pagament (ħlief għat-trasport ferrovjarju, fejn it-trasportaturi jridu jagħtu kumpens tkun xi tkun il-kawża tal-interruzzjoni). Peress li l-informazzjoni dwar ir-raġunijiet tal-interruzzjonijiet ma jkunux pubblikament disponibbli, il-passiġġieri kollha jridu jikkontestaw dawn id-dikjarazzjonijiet b’mod individwali. In-NEBs għat-trasport bl-ajru li ġew intervistati stmaw li madwar 60 % tat-talbiet ippreżentati mill-passiġġieri li ma kinux sodisfatti bir-risposti tal-kumpaniji tal-ajru li l-kawżi kienu ċirkustanzi straordinarji, ġew riklassifikati min-NEBs bħala li ma kinux straordinarji. Dan ifisser li t-trasportaturi jistgħu jikkumpensaw lil ċertu passiġġier u mhux lil passiġġier ieħor li kien fuq l-istess titjira (ara l-Kaxxa 8).

36

Aħna tlabna lit-trasportaturi kollha li ġew intervistati biex jiddivulgaw informazzjoni dwar l-għadd ta’ lmenti li kienu waslu u l-effett finanzjarju tagħhom. L-informazzjoni li ksibna kienet limitata u ma ppermettitilniex li naslu għal konklużjonijiet dwar il-piż finanzjarju ta’ dawn l-obbligi. Din l-informazzjoni ma kinitx disponibbli billi huma verament ftit it-trasportaturi li huma lesti li jikkondividu din id-data mal-Kummissjoni.

37

Fil-proposta tagħha għall-aġġornament tar-regolamenti dwar it-trasport bl-ajru (ara l-paragrafu 4), il-Kummissjoni tfittex li tnaqqas l-ispiża tal-assistenza u tal-kumpens imġarrba mit-trasportaturi minħabba d-drittijiet tal-passiġġieri. Għal dan il-għan, hija pproponiet li l-ħinijiet ta’ stennija li jwasslu għall-kumpens jiżdiedu minn tlieta għal ħames sigħat. Barra minn hekk, hija pproponiet li l-perjodu ta’ akkomodazzjoni permess jiġi limitat għal żewġt iljieli bi spiża massima ta’ EUR 80 kull lejl. Madankollu, din il-proposta kienet ibbażata biss fuq data limitata ħafna li tqiegħdet għad-dispożizzjoni tal-Kummissjoni min-naħa tal-kumpaniji tal-arju.

Id-drittijiet tal-passiġġieri huma diffiċli biex jiġu infurzati għall-vjaġġi konnessi

38

Il-problemi speċifiċi tal-vjaġġi konnessi (jiġifieri vjaġġi li jinkludu diversi segmenti taħt kuntratt wieħed ta’ trasport) huma n-nuqqas ta’ ċarezza dwar il-kumpens u l-organizzazzjoni tas-superviżjoni min-NEBs. F’dawn is-sitwazzjonijiet, anke jekk ikun hemm dewmien fis-segmenti individwali, li huwa waħdu ma jwassalx għal kumpens, id-dewmien kumplessiv finali xorta jista’ jaqbeż is-soll stabbilit fir-regolamenti. Din is-sitwazzjoni tirrikjedi l-intervent tan-NEBs, billi l-ebda wieħed mit-trasportaturi kkonċernati ma jħoss li għandu r-responsabbiltà li jipprovdi assistenza jew kumpens jekk l-interruzzjoni ma tkunx direttament it-tort tiegħu (ara l-Kaxxa 9).

39

Mhuwiex ċar liema NEB għandu jittratta l-ilmenti potenzjali f’każijiet bħal dawn. In-NEBs li intervistajna pprovdew bosta eżempji ta’ każijiet ta’ vjaġġi konnessi li ntbagħtu minn NEB għal ieħor. In-NEBs ħadu passi sabiex isibu approċċ komuni għal din il-problema iżda l-pożizzjoni tagħhom mhijiex unanima.

Il-passiġġieri jixtiequ li jingħataw trasport alternattiv

40

Mill-10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri, aħna tlabna lir-rispondenti biex jagħżlu dawk it-tlieta li huma jqisu li huma l-aktar importanti. L-aktar risposta komuni kienet id-“dritt li jingħataw trasport alternattiv fil-każ ta’ dewmien twil, kanċellazzjonijiet jew imbark miċħud (ara t-Tabella 1)”, u 42 % tal-persuni indikaw din ir-risposta bħala l-ewwel għażla tagħhom. Din ġiet segwita mill-qrib mir-risposta d-“dritt għal kumpens fil-każ ta’ dewmien twil, kanċellazzjonijiet jew imbark miċħud,” b’40 %. Id-dritt għall-assistenza ngħata kważi l-istess importanza. Għall-finijiet ta’ tqabbil, fl-istħarriġ miftuħ, id-dritt l-aktar apprezzat kien l-istess, iżda kiseb appoġġ ta’ 65 % (ara t-Tabella 5).

Tabella 5

Liema drittijiet il-passiġġieri jqisu li huma l-aktar importanti?

