Enerġija rinnovabbli għal żvilupp rurali sostenibbli: sinerġiji sinifikanti huma possibbli iżda fil-biċċa l-kbira mhumiex qed jiġu realizzati

Sommarju eżekuttiv

I

L-enerġija rinnovabbli hija enerġija ġġenerata minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli u mhux ibbażati fuq fossili li jiġu rifornuti tul ħajja ta' bniedem. Kemm il-produzzjoni kif ukoll il-konsum tal-enerġija rinnovabbli fl-UE qed jiżdiedu, iżda għadhom jenħtieġu aktar sforzi biex jintlaħqu l-miri tal-UE għall-enerġija rinnovabbli jiġifieri li sal-2020, 20 % tal-konsum finali tal-enerġija jiġi minn sorsi rinnovabbli, u li dan jitla’ għal tal-inqas 27 % sal-2030. L-użu ta' aktar enerġija rinnovabbli huwa kruċjali biex l-UE tnaqqas l-emissjonijiet ta' gass serra tagħha, sabiex tikkonforma mal-Ftehim ta' Pariġi tal-2015 dwar it-Tibdil fil-Klima. Iż-żieda fl-użu tal-enerġija rinnovabbli tista' tnaqqas ukoll id-dipendenza tal-UE fuq il-fjuwils fossili u fuq l-enerġija importata, u b’hekk tikkontribwixxi għas-sigurtà tal-forniment tal-enerġija tagħha. Jeżistu bosta programmi ta' finanzjament tal-UE u programmi nazzjonali biex jinċentivaw il-produzzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli, u l-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) huwa wieħed minn dawn is-sorsi ta’ fondi tal-UE.

II

L-awditu tagħna eżamina r-rabta bejn l-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali. Aħna eżaminajna l-qafas ta’ politika tal-UE għall-enerġija rinnovabbli fl-intier tiegħu u kif dan integra aspetti speċifiċi tal-iżvilupp rurali. Aħna vvalutajna jekk il-qafas użat biex jintnefqu l-fondi assenjati għall-iżvilupp rurali kienx tfassal u ġiex implimentat b'mod li jiffaċilita kemm l-użu tal-enerġija rinnovabbli kif ukoll żvilupp rurali sostenibbli.

III

Mix-xogħol tal-awditjar li wettaqna, aħna nikkonkludu li hemm il-possibilità ta’ sinerġiji bejn il-politika dwar l-enerġija rinnovabbli u l-FAEŻR li jistgħu jiffaċilitaw żvilupp rurali sostenibbli iżda, sa issa, dawn is-sinerġiji għadhom fil-biċċa l-kbira mhumiex qed jiġu realizzati.

IV

Filwaqt li bosta studji rrakkomandaw li jittieħed approċċ proattiv biex jiġu sfruttati dawn is-sinerġiji potenzjali, aħna sibna li l-politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli tista' tkun aktar espliċita fl-istabbiliment tal-kundizzjonijiet biex ikun hemm rabta aħjar bejn l-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali. Aħna nirrikonoxxu li ċerti strumenti fil-qafas ta' politika dwar l-enerġija rinnovabbli li ġie propost għandhom il-potenzjal li jtejbu din is-sitwazzjoni. La l-qafas ta’ sostenibbiltà attwali u lanqas dak propost għall-bijoenerġija (li jirreferi għall-produzzjoni u l-użu tal-bijomassa) ma jipprovdu bażi adegwata għall-protezzjoni suffiċjenti ta’ żoni rurali kontra r-riskji ambjentali u soċjoekonomiċi identifikati jew għall-massimizzazzjoni tal-potenzjal tagħhom għal żvilupp sostenibbli ulterjuri.

V

Il-finanzjament speċifiku disponibbli għall-iżvilupp rurali jista' jkollu rwol fl-ilħuq tal-miri tal-UE u dawk nazzjonali għall-enerġija rinnovabbli, iżda jenħtieġ li dan ikun kumplimentari għall-iżvilupp sostenibbli taż-żoni rurali tal-UE. Madankollu, il-Kummissjoni ma pprovdietx biżżejjed kjarifika jew gwida la f'dan ir-rigward, u lanqas dwar kif il-FAEŻR għandu jikkomplementa l-iskemi ta' finanzjament eżistenti, kemm dawk tal-UE kif ukoll dawk nazzjonali. B'riżultat ta' dan, ħafna mill-Istati Membri li żorna ma pprijoritizzawx dawk il-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li setgħu jikkontribwixxu għal żvilupp rurali sostenibbli.

VI

Barra minn hekk, il-Kummissjoni ma għandhiex informazzjoni komprensiva dwar l-infiq tal-FAEŻR favur l-enerġija rinnovabbli fil-perjodu ta' programmazzjoni rurali 2007-2013, u kif dan jidħol fl-infiq globali tal-UE fuq l-enerġija rinnovabbli. Hemm ukoll informazzjoni limitata dwar dak li nkiseb bil-fondi minfuqa. Minkejja ċertu titjib fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020, xi dgħufijiet fis-sistema ta' monitoraġġ jippersistu, prinċipalment minħabba l-kumplikazzjonijiet fl-eżerċizzju ta’ programmazzjoni u l-ambitu ristrett tal-indikaturi prinċipali.

VII

Il-kampjun tagħna tal-proġetti awditjati kien jinkludi kemm investimenti li kienu fornew lil partijiet terzi b’enerġija minn sorsi rinnovabbli kif ukoll oħrajn li kienu ġġeneraw l-enerġija għall-użu proprju tas-sidien tal-proġetti. Aħna qisna li ħafna mill-proġetti li żorna rnexxew, minħabba li kellhom impatt ekonomiku u ambjentali pożittiv fuq l-iżvilupp rurali. Madankollu, xi dgħufijiet fil-proċeduri tal-għażla tal-Istati Membri rriżultaw ukoll fil-finanzjament ta' proġetti li kellhom benefiċċju ekonomiku għas-sidien tal-proġetti, iżda li ftit li xejn kellhom impatt ulterjuri fuq iż-żoni rurali.

VIII

Fuq il-bażi ta' dawn is-sejbiet, aħna qed nagħmlu r-rakkomandazzjonijiet li ġejjin:

• Meta jfasslu l-politika futura tagħhom dwar l-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jqisu ċ-ċirkustanzi u l-ħtiġijiet taż-żoni rurali, b'mod partikolari meta jkunu qed istabbilixxu l-pjanijiet nazzjonali integrati dwar l-enerġija u l-klima.
• Jenħtieġ li l-Kummissjoni, flimkien mal-koleġiżlaturi, tfassal il-qafas ta' politika futur għall-bijoenerġija b'mod li jipprevedi salvagwardji aħjar kontra l-akkwist mhux sostenibbli tal-bijomassa għall-enerġija.
• Jenħtieġ li l-Kummissjoni tispeċifika l-għan u r-rwol tal-appoġġ mill-FAEŻR għall-investimenti fl-enerġija rinnovabbli.
• Fir-rigward tal-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li l-Kummissjoni tirrikjedi li l-Istati Membri jipprovdu, fir-rapporti ta' implimentazzjoni annwali msaħħa tagħhom għall-2019, informazzjoni pertinenti dwar il-kisbiet tal-programmi ta’ proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli.
• Jenħtieġ li l-Kummissjoni, flimkien mal-Istati Membri, tirrinforzal-ħtieġa li jiġu applikati proċeduri tal-għażla rilevanti, sabiex jingħata appoġġ biss lil proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li jkunu vijabbli u li jkunu ta’ benefiċċju ċar għal żvilupp rurali sostenibbli.

Introduzzjoni

L-enerġija rinnovabbli fl-UE

01

L-enerġija rinnovabbli hija enerġija ġġenerata minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli u mhux ibbażati fuq fossili li jiġu rifornuti tul ħajja ta' bniedem. Is-sorsi ta' enerġija rinnovabbli jinkludu l-enerġija mix-xemx u mir-riħ, l-enerġija tal-baħar u l-idroenerġija, l-enerġija ġeotermika u l-bijoenerġija¹, ². It-tipi prinċipali ta' enerġija rinnovabbli, it-teknoloġiji rilevanti u l-applikazzjonijiet tipiċi jidhru fil-Figura 1.

02

L-użu ta' aktar enerġija rinnovabbli huwa kruċjali biex l-UE tnaqqas l-emissjonijiet ta' gass serra tagħha, sabiex tikkonforma mal-Ftehim ta' Pariġi tal-2015 dwar it-Tibdil fil-Klima. Iż-żieda fl-użu tal-enerġija rinnovabbli tista' tnaqqas ukoll id-dipendenza tal-UE fuq il-fjuwils fossili u fuq l-enerġija importata, u b’hekk tikkontribwixxi għas-sigurtà tal-forniment tal-enerġija tagħha.

03

Fl-2015, 26.7 % tal-enerġija primarja prodotta madwar l-UE kienet ġejja minn sorsi rinnovabbli (ara l-Figura 2). Il-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli kibret minn madwar 120 Mtoe fl-2005 għal 205 Mtoe fl-2015 (żieda ta' 71 %), filwaqt li l-produzzjoni tal-enerġija primarja mill-biċċa l-kbira mis-sorsi l-oħra naqset fl-istess perjodu, kemm f'termini assoluti kif ukoll relattivi³.

04

Il-Figura 2 turi wkoll li l-bijomassa (inkluża l-frazzjoni bijodegradabbli ta’ skart) hija bil-wisq l-aktar sors sinifikanti ta' enerġija rinnovabbli fl-UE: din tammonta għal 63.3 % tal-produzzjoni kollha tal-enerġija rinnovabbli. Dan jagħmel is-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija partikolarment importanti għall-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli. Fl-2010, 48.5 % (80.7 Mtoe) tal-enerġija rinnovabbli prodotta madwar l-UE kienet ġejja mill-bijomassa tal-forestrija, filwaqt li l-bijomassa agrikola kienet tirrappreżenta 10.6 % (17.6 Mtoe) oħra⁴.

Il-qafas ta’ politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli

05

L-element ewlieni tal-qafas attwali ta’ politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli huwa d-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli. Id-Direttiva hija parti integrali mill-pakkett tal-UE dwar il-klima u l-enerġija għall-2020⁵, li tistabbilixxi tliet miri għall-UE kollha li għandhom jintlaħqu sal-2020. Waħda minn dawn il-miri hija li 20 % tal-enerġija kkunsmata fl-UE tiġi prodotta bl-użu ta' riżorsi rinnovabbli⁶. Id-Direttiva tistabbilixxi wkoll miri nazzjonali għall-proporzjon ta’ enerġija li għandu jiġi kkunsmat minn sorsi rinnovabbli, li jvarjaw minn 10 % f'Malta għal 49 % fl-Iżvezja⁷. Hija tistipula wkoll li 10 % tal-enerġija li tintuża fis-settur tat-trasport fl-Istati Membri kollha għandha tiġi minn sorsi rinnovabbli.

06

Id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli teħtieġ li l-Istati Membri jadottaw pjanijiet ta' azzjoni nazzjonali dwar l-enerġija rinnovabbli (NREAP) u li kull sentejn jirrappurtaw lill-Kummissjoni dwar il-progress tagħhom lejn l-ilħuq tal-miri tagħhom għall-enerġija rinnovabbli. Bl-użu ta' dawn ir-rapporti individwali, il-Kummissjoni tħejji rapport ta' progress li jagħti ħarsa ġenerali lejn l-iżviluppi fil-politika dwar l-enerġija rinnovabbli fl-UE⁸.

07

Fl-2014, il-Kunsill Ewropew adotta qafas ġdid dwar il-klima u l-enerġija, li jistabbilixxi miri ġodda li għandhom jintlaħqu sal-2030. Dawn jistipulaw li sa dik is-sena, tal-inqas 27 % tal-enerġija tal-UE tkun trid tiġi minn sorsi rinnovabbli⁹. Għal dan il-għan, il-Kummissjoni għamlet bosta proposti leġiżlattivi, b'mod partikolari fil-pakkett tagħha dwar l-"Enerġija Nadifa għall-Ewropej kollha" (magħruf ukoll bħala l-"Pakkett tax-Xitwa") tat-30 ta’ Novembru 2016. Dan il-pakkett kien jinkludi proposta għal reviżjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (li f'dan ir-rapport tissemma’ bħala l-proposta għal RED II)¹⁰, u din bħalissa tinsab għaddejja mill-proċedura leġiżlattiva.

08

Fil-proposta tagħha għal RED II, il-Kummissjoni pproponiet it-tneħħija ta’ miri nazzjonali vinkolanti għall-Istati Membri. Madankollu, hija kienet teħtieġ li ma jaqgħux lura fil-miri tagħhom għall-2020. Fil-proposta tagħha dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija¹¹, hija kienet teħtieġ li dawn iħejju Pjanijiet Nazzjonali integrati dwar l-Enerġija u l-Klima biex jiżguraw li l-isforzi nazzjonali tagħhom ikunu ambizzjużi u koerenti biżżejjed biex jilħqu l-objettivi tal-UE.

09

Filwaqt li l-enerġija rinnovabbli tirrappreżenta 26.7 % tal-enerġija prodotta fl-UE (ara l-Figura 2), skont ir-Rapport ta' Progress tal-Kummissjoni dwar l-Enerġija Rinnovabbli mill-2017, is-sehem tal-enerġija rinnovabbli fl-UE f'termini tal-konsum kien laħaq biss is-16 % fl-2014. Dan minħabba li aktar minn nofs il-konsum tal-enerġija tal-UE kien fornut minn importazzjonijiet netti (l-aktar ta’ gass u ta’ żejt mhux raffinat)¹². L-istess rapport jiddikjara li l-UE fl-intier tagħha u l-maġġoranza tal-Istati Membri se jilħqu jew se jaqbżu l-miri tagħhom għall-2020. Madankollu, il-projezzjonijiet jantiċipaw ukoll li l-Irlanda, il-Lussemburgu, in-Netherlands u r-Renju Unit mhumiex se jilħqu l-miri nazzjonali tagħhom¹³.

Skemi ta' appoġġ għall-enerġija rinnovabbli

10

Biex tiġi stimulata l-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli u biex jintlaħqu l-miri nazzjonali tagħhom għall-enerġija rinnovabbli, l-Istati Membri implimentaw varjetà ta' miżuri ta' politika. Dawn jinkludu inċentivi finanzjarji, bħal tariffi "feed-in" (FITs) jew primjums "feed-in" (FIPs); u miżuri, bħall-obbligi tal-kwota b'ċertifikati ekoloġiċi negozjabbli. Il-kombinamenti ta' dawn l-istrumenti jintużaw spiss, b'mod partikolari fis-settur tal-elettriku. Fis-settur tat-tisħin u tat-tkessiħ, l-appoġġ huwa prinċipalment ibbażat fuq għotjiet ta’ investiment u inċentivi fiskali¹⁴.

11

L-enerġija rinnovabbli hija prijorità trażversali rilevanti għal ħafna oqsma ta' politika tal-UE. L-UE tipprovdi l-appoġġ għall-enerġija rinnovabbli taħt bosta programmi ta' finanzjament. Dawn jinkludu l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR) u l-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR), kif ukoll il-programmi Orizzont 2020 u LIFE¹⁵.

12

Il-Kummissjoni ma setgħetx tipprovdi informazzjoni komprensiva reċenti dwar l-appoġġ finanzjarju globali għall-enerġija rinnovabbli, la mill-programmi tal-UE u lanqas mill-iskemi nazzjonali stabbiliti mill-Istati Membri. Huwa biss l-istudju tal-Ecofys "Subsidies and costs of EU energy” (Sussidji u spejjeż tal-enerġija tal-UE)¹⁶ li jipprovdi stimi tas-sussidji annwali għall-enerġija rinnovabbli mill-2008 sal-2012. Skont din id-data, fl-2012 tħallsu EUR 99.4 biljun ta' fondi pubbliċi bħala appoġġ għas-settur tal-enerġija fl-UE, prinċipalment minn baġits nazzjonali, li minnhom EUR 40.32 biljun kienu għall-enerġija rinnovabbli. Il-FITs (EUR 23.8 biljun), il-FIPs (EUR 6.4 biljun) u l-għotjiet ta’ investiment (EUR 4 biljun) kienu t-tipi prinċipali ta' għajnuna allokati għas-sorsi ta' enerġija rinnovabbli.

L-enerġija rinnovabbli fi ħdan il-qafas ta’ politika tal-UE għall-iżvilupp rurali

13

Id-dokumenti leġiżlattivi u ta' politika tal-UE jidentifikaw l-impatt pożittiv potenzjali tal-enerġija rinnovabbli fuq l-iżvilupp rurali. Id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli u l-proposta għal RED II jirreferu għall-opportunitajiet ippreżentati mill-enerġija rinnovabbli għall-impjiegi u l-iżvilupp reġjonali, “b'mod speċjali f'żoni rurali u iżolati”¹⁷.

14

Il-Linji Gwida Strateġiċi Komunitarji għall-Iżvilupp Rurali għall-2007-2013¹⁸ u r-Regolament (KE) Nru 1698/2005¹⁹ jindirizzaw dawn il-kwistjonijiet fil-kuntest tal-qafas ta’ politika għall-żvilupp rurali. Il-kunsiderazzjonijiet dwar il-potenzjal tal-produzzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli f'żoni rurali ġew imfissra aħjar fil-"Kontroll tas-Saħħa", pakkett ta' riformi tal-Politika Agrikola Komuni (PAK) li l-ministri tal-agrikoltura tal-UE qablu dwaru f'Novembru 2008. F'dan il-kuntest, huma rrikonoxxew l-enerġija rinnovabbli bħala waħda minn sitt "sfidi ġodda"²⁰.

15

Fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020, l-appoġġ tal-UE għall-iżvilupp rurali, inkluż l-appoġġ għal proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli, jitwassal fi ħdan qafas ġdid. Il-FAEŻR sar wieħed mill-ħames Fondi Strutturali u ta' Investiment Ewropej (FSIE). Dan il-qafas huwa maħsub biex jippermetti li l-fondi differenti jkunu kkoordinati aħjar, bl-għan li titjieb l-implimentazzjoni tal-istrateġija Ewropa 2020 għal tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv²¹. L-objettivi strateġiċi tal-istrateġija Ewropa 2020 ġew tradotti fi 11-il objettiv tematiku fil-livell tal-FSIE. Għall-FAEŻR, huma ġew ripartiti ulterjorment f'6 prijoritajiet għall-iżvilupp rurali u fi 18-il qasam ta' prijoritಲ (ara l-Figura 3). L-opinjoni tagħna dwar il-proċedura ta' programmazzjoni l-ġdida tingħata fir-Rapport Speċjali Nru 16/2017 "Programmazzjoni tal-Iżvilupp Rurali: jeħtieġ li jkun hemm inqas kumplessità u aktar fokus fuq ir-riżultati".