Stħarriġ statistiku	% tal-każijiet
Id-dritt għal trasport alternattiv fil-każ ta’ dewmien twil, kanċellazzjonijiet jew imbark miċħud	41.7
Id-dritt għal kumpens fil-każ ta’ dewmien twil, kanċellazzjonijiet jew imbark miċħud	39.6
Id-dritt għal għajnuna (ikel, assistenza) fil-każ ta’ dewmien twil	36.1
Id-dritt għal kumpens fil-każ ta’ ħsara fil-bagalji tiegħek	35.7
Id-dritt għal rimborż mingħand it-trasportatur fil-każ ta’ interruzzjoni	34.7
Id-dritt għal protezzjoni kontra d-diskriminazzjoni bbażata fuq in-nazzjonalità, ir-residenza jew id-diżabbiltà, meta tuża t-trasport pubbliku	31.3
Id-dritt għal aċċess għall-informazzjoni fil-każ ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar	29.9
Id-dritt għal assistenza b’xejn għall-passiġġieri b’mobbiltà mnaqqsa	28.9
Id-dritt li l-passiġġier jippreżenta lment lit-trasportatur jekk ma jkunx sodisfatt bis-servizz tiegħu	9.7
Id-dritt għal implimentazzjoni xierqa tar-regolamenti mill-awtoritajiet pubbliċi	7.2

Sors: Stħarriġ statistiku tal-QEA dwar id-drittijiet tal-passiġġieri.

50 % tal-vjaġġaturi esperjenzaw interruzzjoni sinifikanti fl-ivvjaġġar, l-aktar spiss fit-trasport bil-ferrovija u dak bl-ajru

41

Fl-istħarriġ statistiku aħna staqsejna jekk f’dawn l-aħħar sentejn ir-rispondenti kinux f’sitwazzjonijiet fejn il-vjaġġi tagħhom ġew ikkanċellati jew ittardjaw, ma tħallewx jitilgħu jew saritilhom ħsara fil-bagalji tagħhom. Mit-8 961 rispondent li kienu vvjaġġaw f’dawn l-aħħar sentejn, 49.5 % esperjenzaw mill-inqas waħda minn dawn l-interruzzjonijiet fl-ivvjaġġar. L-istħarriġ indika li l-interruzzjoni l-aktar komuni kienet id-dewmien, fejn 34 % tal-vjaġġaturi bil-ferrovija u 31 % tal-persuni li vvjaġġaw bl-ajru kellhom dan it-tip ta’ esperjenza. Dan kien segwit mill-kanċellazzjonijiet u t-telf jew il-ħsara sinifikanti fil-bagalji (ara l-Graff 2).

42

Aħna ttestjajna wkoll jekk ir-rispondenti li kellhom interruzzjoni preċedenti fl-ivvjaġġar kinux aktar konxji tad-drittijiet tagħhom. Sibna li l-esperjenza ta’ interruzzjoni preċedenti fl-ivvjaġġar mhijiex indikatur ta’ għarfien akbar dwar id-drittijiet tal-passiġġieri. Xi kultant l-interruzzjoni tista’ tinkludi kważi l-problemi kollha possibbli (ara l-Kaxxa 10).

Ebda informazzjoni dwar l-interruzzjoni fl-ivvjaġġar ma hi disponibbli għall-pubbliku

43

Ir-regolamenti ma jobbligawx lit-trasportaturi biex jirrappurtaw il-każijiet ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar lill-pubbliku, bl-eċċezzjoni tat-trasportaturi ferrovjarji, li kull sena huma obbligati jippubblikaw l-għadd u l-kategoriji tal-ilmenti li jirċievu, l-ilmenti pproċessati, iż-żmien tar-rispons u l-azzjonijiet ta’ titjib eventwali li jkunu wettqu. It-trasportaturi joqogħdu lura milli jiddivulgaw id-data dwar l-interruzzjonijiet fl-ivvjaġġar li jseħħu fuq ir-rotot tagħhom (ara l-paragrafu 36). Barra minn hekk, ma hemmx reġistru mmaniġġjat min-NEBs li jirreġistra d-dewmien jew il-kanċellazzjonijiet ta’ tluq individwali jew l-għadd ta’ każijiet riċevuti għal kull trasportatur jew għal kull tluq.

Il-benefiċċji tad-drittijiet tal-passiġġieri jiġu mitluba biss minn 1/3 tal-passiġġieri billi dawn ma jafux x’għandhom jagħmlu jew ma jistennewx eżitu sodisfaċenti

44

Meta sseħħ interruzzjoni fl-ivvjaġġar, ħafna mill-benefiċċji ma jkunux disponibbli b’mod awtomatiku. L-għadd ta’ persuni li jippreżentaw talba ġeneralment ikun iżgħar mill-għadd ta’ passiġġieri affettwati (ara l-Kaxxa 11). Aħna tlabna lit-trasportaturi li intervistajna biex jipprovdulna l-għadd approssimattiv ta’ persuni li jieħdu miżuri attivi. It-trasportaturi ferrovjarji u dawk tat-trasport bl-ajru stmaw li, bħala medja, 1/3 tal-passiġġieri kkuntattjaw lit-trasportatur wara li esperjenzaw interruzzjoni fl-ivvjaġġar. Din iċ-ċifra hija konsistenti mal-istħarriġ statistiku tagħna, fejn mill-4 437 rispondent li kienu esperjenzaw xi interruzzjoni fl-ivvjaġġar, 32 % iddikjaraw li kienu kkuntattjaw lit-trasportatur u talbu kumpens jew xi tip ieħor ta’ assistenza.

45

Fl-istħarriġ statistiku, 20 % tal-passiġġieri li kellhom interruzzjoni fl-ivvjaġġar qalu li baqgħu siekta u ma ħadu ebda azzjoni. Meta staqsejna għaliex kienu baqgħu passivi, ir-raġuni l-aktar komuni li taw kienet li x’aktarx ma kinux se jirċievu tweġiba sodisfaċenti mingħand it-trasportatur. Kif jidher fil-Graff 3, il-kawżi prinċipali l-oħra kienu n-nuqqas ta’ sensibilizzazzjoni jew in-nuqqas ta’ għarfien prattiku dwar kif għandhom jipproċedu.

L-infurzar ivarja u jiddependi fuq il-prattiki ta’ kull Stat Membru

L-istruttura u l-prattiki ta’ infurzar tan-NEBs ivarjaw

L-istruttura tan-NEBs mhijiex uniformi u l-ambitu tal-ħidma tagħhom jiddependi fuq il-mezz ta’ trasport

46

L-erba’ mezzi ta’ trasport kollha jirrikjedu li l-Istati Membri jistabbilixxu Korpi Nazzjonali tal-Infurzar (NEBs) biex jiżguraw il-konformità mad-dispożizzjonijiet tar-regolamenti. Aħna sibna li dawn kienu ġew stabbiliti fl-Istati Membri kollha li żorna. F’xi każijiet, huma ġew stabbiliti biex ikopru biss mezz wieħed ta’ trasport, filwaqt li f’każijiet oħra, dawn kellhom taħt il-mandat tagħhom aktar minn mezz wieħed ta’ trasport.

47

In-NEBs għall-ivvjaġġar bl-ajru, bix-xarabanks u bil-baħar huma responsabbli għat-tluq kollu li jsir fit-territorji tagħhom u għall-wasliet kollha tat-trasportaturi tal-UE minn pajjiżi terzi (magħruf bħala infurzar territorjali). In-NEBs għat-trasport ferrovjarju jkopru t-trasportaturi li jkunu rreġistrati taħt il-ġurisdizzjoni tagħhom (magħruf bħala infurzar ibbażat fuq l-entità). Jistgħu jinħolqu problemi meta t-trasportaturi ferrovjarji jitilqu minn Stati Membri oħra li ma jkunux dawk proprja tagħhom. F’dan il-każ, in-NEB li jkun qed jissorvelja trasportatur speċifiku jista’ ma jkollux is-setgħa li jinvestiga avveniment li jkun seħħ fi Stat Membru ieħor. Madankollu, aħna osservajna li, fil-prattika, ir-responsabbiltà tan-NEBs mhix ċara ħafna għall-passiġġieri u dan huwa wkoll il-każ fis-setturi tat-trasport bix-xarabanks u dak fuq l-ilma. L-ebda wieħed mill-operaturi tax-xarabanks u tal-laneċ, li ġew intervistati, ma kien ġie kkuntattjat minn NEB ta’ Stat Membru ieħor.

48

Barra minn hekk, jista’ jkun hemm distinzjoni addizzjonali bejn it-traffiku internazzjonali u dak domestiku u s-separazzjoni tal-funzjonijiet tan-NEBs bejn il-gvernijiet lokali. Dan huwa l-każ għall-ivvjaġġar bix-xarabanks fil-Polonja u Spanja. Filwaqt li hemm korp stabbilit fil-livell nazzjonali għat-traffiku internazzjonali, it-traffiku domestiku jaqa’ taħt ir-responsabbiltà tal-awtoritajiet reġjonali u l-ġurisdizzjoni tagħhom tiddependi fuq il-post fejn it-trasportatur ikun kiseb il-liċenzja tiegħu.

Mhux in-NEBs kollha jirriżolvu t-talbiet individwali tal-passiġġieri

49

Skont ir-regolamenti, il-passiġġieri jridu jiġu infurmati li jistgħu jippreżentaw ilmenti dwar każijiet ta’ ksur tar-regolamenti lin-NEBs maħtura. Fil-biċċa l-kbira mill-każijiet, il-passiġġieri l-ewwel iridu jirreferu l-ilment lit-trasportatur u jekk l-eżitu ta’ din il-proċedura ma jkunx sodisfaċenti jistgħu jindirizzaw l-ilment tagħhom lin-NEB. Filwaqt li l-passiġġieri jistgħu jistennew li n-NEB ikun l-ewwel punt ta’ kuntatt, f’ħafna każijiet in-NEB ma jittrattax ilmenti finanzjarji individwali u l-passiġġieri jridu jfittxu soluzzjonijiet oħra biex jiksbu l-kumpens dovut.

50

B’riżultat ta’ sentenza tal-QEĠ²¹ ta’ Marzu 2016, xi NEBs għat-trasport bl-ajru jqisu li r-rwol tagħhom huwa biss li jiżguraw l-infurzar ġenerali (il-Ġermanja, l-Italja, il-Finlandja), filwaqt li oħrajn jittrattaw ukoll ilmenti individwali. Dan jagħmilha diffiċli ħafna li tiġi applikata, fil-prattika, id-dispożizzjoni tar-regolament dwar it-trasport bl-ajru, li skontha l-passiġġieri jistgħu jilmentaw quddiem kwalunkwe NEB dwar ksur allegat, irrispettivament minn fejn dan ikun seħħ²². L-ewwel NEB li l-passiġġier ikun indirizza jista’ jaċċetta każijiet individwali, filwaqt li t-tieni NEB li għandu jiġi ttrasferit l-ilment jista’ jittratta biss każijiet ta’ infurzar ġenerali.