16

L-enerġija rinnovabbli hija koperta mill-qasam ta’ prijorità 5C, li jirreferi għall-“iffaċilitar tal-provvista u l-użu ta’ sorsi tal-enerġija rinnovabbli, prodotti sekondarji, skart u residwi u ta' materja prima oħra mhux tal-ikel, għal skopijiet tal-bijoekonomija”. Dan ifisser li, fil-prinċipju, jenħtieġ li l-miżuri tal-FAEŻR li jappoġġaw l-użu tal-enerġija rinnovabbli jiġu attribwiti għall-qasam ta' prijorità 5C.

17

Fi ħdan il-qafas ta’ politika għall-iżvilupp rurali, l-appoġġ ta’ investiment għall-użu tal-enerġija rinnovabbli huwa suġġett għal ġestjoni kondiviża mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri. Il-Programmi tal-Iżvilupp Rurali (PŻR) jitfasslu mill-Istati Membri u jiġu approvati mill-Kummissjoni. L-Istati Membri mbagħad jagħżlu l-proġetti li għalihom ikun se jiġi allokat il-finanzjament, abbażi tal-programmi ppreżentati.

Ambitu u approċċ tal-awditjar

18

Aħna eżaminajna l-qafas għall-enerġija rinnovabbli b'fokus fuq kif huwa integra l-aspetti tal-iżvilupp rurali. Il-mistoqsija prinċipali tal-awditjar tagħna kienet: "L-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli qed jiffaċilita l-użu tal-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali sostenibbli?"

19

Aħna vvalutajna jekk, u kif, l-istrumenti tal-politika dwar l-enerġija rinnovabbli fil-livell tal-UE u tal-Istati Membri kienu appoġġaw l-iżvilupp rurali b'mod attiv. Il-bijoenerġija hija ta' importanza ewlenija għaż-żoni rurali fejn il-bijomassa, bħall-għelejjel, l-iskart tal-annimali u dak organiku u l-bijomassa tal-injam, huma disponibbli faċilment, iżda ċerti riskji ambjentali u soċjoekonomiċi huma assoċjati magħha (il-paragrafi 23 sa 41).

20

Aħna eżaminajna wkoll il-qafas ta’ politika għall-iżvilupp rurali u l-implimentazzjoni tiegħu fil-livell tal-Istati Membri, sabiex nivvalutaw jekk l-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli kienx fil-fatt ikkontribwixxa għall-iżvilupp rurali sostenibbli (il-paragrafi 42 sa 81).

21

Filwaqt li ħadna kont tax-xogħol tal-OECD f'dan il-qasam²³, aħna qisna li l-investimenti fl-enerġija rinnovabbli jikkontribwixxu għall-iżvilupp rurali sostenibbli jekk jipprovdu wieħed jew aktar minn dawn il-benefiċċji li ġejjin:

• benefiċċji ambjentali,
• diversifikazzjoni tal-introjtu għall-bdiewa u għas-sidien tal-foresti,
• impjiegi u opportunitajiet ta' negozju fl-intrapriżi rurali u għalihom,
• infrastruttura u servizzi ġodda u aħjar tal-enerġija fiż-żoni rurali,
• sorsi ġodda ta' dħul li jappoġġaw is-servizzi pubbliċi ewlenin u l-infrastruttura fiż-żoni rurali.

22

Aħna wettaqna l-awditu bejn Settembru 2016 u Mejju 2017, u ġbarna evidenza għall-awditjar minn dawn is-sorsi li ġejjin.

• Analiżijiet dokumentarji u intervisti mal-persunal minn erba' Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea: id-DĠ Agrikoltura u Żvilupp Rurali (AGRI), id-DĠ Enerġija (ENER), id-DĠ Ambjent (ENV), u d-DĠ Azzjoni Klimatika (CLIMA).
• Żjarat tal-awditjar lil ħames Stati Membri: il-Bulgarija, Franza (in-Normandija t’Isfel), l-Italja (it-Toskana), il-Litwanja u l-Awstrija. Dawn l-Istati Membri ntgħażlu minħabba li jkopru 53 % tal-infiq ippjanat għall-qasam ta' prijorità 5C u sabiex jipprovdu firxa ġeografika bbilanċjata. Aħna analizzajna l-ħames PŻR rilevanti u dokumenti rilevanti oħra, u intervistajna membri tal-persunal mill-awtoritajiet maniġerjali għall-iżvilupp rurali tal-Istati Membri, mill-aġenziji tal-pagamenti u mill-ministeri tal-enerġija. Aħna wettaqna żjarat fuq il-post fir-rigward ta’ 29 proġett relatat mal-enerġija rinnovabbli mill-perjodi ta' programmazzjoni 2007-2013 u 2014-2020, u intervistajna lill-maniġers tal-proġetti (ara l-Anness II); il-proġetti li żorna kienu prinċipalment investimenti f'installazzjonijiet tal-enerġija rinnovabbli, iżda kienu jinkludu wkoll għadd ta' proġetti ta' sostenn: pereżempju, proġetti ta’ ġestjoni tal-foresti, jew investimenti f’faċilitajiet ta’ produzzjoni tal-laqx jew tal-gerbub tal-injam.
• Stħarriġ qasir ta' sitt Stati Membri (l-Irlanda, il-Lussemburgu, in-Netherlands, il-Polonja, ir-Rumanija u s-Slovenja) li kienu allokaw jew ammont żgħir biss ta' finanzjament mill-FAEŻR, jew inkella l-ebda finanzjament, għall-qasam ta' prijorità 5C. L-għan tagħna hawnhekk kien li nsibu għalfejn dan kien il-każ.
• Laqgħat ta' konsultazzjoni ma’ partijiet interessati rilevanti, inklużi l-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Bijomassa (AEBIOM) u l-BirdLife, biex niddiskutu l-benefiċċji potenzjali u r-riskji għas-sostenibbiltà tal-bijoenerġija.

Osservazzjonijiet

Il-qafas ta’ politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli jista' jisfrutta aħjar l-opportunitajiet għall-użu tal-enerġija rinnovabbli f’żoni rurali, filwaqt li jimmitiga r-riskji relatati magħha

23

F'din it-taqsima, aħna eżaminajna jekk il-qafas ta’ politika dwar l-enerġija rinnovabbli jħeġġiġx il-benefiċċji potenzjali offruti mill-enerġija rinnovabbli f’żoni rurali, filwaqt li jimmitiga r-riskji ambjentali u soċjoekonomiċi assoċjati. Aħna ffukajna fuq il-każ partikolari tal-bijoenerġija, billi l-bijoenerġija hija l-enerġija rinnovabbli li hija l-aktar konnessa b'mod evidenti maż-żoni rurali.

L-opportunitajiet li l-enerġija rinnovabbli toffri għall-iżvilupp rurali ma ġewx sfruttati biżżejjed

Studji juru l-effetti pożittivi potenzjali tal-enerġija rinnovabbli fuq l-iżvilupp rurali …

24

Bosta studji jindikaw li l-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli jistgħu jiġu żviluppati għall-vantaġġ tal-interessi lokali u għall-iżvilupp rurali sostenibbli²⁴. Pereżempju, l-enerġija rinnovabbli tista' toħloq impjiegi diretti (pereżempju t-tħaddim u l-manutenzjoni tat-tagħmir), iżda l-biċċa l-kbira mill-impjiegi fuq terminu twil huma indiretti, u jistgħu jinstabu tul il-katina ta’ provvista kollha (kostruzzjoni, manifattura, jew fil-każ tal-bijomassa, fil-forestrija u fl-agrikoltura). F'xi każijiet, l-istudji li eżaminajna wrew li l-kostruzzjoni tal-komponenti għall-pannelli solari jew għat-turbini eoliċi kien irnexxielhom iqajmu mill-ġdid il-faċilitajiet tal-manifattura eżistenti li qabel ma kinux jintużaw għall-produzzjoni tal-enerġija. Xi studji rrappurtaw innovazzjonijiet (eż. l-iżvilupp ta' prodotti, prattiki u politiki ġodda) fiż-żoni rurali b'installazzjonijiet tal-enerġija rinnovabbli. L-enerġija rinnovabbli tista' tkun sors ġdid ta' dħul għall-bdiewa jew għas-sidien tal-foresti, iżda wkoll għas-sidien tal-art jew għall-awtoritajiet lokali. Barra minn hekk, billi jipproduċu l-enerġija proprja tagħhom, il-komunitajiet rurali jistgħu jsiru inqas dipendenti fuq il-varjazzjonijiet fil-prezz ta’ fjuwils konvenzjonali.

25

Madankollu, sabiex jiġu mmassimizzati l-benefiċċji ekonomiċi tal-użu tal-enerġija rinnovabbli għaż-żoni rurali, l-istudji jenfasizzaw il-ħtieġa għal approċċ għall-politika ta' żvilupp rurali li jkun adattat sew għall-kundizzjonijiet u l-opportunitajiet lokali, u li jiffoka fuq il-kompetittività taż-żoni rurali. Għal dan il-għan, jeħtieġ li jitqiesu ċerti fatturi ewlenin (ara l-Kaxxa 1).

26

L-esperjenzi mill-użu tal-enerġija rinnovabbli f’żoni rurali fin-Norveġja, fl-Iżvezja u fil-Finlandja jenfasizzaw l-importanza tal-kooperazzjoni lokali sabiex jitrawmu l-użu tal-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali. Dawn l-eżempji jinvolvu l-aktar il-bijomassa tal-foresti²⁶. Il-mudell tipiku ta' dawn il-"komunitajiet tal-bijoenerġija" jinvolvi l-produtturi tal-bijomassa, l-industriji tat-trasformazzjoni tal-foresti, l-awtoritajiet lokali u l-organizzazzjonijiet lokali tas-soċjetà ċivili. Dawn il-partijiet interessati spiss jaħdmu flimkien ma' konsulenzi jew istituzzjonijiet ta' riċerka.

… iżda l-politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli tista’ tfittex li tikseb dawn il-benefiċċji b'mod aktar attiv

27

Aħna sibna li l-qafas ta’ politika attwali tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli jista’ jħeġġeġ b'mod aktar effettiv il-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li huma ta' benefiċċju għaż-żoni rurali.

1. Id-dokumenti leġiżlattivi u ta’ politika tal-UE jsemmu l-impatt pożittiv potenzjali tal-enerġija rinnovabbli fuq l-iżvilupp rurali. Madankollu, minkejja li fil-premessi tagħha, id-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli tirreferi għad-dimensjoni tal-iżvilupp rurali tal-użu tal-enerġija rinnovabbli, ma hemmx dispożizzjonijiet speċifiċi fil-parti leġiżlattiva tad-Direttiva relatati mal-promozzjoni tal-iżvilupp rurali.
2. Ftit li xejn issir konnessjoni bejn l-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali fl-NREAPs u fir-rapporti ta' progress rilevanti. Il-FAEŻR rari jissemma bħala sors ta' finanzjament għall-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli. Jidher li hemm ukoll nuqqas ta' koordinazzjoni bejn il-ministeri differenti li jittrattaw l-enerġija rinnovabbli u l-politika ta' żvilupp rurali fl-Istati Membri li saritilhom żjara.

28

Is-sejbiet tagħna huma appoġġati mill-istudju “Impacts of Renewable Energy on European Farmers” (L-Impatti tal-Enerġija Rinnovabbli fuq il-Bdiewa Ewropej) (Diċembru 2011) u mill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE), li jissuġġerixxu li l-Istati Membri kien imisshom żviluppaw strateġiji biex jorbtu l-iżvilupp rurali mal-użu ta’ enerġiji rinnovabbli, iżda ma kinux għamlu dan²⁷.

29

Minkejja dan, f'xi Stati Membri, aħna sibna wkoll eżempji tajbin ta' strateġiji li jikkonċernaw l-enerġija rinnovabbli li jieħdu inkunsiderazzjoni d-dimensjoni rurali (ara l-Kaxxa 2).

30

Id-dikjarazzjoni mill-Konferenza Ewropea dwar l-Iżvilupp Rurali f'Cork f'Settembru 2016²⁸ tirrakkomanda “mekkaniżmi ta' protezzjoni taż-żoni rurali” biex jiġi żgurat li l-potenzjal rurali għat-twassil ta’ soluzzjonijiet innovattivi, inklużivi u sostenibbli jkun rifless fil-politiki u fl-istrateġiji tal-Unjoni. Il-protezzjoni taż-żoni rurali għandha l-għan li ssib l-aħjar modi kif jitwasslu l-politiki fiż-żoni rurali u li tiżgura li ż-żoni rurali jirċievu eżiti ta’ politika ekwi²⁹. F'Mejju 2017, il-Kummissjoni ddikjarat li hija bdiet tinvestiga studji rilevanti u l-esperjenzi tal-Istati Membri. Ir-riżultati ta' dan ix-xogħol jistgħu jintużaw biex jiġi żviluppat mekkaniżmu ta' protezzjoni taż-żoni rurali.

31

Fil-pakkett tagħha "Enerġija Nadifa għall-Ewropej kollha" (ara l-paragrafu 7), il-Kummissjoni pproponiet għadd ta' dispożizzjonijiet u għodda li jistgħu jsaħħu l-effetti pożittivi potenzjali tal-użu tal-enerġija rinnovabbli għall-iżvilupp rurali.

1. Pjanijiet integrati dwar l-klima u l-enerġija biex jissostitwixxu l-NREAPs li, fl-opinjoni tal-Kummissjoni, se jintegraw aħjar it-tħassib taż-żoni rurali u tal-awtoritajiet differenti inkarigati filwaqt li jissimplifikaw ir-rappurtar billi jevitaw id-duplikazzjoni.
2. Ir-Regolament dwar il-Governanza³⁰ jeħtieġ li l-Istati Membri jqisu l-partijiet interessati kollha u jużaw aħjar is-sinerġiji fis-setturi differenti.
3. Il-proposta għal RED II tal-Kummissjoni introduċiet dispożizzjonijiet li jikkonċernaw prosumaturi rinnovabbli u komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli³¹. L-iskop tagħhom kien li jagħtu s-setgħa lill-prosumaturi biex jiġġeneraw, jaħżnu, jikkunsmaw u jbigħu l-elettriku rinnovabbli mingħajr ma jiffaċċjaw piżijiet sproporzjonati, u li jippermettu li l-komunitajiet lokali jinvolvu lilhom infushom u jgħinu fl-iżvilupp ta' strateġiji speċifiċi li jtejbu l-aċċettazzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli, biex b'hekk jisfruttaw il-potenzjal li jeżisti fiż-żoni rurali.

Aħna nqisu dawn il-proposti tal-Kummissjoni bħala passi utli lejn titjib fl-integrazzjoni tad-dimensjoni rurali fil-politika tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli.

Il-qafas ta’ politika tal-UE għall-enerġija rinnovabbli ma jindirizzax għalkollox ir-riskji ambjentali u soċjoekonomiċi tal-bijoenerġija għaż-żoni rurali

32

Il-bijoenerġija mhijiex sinonimu għall-enerġija sostenibbli. Is-sostenibbiltà tal-bijoenerġija tiddependi ħafna fuq kif il-bijomassa tiġi prodotta u użata. Il-produzzjoni u l-użu tal-bijomassa jistgħu jkunu mhux sostenibbli, pereżempju jekk ikollhom impatt negattiv fuq in-nies, fuq l-ambjent jew fuq ir-riżorsi naturali b'mod li jikkomprometti l-kapaċità tal-ġenerazzjonijiet futuri li jissodisfaw il-ħtiġijiet tagħhom.

33

Il-bijoenerġija hija l-enerġija rinnovabbli li hija l-aktar konnessa b'mod ċar maż-żoni rurali. Il-materja prima³² li tintuża għall-produzzjoni tal-bijoenerġija hija, kważi fil-każijiet kollha, estratta minn żoni rurali. It-tkabbir u l-estrazzjoni tal-bijomassa agrikola u tal-forestrija jipprovdu opportunitajiet għad-diversifikazzjoni tal-introjtu tal-azjendi agrikoli, opportunitajiet ta' impjiegi u ta’ negozju, u opportunitajiet biex jiġu pprovduti servizzi rurali ġodda.

34

Meta l-bijomassa solida, il-bijogass jew il-bijometan jissostitwixxu l-użu tal-fjuwils fossili konvenzjonali, huwa jkollhom il-potenzjal li jnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gass serra, kif jidher fil-Figura A1 u A2 fl-Anness I. Dan il-potenzjal ivarja, skont is-sistema ta’ produzzjoni tal-bijomassa agrikola jew tal-foresti, u skont is-sistema ta’ produzzjoni tal-bijogass u tal-bijometan.

35

Madankollu, il-bijoenerġija tinvolvi wkoll riskji ambjentali u soċjoekonomiċi għaż-żoni rurali. Pereżempju, it-tibdil fl-użu tal-art, l-intensifikazzjoni tal-ġestjoni tal-foresti jew il-kultivazzjoni intensiva tal-għelejjel għall-enerġija jistgħu jwasslu għal tnaqqis fil-bijodiversità, għad-degradazzjoni tal-ħamrija jew għal nuqqas u tniġġis tal-ilma (ara l-Kaxxa 3). Il-kombustjoni tal-bijomassa tal-injam tista' twassal ukoll għal emissjonijiet ogħla ta' ċerti sustanzi niġġiesa li jagħmlu ħsara lill-arja³³, u hemm diskussjonijiet li għadhom għaddejjin dwar jekk il-bijomassa tal-injam hijiex verament newtrali fil-karbonju (ara l-Kaxxa A1)³⁴. Aħna identifikajna 16-il riskju ambjentali u soċjoekonomiku assoċjat mal-produzzjoni u l-użu tal-bijoenerġija (ara t-Tabella 1, kif ukoll it-Tabelli A2 u A3 fl-Anness I)³⁵. Il-Kummissjoni analizzat ir-riskji assoċjati mal-produzzjoni u mal-użu tal-bijoenerġija fil-Valutazzjoni tal-Impatt tagħha dwar is-Sostenibbiltà tal-Bijoenerġija, imħejjija għar-riformulazzjoni tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli³⁶.