L-istatistika turi li n-NEBs għat-trasport bl-ajru jittrattaw ħafna aktar talbiet minn dawk għat-trasport ferrovjarju, fuq l-ilma jew bix-xarabanks

51

B’mod ġenerali, hemm varjetà kbira ta’ prattiki fost in-NEBs. Pereżempju, l-iskadenzi għat-trattament tal-ilmenti jistgħu jvarjaw minn xahrejn (il-Polonja) sa erba’ snin (il-Ġermanja), filwaqt li f’xi Stati Membri ma hemm stabbilita ebda skadenza uffiċjali (il-Finlandja, Franza). It-tul medju ta’ proċedura għan-NEBs għat-trasport bl-ajru jvarja minn 42 jum (in-Netherlands) sa aktar minn sena (il-Ġermanja).

52

L-għadd ta’ sanzjonijiet imposti min-NEBs u l-ammonti monetarji involuti, ivarjaw ħafna bejn l-Istati Membri peress li mhumiex stabbiliti fil-leġiżlazzjoni tal-UE. Fis-settur tat-trasport bl-ajru, dawn jistgħu jvarjaw minn EUR 50 (il-Polonja) għal EUR 250 000 għal kull passiġġier (l-Irlanda), skont is-serjetà tal-ksur. Fin-Netherlands, multa kumulattiva għal inċident laħqet l-ammont ta’ EUR 1 miljun. Madankollu, mill-10 Stati Membri li żorna, huwa biss in-NEB għat-trasport bl-ajru Olandiż li jippubblika informazzjoni dwar is-sanzjonijiet, flimkien mal-isem tal-kumpanija tal-ajru.

53

Għall-biċċa l-kbira min-NEBs għat-trasport bl-ajru, l-għadd ta’ lmenti li waslu matul dawn l-aħħar tliet snin juri xejra li qed tiżdied (ara t-Tabella 6). Ir-raġuni prinċipali għat-talbiet mibgħuta mill-passiġġieri lin-NEBs hija n-nuqqas ta’ qbil dwar jekk id-dewmien ġiex ikkawżat realment minn ċirkustanzi straordinarji (bħala medja, 45 % tat-talbiet kollha), segwita mill-istess mistoqsija dwar il-kanċellazzjonijiet (19 %).

Tabella 6

Statistika għas-snin mill-2015 sal-2017 dwar l-ilmenti ttrattati mill-10 NEBs għat-trasport bl-ajru

Stat Membru	Għadd totali ta’ lmenti
	2015	2016	2017
Ir-Repubblika Ċeka	370	672	934
Il-Ġermanja	2 844	3 075	3 211
L-Irlanda	719	846	981
Il-Greċja	993	1 367	1 465
Spanja	11 343	17 649	16 700
Franza	6 775	5 960	6 115
L-Italja	5 763	6 078	3 731
In-Netherlands	812	1 361
Il-Polonja	5 402	5 980	7 226
Il-Finlandja	1 434	1 845	2 015

Sors: Informazzjoni disponibbli miksuba waqt iż-żjarat fil-pajjiżi.

54

In-NEBs għal mezzi oħra ta’ trasport għandhom ammont ta’ xogħol li huwa relattivament inqas. Filwaqt li n-NEBs għat-trasport ferrovjarju spiss ikollhom kwistjonijiet xi jsolvu, in-NEBs għat-trasport bix-xarabanks u dawk għat-trasport bil-vapuri jittrattaw għadd inqas ta’ każijiet. Pereżempju, filwaqt li n-NEB għat-trasport bl-ajru Pollakk kellu aktar minn 7 000 ilment fl-2017, in-NEB għat-trasport bix-xarabanks ittratta biss erbgħa.

55

Aħna osservajna li l-għadd reali ta’ lmenti li l-passiġġieri għamlu lit-trasportaturi ferrovjarji, tax-xarabanks u dawk fuq l-ilma huwa ferm ogħla mill-għadd ta’ każijiet li jaslu għand in-NEBs. Dan jindika li l-biċċa l-kbira mill-ilmenti jiġu riżolti fil-livell tat-trasportaturi. Xi kultant l-istandards tal-industrija jkunu jikkonformaw jew ikunu ogħla mill-obbligi tat-trasportaturi li jirriżultaw mir-regolamenti tal-UE dwar id-drittijiet tal-passiġġieri, u t-trasportaturi qed ikollhom it-tendenza li jsolvu l-problemi fuq bażi volontarja.

L-aġenziji responsabbli għall-ilmenti u l-korpi tas-Soluzzjoni Alternattiva għat-Tilwim qed jimlew il-lakuni li ħallew in-NEBs fir-rigward tal-infurzar

Il-korpi tas-Soluzzjoni Alternattiva għat-Tilwim jintroduċu elementi ta’ negozjar u kompromess għall-infurzar tad-drittijiet tal-passiġġieri

56

Minbarra n-NEBs, il-passiġġieri jistgħu jirreferu għal korpi oħra sabiex jitolbu d-drittijiet tagħhom, jiġifieri, il-korpi tas-Soluzzjoni Alternattiva għat-Tilwim (ADR), iċ-Ċentri Ewropej tal-Konsumaturi²³, l-aġenziji responsabbli għall-ilmenti jew l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi. Il-passiġġieri jistgħu wkoll jippruvaw jirriżolvu l-każijiet tagħhom fil-qrati ċivili, speċjalment jekk jinsistu li jiksbu kumpens.