36

Il-leġiżlazzjoni tal-UE attwalment fis-seħħ⁴¹ tistabbilixxi l-kriterji ta' sostenibbiltà għall-bijofjuwils u l-bijolikwidi⁴². Billi dawn il-kriterji ġew adottati fl-2009 u emendati fl-2015, id-diskussjonijiet dwar is-sostenibbiltà tal-bijoenerġija għadhom għaddejjin. B'riżultat ta' dan, fil-pakkett tagħha "Enerġija Nadifa għall-Ewropej kollha", il-Kummissjoni ppreżentat kriterji ta' sostenibbiltà li jkunu japplikaw ukoll għal tipi oħra ta' bijoenerġija, bħall-bijoenerġija minn fjuwils solidi u gassużi tal-bijomassa użati għall-ġenerazzjoni tal-enerġija u tat-tisħin.

37

Il-proposta tal-Kummissjoni fiha żewġ tipi ta’ kriterji ta’ sostenibbiltà:

1. kriterji li jistabbilixxu ċerti limiti rigward il-produzzjoni tal-fjuwils tal-bijomassa mill-agrikoltura u l-forestrija, u
2. kriterji li jeħtieġu perċentwal minimu ta' tnaqqis ta' emissjonijiet ta’ gass serra għal installazzjonijiet differenti li jużaw il-bijofjuwils, il-bijolikwidi u l-fjuwils tal-bijomassa.

38

Aħna eżaminajna jekk, u sa liema punt, il-kriterji jkoprux ir-riskji li identifikajna, u jekk il-qafas propost⁴³ jipprovdix bażi adegwata għall-użu sostenibbli tal-enerġija rinnovabbli f'żoni rurali.

39

Il-kriterji inklużi fil-proposta tal-Kummissjoni mhumiex kundizzjoni vinkolanti għall-introduzzjoni tal-bijoenerġija fis-suq; dawn ikunu vinkolanti biss meta:

1. il-produzzjoni tal-bijoenerġija titqies li tkun qed tikkontribwixxi għall-ilħuq tal-mira għall-enerġija rinnovabbli kif ukoll biex titkejjel il-konformità mal-obbligi relatati mal-enerġija rinnovabbli, u
2. ikun qed jiġi ddeterminat liema bijomassa użata għall-produzzjoni tal-enerġija tkun eliġibbli għall-appoġġ finanzjarju.

40

Il-proposta ma tkoprix l-għelejjel u t-tipi kollha ta’ użu, u lanqas bosta tipi ta' installazzjoni (ara l-paragrafu A3). Mis-16-il riskju li konna identifikajna, 3 biss ġew indirizzati għalkollox fil-proposta għal RED II, u 2 f'atti leġiżlattivi oħra; 11-il riskju ieħor bħal dawn kienu ġew indirizzati parzjalment. Ir-riskji li mhumiex indirizzati huma prinċipalment marbuta mal-intensifikazzjoni tal-prattiki agrikoli u l-ġestjoni tal-foresti, il-ħruq tal-bijomassa u l-emissjonijiet tas-sustanzi niġġiesa matul il-bqija taċ-ċiklu tal-ħajja tal-bijoenerġija (ara t-Tabella 1, kif ukoll it-Tabelli A2 u A3 fl-Anness I). L-analiżi u l-konklużjonijiet dettaljati tagħna li jappoġġaw it-Tabella 1 huma ppreżentati fl-Anness I.

Tabella 1

Kopertura tar-riskji għas-sostenibbiltà relatati mal-bijoenerġija fil-proposta tal-Kummissjoni għal RED II

	Riskji għas-sostenibbiltà	Ir-riskju ġie indirizzat?
(1) It-tnaqqis fil-bijodiversità	1(a)minħabba tibdil dirett fl-użu tal-art (eż. deforestazzjoni, telf ta' żoni protetti)
	1(b)minħabba intensifikazzjoni tal-prattiki agrikoli (eż. it-telf tad-diversità tal-għelejjel)
	1(c)minħabba intensifikazzjoni tal-ġestjoni tal-foresti
(2) Id-degradazzjoni tal-ħamrija	2(a)minħabba tibdil dirett fl-użu tal-art (li jwassal għal eż. telf tal-karbonju fil-ħamrija, erożjoni)
	2(b)minħabba intensifikazzjoni tal-prattiki agrikoli (li twassal għal eż. kompressjoni, telf tal-fertilità tal-ħamrija, erożjoni)
	2(c)minħabba intensifikazzjoni tal-ġestjoni tal-foresti (li twassal għal eż. telf tal-fertilità tal-ħamrija fil-foresti minħabba l-estrazzjoni tan-nutrijenti – residwi tal-foresti)
(3) In-nuqqas ta' ilma u t-tniġġis	3(a)minħabba tibdil dirett fl-użu tal-art (eż. tibdil fil-bilanċ tal-ilma)
	3(b)minħabba intensifikazzjoni tal-prattiki agrikoli (eż. tisqija, fertilizzazzjoni)
	3(c)minħabba intensifikazzjoni tal-ġestjoni tal-foresti (eż. tibdil fil-bilanċ tal-ilma)
(4) L-emissjonijiet ta' gass serra (GHG)	4(a)minħabba emissjonijiet ta' gass serra tul iċ-ċiklu tal-ħajja bl-esklużjoni tal-karbonju bijoġeniku (eż. użu ta’ fertilizzanti, trasport tal-bijomassa, tnixxija tal-metan mill-impjanti tal-bijogass)
	4(b)minħabba effetti indiretti (eż. tibdil indirett fl-użu tal-art (ILUC) minħabba l-ispostament tal-għelejjel tal-ikel, foresti iżgħar)
	4(c)minħabba emissjonijiet tas-CO2 mill-ħruq tal-bijomassa (emissjonijiet bijoġeniċi)
(5) It-tniġġis tal-arja	5(a)minħabba l-ħruq tal-bijomassa (eż. materja partikolata, SO2…)
	5(b)minħabba emissjonijiet ta' sustanzi niġġiesa matul il-kumplament taċ-ċiklu tal-ħajja tal-bijoenerġija (eż. trasport tal-bijomassa)
(6) Soċjoekonomiku	6(a)Użu ineffiċjenti tal-bijomassa (inklużi n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-prinċipju ta' użu kaskata, metodi ta' konverżjoni subottimali mill-bijomassa għall-enerġija)
	6(b)Kompetizzjoni mat-tipi ta’ użu eżistenti (eż. produzzjoni tal-ikel, injam għall-industrija tal-karta u tal-polpa)

Didaskalija:

Riskju indirizzat	Riskju indirizzat parzjalment	Riskju mhux indirizzat

Sors: Il-QEA.

41

L-istabbiliment tal-miri għall-enerġija rinnovabbli, flimkien mal-iskemi ta' appoġġ pubbliku għall-bijoenerġija, jistimula l-użu tal-bijoenerġija. Dan kien il-każ sa minn kmieni fis-snin 2000, speċjalment għat-trasport u l-produzzjoni tal-elettriku. Parti minn din il-bijoenerġija hija importata: fl-2015, l-UE importat 34 % tal-gerbub u 9.5 % tal-bijofjuwils likwidi li kkunsmat⁴⁴. Fin-nuqqas ta' biżżejjed salvagwardji (kriterji ta’ sostenibbiltà dgħajfa), aħna nqisuh bħala riskju li l-proposta għal RED II tħeġġeġ il-produzzjoni u l-użu tal-bijoenerġija permezz ta' miri ambizzjużi għall-enerġija rinnovabbli flimkien ma' inċentivi finanzjarji, minħabba li fuq terminu twil dan jista' jwassal għal żieda fl-użu ta’ bijomassa mhux sostenibbli. Għalhekk, il-qafas propost ma jipprovdix bażi adegwata biex jiġi mmassimizzat il-potenzjal taż-żoni rurali għall-iżvilupp sostenibbli.

L-infiq mill-FAEŻR favur l-enerġija rinnovabbli ma jikkontribwix biżżejjed għall-iħuq tal-miri għall-iżvilupp rurali

42

L-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jiffinanzjaw l-investimenti fl-enerġija rinnovabbli permezz tal-FAEŻR. Il-politika ta' żvilupp rurali tal-UE hija maħsuba biex tgħin liż-żoni rurali tal-UE jilħqu l-isfidi ekonomiċi, ambjentali u soċjali. Għalhekk, huwa ċar li l-investimenti fl-enerġija rinnovabbli ffinanzjatji permezz tal-FAEŻR għandhom ikunu ta' benefiċċju għaż-żoni rurali. Fit-taqsimiet li ġejjin, aħna neżaminaw jekk il-Kummissjoni u l-Istati Membri fasslux u implimentawx strateġiji u miżuri adegwati, u jekk humiex kapaċi jiddimostraw il-kisbiet tal-appoġġ mill-FAEŻR kemm għall-użu tal-enerġija rinnovabbli kif ukoll għall-iżvilupp rurali sostenibbli.

L-enerġija rinnovabbli mhijiex meqjusa b'mod adegwat fl-eżerċizzju ta’ programmazzjoni tal-iżvilupp rurali

43

Il-FAEŻR għandu l-potenzjal li jappoġġa proġetti li jikkontribwixxu kemm għall-użu tal-enerġija rinnovabbli kif ukoll għall-iżvilupp rurali sostenibbli. Biex jiġi promoss valur aħjar għall-flus, jenħtieġ li l-finanzjament mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli jinbena fuq strateġija soda, u jiġi pprovdut skont il-ħtiġijiet identifikati u kkwantifikati b'mod sod. Dan għandu jiġi kkoordinat ukoll ma' sorsi ta' finanzjament disponibbli oħra u ma’ strumenti oħra ta' politika, bħall-NREAPs.

44

Il-benefiċjarji tal-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli jistgħu jirkupraw xi ftit mill-ispejjeż tal-investimenti permezz tal-bejgħ tal-enerġija prodotta bi prezzijiet preferenzjali jew tas-suq, jew billi jtejbu l-prestazzjoni ekonomika tal-operazzjonijiet tagħhom. Madankollu, meta l-appoġġ ta’ investiment mill-FAEŻR ikun issupplimentat b'FITs attraenti, hemm ir-riskju ta' kumpens żejjed u għajnuna mill-Istat illegali bħala forma ta' vantaġġ finanzjarju għall-benefiċjarji, fatt li ġie kkonfermat minn awditu tal-Kummissjoni fil-Bulgarija. L-approċċi differenti fl-Istati Membri li żorna huma jidhru fil-Kaxxa 4.

L-infiq totali ppjanat fuq l-enerġija rinnovabbli minn fondi differenti tal-UE mhuwiex magħruf

45

Ma hemmx data komprensiva disponibbli dwar l-infiq ippjanat fuq l-investimenti fl-enerġija rinnovabbli fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020, la taħt il-FSIE b'mod ġenerali u lanqas mill-FAEŻR b'mod partikolari. L-objettiv tematiku 4 tal-FSIE, "Trasferiment lejn ekonomija b'livell baxx ta' emissjonijiet tal-karbonju", li jammonta għal infiq ippjanat ta' EUR 44 814-il miljun⁴⁵, jinkludi l-enerġija rinnovabbli, iżda wkoll l-effiċjenza fl-enerġija u l-mobbiltà urbana sostenibbli. Konsegwentement, il-Kummissjoni ma għandhiex stampa ċara tal-kontribuzzjoni ppjanata tal-investimenti tal-FSIE għall-użu tal-enerġija rinnovabbli.

46

Il-FAEŻR kien jirrappreżenta madwar 11 % tal-allokazzjoni tal-FSIE għall-Objettiv Tematiku 4 (bejn wieħed u ieħor EUR 5 027 miljun⁴⁶), filwaqt li l-infiq ippjanat tal-FAEŻR għall-qasam ta' prijorità 5C kien ta' EUR 798.9 miljun għall-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020 (ara l-Figura 4). Madankollu, l-investimenti taħt dan il-qasam ta' prijorità ma jikkonċernawx biss l-enerġija rinnovabbli, iżda wkoll aspetti oħra tal-bijoekonomija bħall-forniment u l-użu ta’ prodotti sekondarji, ta’ skart, ta’ residwi u ta' materja prima oħra li mhijiex ikel.

47

Min-naħa l-oħra, l-Istati Membri jistgħu jimplimentaw proġetti b'komponenti tal-enerġija rinnovabbli taħt oqsma ta' prijorità oħra (ara l-paragrafi 55 sa 58), li jkomplu jikkumplikaw analiżi tal-kontribuzzjoni mill-FAEŻR għall-finanzjament tal-enerġija rinnovabbli. Mill-istħarriġ tagħna (ara l-paragrafu 22), aħna sibna li r-Rumanija (ara l-Kaxxa 6) u s-Slovenja, pereżempju, iddeċidew li jallokaw biss livell baxx jew l-ebda finanzjament għall-qasam ta' prijorità 5C, minħabba li qiesu li oqsma ta' prijorità oħra, bħal 2A, 3A, 6A jew 6B, kienu aktar xierqa. In-Netherlands u l-Polonja rrispondew li ma kinux ipprogrammaw infiq tal-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli, minħabba li qiesu li FSIE oħra u l-programmi nazzjonali proprji tagħhom kienu biżżejjed biex jappoġġaw l-użu tal-enerġija rinnovabbli fiż-żoni rurali.

48

F’nofs il-perjodu ta' programmazzjoni, l-infiq imġarrab kienet ta' EUR 40.9 miljun biss (5.1 % tal-baġit totali ta' EUR 800 miljun)⁴⁷. Id-dewmien sinifikanti fl-implimentazzjoni tal-programm għall-enerġija rinnovabbli jista' jirrifletti d-diffikultajiet relatati mal-programmazzjoni tal-oqsma ta' prijorità (ara l-paragrafi 55 sa 58), flimkien mad-dewmien fl-adozzjoni tal-PŻR u ż-żmien meħtieġ mill-Istati Membri biex ifasslu u jadattaw għall-qafas il-ġdid.

Lok għal titjib fir-rabta bejn il-ħtiġijiet identifikati u l-approċċ għall-finanzjament tal-enerġija rinnovabbli stipulat fil-PŻR

49

Il-“Guidelines for strategic programming for the period 2014-2020”(Linji gwida għall-programmazzjoni strateġika għall-perjodu 2014-2020) tal-Kummissjoni ddikjaraw li jenħtieġ li d-deskrizzjoni tal-istrateġija (il-loġika ta' intervent) tiġġustifika l-għażla, il-kombinament u l-prijoritizzazzjoni tal-miżuri tal-iżvilupp rurali fid-dawl tar-riżultati tal-analiżi SWOT u l-ħtiġijiet identifikati. Hija trid tipprijoritizza d-diversi ħtiġijiet identifikati u tiġġustifika l-prijoritizzazzjoni". Għal dan il-fini, il-Kummissjoni tirrevedi l-kunsiderazzjonijiet strateġiċi tal-Istati Membri għall-użu tal-enerġija rinnovabbli fl-istadju ta’ approvazzjoni tal-PŻR.

50

Il-Kummissjoni tipprovdi gwida lill-Istati Membri permezz ta' task forces, kumitati ta' monitoraġġ, listi ta' kontroll, linji gwida għall-miżuri ("skedi informattivi dwar il-miżuri") eċċ. sabiex tiffaċilita l-istabbiliment u l-implimentazzjoni tal-PŻR. Madankollu, id-dokumenti ta’ gwida ma jiddiskutux b'mod espliċitu l-kunsiderazzjonijiet strateġiċi għall-enerġija rinnovabbli, u lanqas x'għandhom jiksbu l-investimenti tal-FAEŻR fl-enerġija rinnovabbli, kif għandhom iżidu l-valur għaż-żoni rurali u kif il-FAEŻR għandu jikkomplementa l-iskemi ta' finanzjament eżistenti, kemm dawk tal-UE kif ukoll dawk nazzjonali.

51

Aħna sibna li l-ħames PŻR kollha li eżaminajna kien fihom l-elementi obbligatorji rigward l-istabbiliment tal-objettivi, il-ħtiġijiet, u l-kunsiderazzjonijiet strateġiċi rigward l-enerġija rinnovabbli, iżda l-ebda wieħed minnhom ma kien jinkludi analiżi komprensiva jew kwantifikazzjoni tal-ħtiġijiet finanzjarji assoċjati. Bl-eċċezzjoni tal-Awstrija, l-Istati Membri li żorna ma użawx b'mod effettiv il-ħtiġijiet identifikati u l-analiżijiet SWOT tagħhom biex jinfurmaw l-approċċ strateġiku lejn l-enerġija rinnovabbli fil-PŻR tagħhom; l-approċċ tagħhom baqa' ġenerali ħafna. Aktar dgħufijiet kienu jikkonċernaw l-implimentazzjoni u t-tibdil fuq perjodu qasir tal-istrateġiji inizjali (ara l-Kaxxa 5).

52

Il-gwida u l-kontrolli tal-Kummissjoni ma pprevenewx dawn id-dgħufijiet. Huma ma żgurawx li l-Istati Membri kienu artikolaw strateġiji sodi għall-enerġija rinnovabbli fiż-żoni rurali. Barra minn hekk, l-għażla tal-miżuri tal-FAEŻR u l-allokazzjoni baġitarja tagħhom mhux dejjem irriżultaw b'mod loġiku mill-potenzjal u l-ħtiġijiet deskritti fil-PŻR.

Koordinazzjoni dgħajfa bejn diversi sorsi ta' finanzjament għall-enerġija rinnovabbli

53

Il-qafas leġiżlattiv attwali⁴⁸ jippromwovi l-implimentazzjoni effettiva, effiċjenti u kkoordinata tad-diversi fondi tal-UE, b'mod partikolari l-fondi SIE. Ir-responsabbiltà għall-ġustifikazzjoni tal-ħtieġa għall-intervent taħt il-PŻR u għall-iżgurar ta' koordinazzjoni tajba bejn il-fondi hija prinċipalment tal-Istati Membri. Il-Kummissjoni tipprovdi appoġġ u gwida lill-Istati Membri billi toħroġ linji gwida strateġiċi, tippromwovi prattiki tajba u timmonitorja l-implimentazzjoni tal-programmi.

54

Wara li eżaminajna kampjun ta' Ftehimiet ta' Sħubija u PŻR għall-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020, aħna sibna li l-Istati Membri kienu identifikaw bosta sorsi ta' finanzjament potenzjali u stipulaw prinċipji u miżuri ta' demarkazzjoni ġenerali biex jevitaw il-finanzjament doppju. Madankollu, id-dokumenti strateġiċi li eżaminajna ma kien fihom l-ebda informazzjoni oħra dwar il-benefiċċji li jistgħu jinkisbu permezz tal-koordinazzjoni effettiva bejn is-sorsi ta' finanzjament differenti għall-enerġija rinnovabbli. Lanqas ma kien hemm analiżi tal-effetti potenzjali ta’ sostituzzjoni, jew tad-diskrepanzi fil-finanzjament f'dan il-qasam⁴⁹.