57

L-ADRs joffru soluzzjoni barra mill-qrati, li hija sempliċi, rapida u bi prezz baxx għal tilwim bejn il-konsumaturi u n-negozjanti. Skont id-Direttiva tal-UE²⁴, l-ADRs għandhom ikunu disponibbli għal kull tip ta’ tilwim domestiku u transkonfinali, u l-Istati Membri għandhom jagħmlu l-ADRs faċilment aċċessibbli. Minkejja li fl-Istati Membri kollha hemm korpi tal-ADR li jittrattaw l-ilmenti ġenerali tal-konsumaturi, it-trasportaturi huma fil-biċċa l-kbira involuti mal-ADRs għall-mezzi ta’ trasport rispettivi tagħhom. L-opinjonijiet tal-ADR mhux dejjem ikunu vinkolanti fuq it-trasportatur.

58

Filwaqt li l-proċedura tal-ADR ġeneralment hija bla ħlas għall-passiġġieri, it-trasportaturi jistgħu jkollhom iħallsu għal kull proċedura li tiġi ttrattata, irrispettivament mir-riżultati tagħha. Billi l-ispejjeż ta’ kull proċedura jistgħu jkunu ferm ogħla mill-ammont tal-kumpens dovut, xi wħud mit-trasportaturi intervistati jippreferu jħallsu l-kumpens mitlub biex jevitaw il-proċedimenti tal-ADR.

59

Xi wħud min-NEBs esprimew il-fehma li l-proċedura tal-ADR ma kinitx kompatibbli mal-prinċipju tad-drittijiet tal-passiġġieri billi l-għan tal-ADR huwa l-medjazzjoni ta’ soluzzjoni reċiprokament aċċettabbli, li jista’ jfisser li xi passiġġieri jistgħu jaqblu ma’ kumpens li jkun inqas minn dak li jkunu intitolati għalih.

Id-drittijiet tal-passiġġieri wasslu għall-ħolqien ta’ industrija ġdida tal-aġenziji responsabbli għall-ilmenti

60

L-aġenziji responsabbli għall-ilmenti joffru li jimmaniġġjaw it-talbiet għall-kumpens dovut għal interuzzjoni fl-ivvjaġġar, f’isem il-passiġġieri. Xi wħud mill-kumpaniji tal-ajru ddikjaraw li l-perċentwal ta’ każijiet iffaċilitati mill-aġenziji responsabbli għall-ilmenti jista’ jkun ta’ 50 % (ara l-Kaxxa 12).

61

Xi wħud mill-aġenziji responsabbli għall-ilmenti jitolbu tariffi ta’ ġestjoni li huma sinifikanti (sa 50 % tal-kumpens dovut). Kien hemm każijiet fejn l-aġenziji talbu kumpens mingħand it-trasportaturi mingħajr ma l-passiġġieri kkonċernati kienu jafu b’din l-azzjoni. Mill-inqas NEB wieħed (il-Greċja) u xi kumpaniji tal-ajru ħadu passi biex inaqqsu t-talbiet mill-aġenziji billi talbu lill-ilmentaturi biex jinkludu d-dettalji tal-kont tal-bank tal-passiġġier ewlieni. Dan jipprevjeni kwalunkwe pagament dirett lill-aġenziji responsabbli għall-ilmenti. Fil-Greċja, l-introduzzjoni ta’ din ir-regola naqqset it-talbiet iffaċilitati mill-aġenziji b’aktar minn 50 %.

Il-Kummissjoni qed tippermetti l-iskambju ta’ esperjenzi bejn in-NEBs iżda ma għandhiex mandat biex tiżgura l-infurzar uniformi tad-drittijiet tal-passiġġieri

Il-Kummissjoni tista’ timmonitorja biss l-implimentazzjoni tad-drittijiet tal-passiġġieri

62

Aħna sibna li l-mandat tal-Kummissjoni ma jkoprix l-iżgurar li l-infurzar fl-Istati Membri qed jitwettaq b’mod uniformi. Għalhekk, ir-rwol tal-Kummissjoni huwa li timmonitorja l-implimentazzjoni tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri, filwaqt li tniedi proċeduri ta’ ksur fejn ikun meħtieġ. Barra minn hekk, hija toffri pjattaforma għan-NEBs biex jiskambjaw informazzjoni u torganizza laqgħat tan-NEBs għal mezzi speċifiċi ta’ trasport. Hija tirrispondi wkoll għall-mistoqsijiet li n-NEBs jibagħtu dwar l-interpretazzjoni tar-regolamenti.

63

Skont ir-regolamenti tal-UE, in-NEBs mhumiex obbligati li jirrappurtaw direttament lill-Kummissjoni dwar l-attivitajiet tagħhom. Għalhekk, il-Kummissjoni għandha għarfien limitat dwar il-prattiki li jiġu applikati min-NEBs inġenerali u dwar l-għadd ta’ każijiet li jittrattaw. Il-Kummissjoni tiġbor l-informazzjoni dwar l-implimentazzjoni tad-drittijiet tal-passiġġieri mill-mistoqsijiet li tirċievi u permezz ta’ skambji ta’ informazzjoni man-NEBs.