Assenjazzjoni tal-miżuri tal-enerġija rinnovabbli għal oqsma ta' prijorità differenti

55

Kif spjegat fil-paragrafi 14 u 15, il-qafas ta’ politika għall-iżvilupp rurali għall-2014-2020 huwa strutturat madwar 6 prijoritajiet, li jiġu ripartiti ulterjurment fi 18-il qasam ta' prijorità tematiku (ara l-Figura 3). L-appoġġ għall-enerġija rinnovabbli huwa kopert mill-qasam ta' prijorità 5C, li jirreferi għall-forniment u l-użu tal-enerġija rinnovabbli.

56

L-oqsma ta' prijorità jiġu implimentati permezz ta' miżuri tal-iżvilupp rurali. Il-Figura 5 tipprovdi eżempji dwar l-allokazzjoni tal-miżuri u l-indikaturi stabbiliti għall-prijorità 5. Madankollu, miżura waħda tista' tikkontribwixxi għal bosta oqsma ta' prijorità, prijoritajiet u objettivi.

57

Barra minn hekk, l-Istati Membri jistgħu jidentifikaw effetti sekondarji għal miżuri speċifiċi assenjati taħt il-qasam ta' prijorità 5C li għandhom impatt fuq l-oqsma ta' prijorità addizzjonali. Pereżempju, iż-żieda ta' pannelli fotovoltajċi fuq is-saqaf ta' matmura ġdida li jintużaw biex titjieb il-prestazzjoni ekonomika ta' benefiċjarju tista' tiġi vvalutata jew bħala proġett relatat mal-enerġija rinnovabbli (jiġifieri taħt il-qasam ta' prijorità 5C), jew inkella bħala parti minn proġett ta’ modernizzazzjoni tal-azjenda agrikola, u għalhekk taqa' taħt il-qasam ta' prijorità 2A (ara l-Figura 3), bil-komponent tal-enerġija rinnovabbli jkollu effett sekondarju fuq il-qasam ta' prijorità 5C.

58

L-Istati Membri ma assenjawx b'mod konsistenti l-miżuri tal-enerġija rinnovabbli u t-tipi ta' proġetti għall-oqsma ta' prijorità (ara l-Kaxxa 6). Dan se jkollu impatt fuq l-effettività tal-monitoraġġ u tal-evalwazzjoni tal-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli ffinanzjati permezz tal-FAEŻR (ara l-paragrafi 69 sa 71), b'mod partikolari minħabba li l-Kummissjoni ma ħarġitx gwida addizzjonali b'mod konsistenti fost l-Istati Membri, dwar l-assenjazzjoni ta' proġetti għall-oqsma ta’ prijorità.

Il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni ftit li xejn jipprovdu informazzjoni dwar il-finanzjament u r-riżultati tal-investimenti fl-enerġija rinnovabbli

59

L-informazzjoni dwar il-prestazzjoni fir-rigward tal-effettività u l-effiċjenza tal-infiq tal-iżvilupp rurali fuq l-enerġija rinnovabbli hija meħtieġa biex jiġi ddimostrat xi nkiseb bil-baġit tal-UE u biex turi li dan intnefaq tajjeb. Barra minn hekk, l-informazzjoni dwar il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni hija għodda siewja biex ittejjeb l-effiċjenza u l-effettività tal-infiq tal-iżvilupp rurali, billi tiggwida l-ġestjoni kontinwa tal-programmi, tindika titjib possibbli u tgħin fit-tfassil tal-politika futura.

L-enerġija rinnovabbli fil-Qafas Komuni ta' Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMEF) 2007-2013

L-ebda informazzjoni komprensiva ta’ monitoraġġ taħt is-CMEF għall-enerġija rinnovabbli

60

Ħafna Stati Membri (inkluż il-ħames Stati Membri kollha li żorna) iddeċidew li jużaw il-finanzjament mill-FAEŻR biex jiffinanzjaw proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli mill-bidu tal-perjodu ta' programmazzjoni 2007-2013. F'dak iż-żmien ma kien hemm stabbilit l-ebda indikatur speċifiku biex jitkejlu l-outputs jew ir-riżultati mill-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli.

61

Dan inbidel fil-kuntest tal-"Kontroll tas-Saħħa" tal-PAK, fejn l-enerġija rinnovabbli ġiet rikonoxxuta bħala "sfida ġdida" u għall-bqija tal-perjodu ta' programmazzjoni (2009-2013), l-Istati Membri rċevew finanzjament addizzjonali għal proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli (ara l-paragrafu 14). F'dan il-kuntest, l-Istati Membri kienu meħtieġa jimmonitorjaw l-infiq u l-għadd ta' benefiċjarji għall-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli taħt din l-"isfida l-ġdida". Madankollu, huma ma kellhomx għalfejn jiġbru d-data dwar il-kisbiet tal-proġetti, bħall-enerġija rinnovabbli prodotta jew il-kapaċità installata. B’konsegwenza ta’ dan, fil-livell tal-UE ma teżistix informazzjoni komprensiva dwar il-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli ffinanzjati permezz tal-FAEŻR fil-perjodu 2007-2013; l-indikaturi li jeżistu jirreferu esklussivament għall-fondi addizzjonali minfuqa fuq l-enerġija rinnovabbli taħt il-"Kontroll tas-Saħħa" tal-PAK.

62

Aħna eżaminajna d-data tal-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli (l-għadd ta' proġetti, l-appoġġ imħallas) ipprovduta mill-Istati Membri li żorna, u osservajna għadd ta' diskrepanzi f'erba' mill-Istati Membri⁵¹, bejn id-data rrappurtata lill-Kummissjoni u l-kalkoli tagħna bbażati fuq iċ-ċifri mid-databases tal-proġetti tal-Istati Membri. L-awtoritajiet ma setgħux jipprovduna bi kjarifika, u dan iqajjem dubji dwar il-preċiżjoni u l-kompletezza tad-data dwar il-"Kontroll tas-Saħħa" tal-PAK.

63

Barra minn hekk, lanqas ma hemm informazzjoni komprensiva disponibbli fil-livell tal-UE dwar l-għadd ta' proġetti, il-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli jew il-kapaċità installata. Konsegwentement, huwa impossibbli li tiġi kkwantifikata l-kontribuzzjoni mill-FAEŻR għall-użu tal-enerġija rinnovabbli fiż-żoni rurali. Fin-nuqqas ta' informazzjoni rilevanti u affidabbli dwar l-enerġija rinnovabbli, mhuwiex possibbli li tiġi vvalutata l-effettività ta' dawn il-miżuri f'dan il-perjodu, u jibqa' mhux ċar fuq liema bażi l-Istati Membri fasslu t-taqsimiet tal-enerġija rinnovabbli fil-PŻR tagħhom. Dawn is-sejbiet huma konsistenti mal-osservazzjonijiet preċedenti tagħna rigward id-data dwar il-monitoraġġ tal-appoġġ mill-FEŻR u milll-FK għall-enerġija rinnovabbli fil-perjodu ta' programmazzjoni 2007-2013⁵².

L-evalwazzjonijiet tal-programm CMEF jipprovdu informazzjoni limitata dwar l-impatt tal-appoġġ għall-enerġija rinnovabbli fuq l-żvilupp rurali

64

Id-dewmien fl-implimentazzjoni tal-programmi taħt il-QFP hija problema rikorrenti li identifikajna f'ħafna oqsma ta’ politika fil-passat⁵³. Id-dewmien fl-implimentazzjoni tal-PŻR 2007-2013 reġa' rriżulta fi spariġġ bejn iċ-ċiklu ta’ nfiq u t-twaqqit tar-rekwiżiti ta’ rappurtar. Dan wassal biex, għall-evalwazzjonijiet ta' nofs it-terminu, kien hemm data pertinenti limitata disponibbli dwar l-enerġija rinnovabbli, għalkemm ġiet ipprovduta xi informazzjoni utli (ara l-Kaxxa 7). Ħafna Stati Membri esperjenzaw dewmien fil-finalizzazzjoni tal-evalwazzjonijiet ex post tagħhom⁵⁴.

65

L-analiżi tagħna tal-evalwazzjonijiet ex post indikat li huma kienu indirizzaw l-investimenti fl-enerġija rinnovabbli (eż. il-miżuri użati), filwaqt li l-impatt tagħhom fuq żvilupp rurali sostenibbli mhux dejjem kien ġie diskuss. Ma kinux twettqu analiżijiet pertinenti, li jkopru, pereżempju, il-benefiċċji ambjentali tal-enerġija rinnovabbli għaż-żoni rurali, id-diversifikazzjoni tal-introjtu, il-ħolqien ta’ impjiegi, it-titjib fl-infrastruttura tal-enerġija u s-servizzi fiż-żoni rurali, eċċ.

66

Madankollu, aħna osservajna xi eżempji ta’ prattika tajba fir-rigward tal-evalwazzjoni ta’ proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli (ara l-Kaxxa 7).