Il-Kummissjoni ħadet passi biex iżżid is-sensibilizzazzjoni tal-passiġġieri, iżda b’impatt limitat

64

Il-Kummissjoni ħadet rwol biex iżżid is-sensibilizzazzjoni tal-passiġġieri u bdiet kampanji biex tinforma lill-passiġġieri dwar id-drittijiet tagħhom. Posters ġew eżebiti fl-ajruporti kollha li fihom wettaqna t-testijiet mill-bidu sal-aħħar. Madankollu, fit-terminals tat-trasport fuq l-ilma, tax-xarabanks u tal-ferroviji, l-informazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri ftit li xejn kienet viżibbli jew inkella ma kienet viżibbli xejn.

65

Bejn l-2010 u l-2012, il-Kummissjoni wettqet kampanja ta’ sensibilizzazzjoni għat-trasport bl-ajru u għal dak ferrovjarju. Din kienet segwita minn kampanja oħra bejn l-2013 u l-2015 li ġiet estiża biex tkopri l-ivvjaġġar bil-baħar u bix-xarabanks. Fl-2016, il-Kummissjoni niedet l-ewwel kampanja ta’ informazzjoni online fuq il-midja soċjali. L-objettiv prinċipali tagħha kien li żżid is-sensibilizzazzjoni, iż-żjarat fit-taqsima dwar id-drittijiet tal-passiġġieri fil-portal “L-Ewropa Tiegħek” u t-tniżżil tal-app relatata mad-drittijiet tal-passiġġieri. Sa issa, ir-riżultati juru li l-portal irċieva kważi 400 000 żjara u matul il-kampanja ntlaħqu aktar minn 40 miljun persuna. Sa nofs l-2018, l-app kienet tniżżlet 240 000 darba.

66

La l-app u lanqas is-sit web “L-Ewropa Tiegħek” ma jipprovdu linji gwida prattiċi għall-passiġġieri dwar kif għandhom jaġixxu meta jkollhom interruzzjoni fl-ivvjaġġar, jikkuntattjaw lit-trasportaturi jew jagħmlu talba. L-informazzjoni pprovduta lill-passiġġieri b’dawn il-mezzi hija neċessarja u ġeneralment korretta iżda ma tinkludix id-dettalji li l-passiġġieri jkunu jeħtieġu f’każ li jiġu ffaċċjati b’interruzzjoni fl-ivvjaġġar.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

67

L-impenn tal-UE favur id-drittijiet tal-passiġġieri huwa indisputabbli, peress li l-mezzi prinċipali ta’ trasport pubbliku huma koperti fir-regolamenti f’livell li ma sibniex fil-pajjiżi li aħna eżaminajna għall-finijiet ta’ tqabbil. Madankollu, il-passiġġieri mhumiex konxji biżżejjed tad-drittijiet tagħhom u ħafna drabi ma jiksbuhomx minħabba problemi relatati mal-infurzar.

L-UE hija impenjata favur id-drittijiet tal-passiġġieri iżda għad baqa’ bosta sfidi fir-rigward tal-implimentazzjoni

68

Id-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE jipprovdu qafas komprensiv għall-benefiċċju tal-passiġġieri. Madankollu, aħna osservajna xi prattiki tajbin li jiġu applikati f’pajjiżi oħra barra mit-territorju tal-UE li, jekk jiġu applikati fl-Ewropa, jistgħu jkomplu jtejbu l-kwalità tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE (ara l-paragrafi 15 u 16).

69

Id-drittijiet tal-passiġġieri mhumiex dejjem ċari u huma limitati minħabba d-derogi fir-regolamenti. Id-drittijiet għal assistenza, kumpens, informazzjoni u rotot alternattivi mhumiex l-istess fir-regolamenti għal kull mezz ta’ trasport (ara l-paragrafi 17 sa 27).

Rakkomandazzjoni 1 dwar it-titjib tal-koerenza tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri tal-UE

Sabiex tiżgura l-aħjar protezzjoni possibbli għall-passiġġieri fil-mezzi kollha ta’ trasport, jenħtieġ li l-Kummissjoni, sa tmiem l-2020, twettaq analiżi tad-differenzi bejn ir-regolamenti attwali dwar id-drittijiet tal-passiġġieri, billi tiffoka fuq l-10 drittijiet ewlenin tal-passiġġieri, biex tiddetermina l-aħjar prattiki. Għal dan il-għan, hija għandha tqis ukoll il-prattika internazzjonali attwali.

70

Id-drittijiet tal-passiġġieri huma diffiċli biex jinkisbu billi bosta dispożizzjonijiet tar-regolamenti jistgħu jiġu interpretati b’mod differenti mill-passiġġieri, mit-trasportaturi u mill-Korpi Nazzjonali tal-Infurzar (NEBs), kif ukoll saħansitra mill-qrati nazzjonali. Il-kunċetti ta’ informazzjoni, assistenza, għajnuna u kundizzjonijiet għal rotot alternattivi mhumiex iddefiniti b’mod suffiċjenti fir-regolamenti. Barra minn hekk, bosta limitazzjonijiet fil-ġurisdizzjoni tan-NEBs u d-derogi previsti fir-regolamenti jnaqqsu b’mod sinifikanti l-kopertura tad-drittijiet tal-passiġġieri (ara l-paragrafi 38 sa 45).

Rakkomandazzjoni 2 dwar it-titjib taċ-ċarezza fil-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri

Sabiex tipproteġi aħjar lill-passiġġieri matul interruzzjoni fl-ivvjaġġar, jenħtieġ li l-Kummissjoni, sa tmiem l-2020, toħroġ linji gwida ulterjuri jew gwida ekwivalenti li jkunu jiddefinixxu:

1. l-istandards minimi dwar l-informazzjoni li għandha tingħata lill-passiġġieri li jkunu qed jesperjenzaw interruzzjoni fl-ivvjaġġar;
2. l-obbligi għat-trasportaturi biex jipprovdu rotot alternattivi; inkluż l-użu ta’ trasportaturi alternattivi.

71

Biex jibbenefikaw mill-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri f’każijiet ta’ interruzzjoni, jeħtieġ li l-passiġġieri jieħdu azzjoni. Biex jagħmlu dan, huma jridu jkunu konxji tad-drittijiet tagħhom. Minkejja l-isforzi li saru mill-Kummissjoni, il-livell ta’ sensibilizzazzjoni għadu relattivament baxx. Il-kampanji ta’ sensibilizzazzjoni ffukaw fuq l-eżistenza tad-drittijiet tal-passiġġieri, iżda setgħu pprovdew gwida aktar prattika dwar kif wieħed għandu jipproċedi f’każ ta’ interruzzjoni fl-ivvjaġġar.

72

Fil-livell Ewropew ma hemm ebda reġistru tal-frekwenza jew tar-raġunijiet għall-interruzzjonijiet fl-ivvjaġġar għal kull mezz ta’ trasport jew trasportatur. In-NEBs ġeneralment ma jivverifikawx u ma jippubblikawx l-informazzjoni dwar ir-rotot jew dwar it-trasportaturi l-aktar affettwati mill-interruzzjonijiet (ara l-paragrafi 28 sa 32).

Rakkomandazzjoni 3 dwar iż-żieda fis-sensibilizzazzjoni tal-passiġġieri

Sabiex iżżid is-sensibilizzazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri, jenħtieġ li l-Kummissjoni, sa tmiem l-2019:

1. tieħu azzjonijiet biex tippromwovi u tikkoordina t-tnedija ta’ kampanji ta’ sensibilizzazzjoni min-naħa tan-NEBs filwaqt li tippromwovi l-parteċipazzjoni tat-trasportaturi u ta’ partijiet ikkonċernati oħra sabiex tiżgura kopertura usa’ ta’ dawn il-kampanji;
2. tħejji gwida għall-passiġġieri dwar kif għandhom jinfurzaw id-drittijiet tagħhom fil-prattika. Din tista’ tinkludi referenzi għall-ġurisprudenza u mudell tal-formola tat-talbiet li trid tiġi ppreżentata lit-trasportaturi u lin-NEBs.
3. tipproponi li n-NEBs jirrappurtaw dwar il-frekwenza, il-kawżi u r-rotot l-aktar affettwati minn interruzzjonijiet fl-ivvjaġġar fil-qasam ta’ kompetenza tagħhom.

73

Is-sistema attwali ta’ ġestjoni tal-kumpens tinvolvi miljuni ta’ talbiet li jiġu ppreżentati u ttrattati b’mod individwali. Madankollu, il-proċeduri applikati mit-trasportaturi u min-NEBs b’reazzjoni għat-talbiet individwali, mhumiex trasparenti. Passiġġieri affettwati mill-istess interruzzjoni fl-ivvjaġġar jistgħu jiġu ttrattati b’mod differenti mingħajr ma jkunu jafu, peress li r-raġunijiet għall-interruzzjonijiet ma jkunux disponibbli għall-pubbliku. L-ammont tal-kumpens ma jżommx il-valur tal-akkwist tiegħu (ara l-paragrafi 33 sa 37).

Rakkomandazzjoni 4 dwar it-titjib tal-effettività tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri

Sabiex ittejjeb l-effettività tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri u ssolvi l-isfidi li għad fadal fir-rigward tal-infurzar, jenħtieġ li sa tmiem l-2021 il-Kummissjoni tindirizza l-kwistjonijiet li ġejjin meta tkun qed tirrifletti dwar il-proposti tagħha biex jiġu emendati r-regolamenti eżistenti. Jenħtieġ li l-kwistjonijiet jinkludu:

1. l-istabbiliment ta’ standards minimi għall-assistenza u l-għajnuna. Is-sollijiet minimi għandhom ikunu jiddependu fuq it-tul tal-interruzzjoni u fuq il-mezz ta’ trasport li jkun qed jintuża. Pereżempju, l-allokazzjoni minima għall-għajnuna li tingħata lill-passiġġieri li jivvjaġġaw bl-ajru tista’ tkun ta’ 10 % tar-rata medja tal-kumpens (attwalment EUR 400). Għal mezzi oħra ta’ trasport, ir-rata tista’ tiġi limitata għal 50 % tal-allokazzjoni għat-trasport bl-ajru;
2. it-tnaqqis tal-għadd ta’ derogi li jillimitaw l-applikazzjoni tar-regolament;
3. l-obbligu li t-trasportaturi jippubblikaw nota lill-passiġġieri fi żmien 48 siegħa mill-okkorrenza tal-interruzzjoni fl-ivvjaġġar fejn jindikaw il-kawżi u, b’mod speċifiku, jekk din l-interuzzjoni kinitx dovuta għal ċirkustanzi straordinarji;
4. l-obbligu li t-trasportaturi jwettqu pagamenti awtomatiċi (mingħajr talba speċifika) tal-kumpens lill-passiġġieri li jkunu pprovdew l-informazzjoni neċessarja meta xtraw il-biljett;
5. l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmu biex jinżamm il-valur tal-akkwist tar-rati ta’ kumpens.

L-infurzar ivarja u jiddependi fuq il-prattiki ta’ kull Stat Membru

74

L-infurzar tar-regolamenti huwa fundamentali sabiex il-qafas kollu kemm hu jkun ta’ suċċess. Il-passiġġieri jeħtieġu NEBs li jkunu effettivi. Attwalment, l-approċċ tan-NEBs fir-rigward tal-infurzar tad-drittijiet ta’ passiġġieri individwali jvarja skont il-mezz ta’ trasport u skont l-Istat Membru.

75

L-attività l-aktar komuni tan-NEBs hija li jirreaġixxu għall-ilmenti li jaslu mingħand il-passiġġieri li ma jkunux sodisfatti. Madankollu, mhux in-NEBs kollha jistgħu jittrattaw talbiet individwali għall-kumpens. Is-setgħat li n-NEBs għandhom biex jissanzjonaw it-trasportaturi jvarjaw mill-applikazzjoni ta’ ebda multa sal-applikazzjoni ta’ ammonti sinifikanti ta’ multi (ara l-paragrafi 46 sa 55).

76

Il-Kummissjoni ma għandhiex mandat biex tiżgura l-infurzar sħiħ tar-regolamenti dwar id-drittijiet tal-passiġġieri. Ir-rwol tagħha ta’ monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-qafas tad-drittijiet tal-passiġġieri wassal għal kjarifiki tar-regolamenti, iżda ma rriżultax fl-applikazzjoni universali tad-drittijiet tal-passiġġieri fl-Ewropa kollha u fl-erba’ mezzi ta’ trasport pubbliku (ara l-paragrafi 62 sa 66)

Rakkomandazzjoni 5 dwar l-għoti ta’ aktar setgħat lin-NEBs u t-tisħiħ tal-mandat tal-Kummissjoni

Sabiex tagħti s-setgħat lin-NEBs u tiżviluppa r-rwol ta’ appoġġ tagħhom fir-rigward tal-passiġġieri, filwaqt li tiżgura l-infurzar xieraq tad-drittijiet tagħhom, jenħtieġ li, sa tmiem l-2021, il-Kummissjoni tindirizza l-kwistjonijiet li ġejjin meta tkun qed tirrifletti dwar il-proposta tagħha biex jiġu emendati r-regolamenti eżistenti. Jenħtieġ li l-kwistjonijiet jinkludu:

1. il-forniment ta’ aktar għodod lin-NEBs għall-infurzar tad-drittijiet tal-passiġġieri, bħal:
   1. l-applikazzjoni tal-prinċipju ta’ infurzar territorjali;
   2. il-monitoraġġ tal-politiki tat-trasportaturi dwar l-assistenza, l-għajnuna, l-informazzjoni u r-rotot alternattivi;
   3. it-trattament tat-talbiet għall-kumpens ippreżentati minn passiġġieri individwali;
   4. is-sanzjonar tat-trasportaturi għan-nuqqas ta’ provvediment ta’ assistenza, għajnuna u informazzjoni.
2. il-possibbiltà li l-Kummissjoni tikseb l-informazzjoni neċessarja mingħand in-NEBs sabiex ikollha stampa komprensiva tal-istat tal-infurzar u tingħata mandat biex twettaq kontroll tal-kwalità fuq il-prattiki ta’ infurzar tan-NEBs.

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla II, immexxija mis-Sinjura Iliana IVANOVA, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tat-3 ta’ Ottubru 2018.

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi li twettaq ta’ politiki u programmi tal-UE, jew ta’ suġġetti relatati mal-ġestjoni minn oqsma speċifiċi tal-baġit. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan l-awditu tal-prestazzjoni twettaq mill-Awla II tal-Awditjar li tispeċjalizza fl-oqsma ta’ nfiq Investiment għall-koeżjoni, it-tkabbir u l-inklużjoni, u li hija mmexxija minn Iliana Ivanova, Membru tal-QEA. L-awditu tmexxa minn George Pufan, Membru tal-QEA, b’appoġġ minn Patrick Weldon, Kap tal-Kabinett u Mircea Radulescu, Attaché; Pietro Puricella, Maniġer Prinċipali; Erki Must, Kap tal-Kompitu; Aleksandra Klis-Lemieszonek, Zuzana Gullova, Marjeta Leskovar u Annekatrin Langer, Awdituri; u Petra Karkosova, assistenta segretarjali. Zuzanna Filipski u Richard Moore pprovdew appoġġ lingwistiku.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2018

PDF	ISBN 978-92-847-1278-6	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/772483	QJ-AB-18-028-MT-N
HTML	ISBN 978-92-847-1239-7	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/77575	QJ-AB-18-028-MT-Q

© L-Unjoni Ewropea, 2018

Għal kull użu jew riproduzzjoni ta’ ritratti jew materjal ieħor li ma jaqax taħt id-drittijiet tal-awtur tal-Unjoni Ewropea, irid jintalab il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur.

KIF TIKKUNTATTJA LILL-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f’dan is-sit: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas: 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
• fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: https://europa.eu/european-union/contact_mt

KIF ISSIB TAGĦRIF DWAR L-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, mill-EU Bookshop fl-indirizz li ġej: https://publications.europa.eu/mt/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara https://europa.eu/european-union/contact_mt).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (http://data.europa.eu/euodp) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.