L-enerġija rinnovabbli fis-Sistema Komuni ta' Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMES) 2014-2020

67

Il-qafas ta’ prestazzjoni l-ġdid tal-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020 għandu l-għan li jagħmel l-implimentazzjoni tal-programmi tal-żvilupp rurali aktar orjentata lejn ir-riżultati milli kienet fil-passat. F'dan il-kuntest, is-CMES⁵⁵, is-sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni tal-iżvilupp rurali, tipprovdi sett ta' indikaturi komuni dettaljati biex jintużaw għall-oqsma ta’ prijorità, flimkien ma' mistoqsijiet ta' evalwazzjoni komuni li jridu jitwieġbu fil-futur, bl-intenzjoni li jiġu vvalutati l-progress u l-kisbiet tal-politika ta' żvilupp rurali, kif ukoll l-impatt, l-effettività, l-effiċjenza u r-rilevanza tal-interventi ta’ politika ta' żvilupp rurali.

68

Is-CMES teħtieġ li tiġi pprovduta informazzjoni ta’ monitoraġġ dwar "Investiment totali fil-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli" (l-indikatur tal-mira T 16) u dwar "Enerġija rinnovabbli prodotta minn proġetti appoġġati" (l-indikatur tar-riżultati R 15 komplementari). L-Istati Membri għandhom l-għażla li jistabbilixxu indikaturi tal-output addizzjonali għal miżuri speċifiċi, u l-Kummissjoni kkonfermat li 10 Stati Membri jew reġjuni⁵⁶ kienu ddeċidew li jagħmlu dan. Madankollu, il-maġġoranza ta' dawn l-indikaturi addizzjonali speċifiċi għall-miżuri għall-qasam ta' prijorità 5C kienu indikaturi tal-input, bħall-infiq pubbliku, jew indikaturi tal-output, bħall-għadd ta' benefiċjarji, proġetti jew azzjonijiet appoġġati. Għalhekk, dawn l-indikaturi ma jistgħux jipprovdu bażi soda għall-valutazzjoni tar-riżultati tal-komponent tal-enerġija rinnovabbli tal-PŻR, għalhekk il-fokus orjentat lejn ir-riżultati ma setax jissaħħaħ⁵⁷.

69

Kumplikazzjoni ulterjuri hija li l-informazzjoni dwar il-prestazzjoni tinġabar biss fil-livell tal-oqsma ta’ prijorità⁵⁸. Għalhekk, il-proġetti tal-FAEŻR assenjati għall-qasam ta' prijorità 5C ma jipprovdux data komprensiva dwar l-enerġija rinnovabbli f'żoni rurali, minħabba li xi proġetti jistgħu jkunu marbuta indirettament mal-enerġija rinnovabbli (bħall-ġestjoni tal-foresti) iżda assenjati għall-qasam ta' prijorità 5C, filwaqt li oħrajn jistgħu jiġu vvalutati bħala li għandhom kontribuzzjonijiet sekondarji għall-qasam ta' prijorità 5C u għalhekk jiġu appoġġati taħt oqsma ta’ prijorità oħra bħal 2A, 3A, 6A, 6B eċċ. B'riżultat ta' dan, l-informazzjoni dwar "Investiment totali fil-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli" (l-indikatur tal-mira T 16) se tirrifletti biss dak li ġie assenjat taħt il-qasam ta' prijorità 5C, u mhijiex se tippreżenta l-istampa globali tal-investimenti kollha fl-enerġija rinnovabbli fiż-żoni rurali.

70

Indikatur ieħor, l-indikatur tar-riżultati R 15 – "Enerġija rinnovabbli prodotta minn proġetti appoġġati", għandu l-għan li jkopri l-proġetti kollha tal-enerġija rinnovabbli. Madankollu, il-gwida tal-Kummissjoni tindika li d-data għal dan l-indikatur tista’ tinġabar mill-evalwaturi b’modi differenti; pereżempju, permezz ta’ stħarriġ tal-istatistika tal-UE jew nazzjonali. Għalhekk, il-kumparabbiltà tad-data fil-livell tal-UE tiddependi fuq l-għażliet magħmula mill-evalwaturi.

71

Minkejja li l-Kummissjoni ħarġet linji gwida dettaljati biex tappoġġa t-tħejjija tar-rappurtar u l-evalwazzjoni, l-interkonnessjonijiet tal-indikaturi tas-CMES u tal-oqsma ta’ prijorità jistgħu jipprovdu piż addizzjonali għall-evalwaturi, ikollhom impatt fuq il-kwalità tal-evalwazzjonijiet tal-programmi u fuq il-kumparabbiltà tagħhom, u jistgħu jirriżultaw f'dewmien, bħal fil-passat. Jekk, fil-ħin ewlieni tar-rappurtar, ma tkunx disponibbli informazzjoni affidabbli dwar il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni, l-Istati Membri u l-Kummissjoni jistgħu jitilfu l-opportunità li jtejbu l-implimentazzjoni tal-miżuri tal-enerġija rinnovabbli.

Il-potenzjal tal-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li jipprovdu benefiċċji għall-iżvilupp rurali huwa kkonfermat, minkejja li jeżistu xi dgħufijiet fil-proċeduri tal-għażla u fl-implimentazzjoni tagħhom

72

L-Istati Membri huma responsabbli biex jagħżlu l-proġetti tal-iżvilupp rurali, bl-għan li jimmiraw aħjar il-miżuri tal-iżvilupp rurali lejn il-prijoritajiet tal-UE, u l-objettivi u l-istrateġiji tal-Istati Membri. Sabiex jagħmlu dan, l-Istati Membri huma meħtieġa jistabbilixxu u japplikaw kriterji tal-għażla u ta’ eliġibbiltà ċari, rilevanti u oġġettivi, flimkien ma' proċeduri oġġettivi, ġusti u trasparenti⁵⁹.

73

Il-kriterji ta’ eliġibbiltà huma r-rekwiżiti li jridu jiġu ssodisfati mill-proġetti sabiex ikunu eliġibbli għall-appoġġ taħt il-FAEŻR. Din l-eliġibbiltà hija kundizzjoni ta' iva/le. Il-kriterji ta’ għażla huma stabbiliti mill-Istati Membri għall-prijoritizzazzjoni ta' proġetti li jissodisfaw bl-aħjar mod il-ħtiġijiet identifikati u l-objettivi stabbiliti fil-PŻR. Jenħtieġ li l-Istati Membri japplikaw il-kriterji tal-għażla anke f'każijiet fejn ikun hemm biżżejjed fondi disponibbli biex jiġu approvati l-applikazzjonijiet kollha, sabiex tiġi żgurata ġestjoni finanzjarja tajba⁶⁰. Fil-każ preżenti, b'mod partikolari jenħtieġ li dawn jiżguraw l-għażla ta' proġetti vijabbli li jappoġġaw l-użu tal-enerġija rinnovabbli u jżidu l-valur għaż-żoni rurali.

Il-biċċa l-kbira mill-proġetti kienu pprovdew benefiċċji għall-użu tal-enerġija rinnovabbli u għall-iżvilupp rurali

74

Aħna awditjajna proġetti ta' tipi u daqsijiet differenti relatati mal-enerġija rinnovabbli (ara l-Anness II). Il-kampjun tal-proġetti kien jinkludi kemm investimenti li kienu fornew lil partijiet terzi b’enerġija minn sorsi rinnovabbli, kif ukoll oħrajn li kienu ġġeneraw l-enerġija għall-użu proprju tas-sidien tal-proġetti.

75

L-għan tal-proġetti ta’ "forniment tal-enerġija lil partijiet terzi" kien prinċipalment li jiġi ddiversifikat l-introjtu tal-azjendi agrikoli jew tal-forestrija. Xi proġetti kienu nbdew u ġew implimentati minn SMEs jew minn mikrointrapriżi. Il-proġetti ta' suċċess ta' dan it-tip kienu pprovdew servizzi ta' enerġija ġodda li ntlaqgħu tajjeb mill-unitajiet domestiċi privati u l-binjiet pubbliċi f'żoni rurali. Dawn il-proġetti kellhom benefiċċji ambjentali, b'mod partikolari fil-każ tas-sistemi ta’ tisħin distrettwali, li b'mod ġenerali huma aktar effiċjenti fl-enerġija u għandhom inqas emissjonijiet minn sistemi ta’ tisħin individwali. Dawn il-proġetti kienu ppermettew ukoll lis-sidien tal-proġetti biex igawdu minn opportunitajiet ta’ negozju ġodda. Huma kienu ppermettew li l-fornituri tal-materja prima tul il-katina ta’ provvista lokali tal-bijomassa, prinċipalment bdiewa u forestiera, jiddiversifikaw id-introjtu tagħhom u jżommu l-azjendi tagħhom (ara l-Kaxxa 8).

76

L-użu tal-enerġija rinnovabbli jeħtieġ ukoll ippjanar bir-reqqa, kif ukoll xogħol ta' installazzjoni u ta’ manutenzjoni. L-għarfien espert u l-esperjenza miksuba fir-reġjun huma assi siewja għall-iżvilupp ulterjuri tiegħu lejn il-produzzjoni u l-użu tal-enerġija rinnovabbli, u l-benefiċċji jistgħu jmorru lil hinn mill-investiment inizjali fil-proġett.

77

Il-"proġetti għall-użu proprju" kienu pprovdew benefiċċji lill-azjendi agrikoli jew tal-forestrija u lill-intrapriżi tal-ipproċessar tal-ikel, pereżempju permezz ta’ sigurtà tal-enerġija u awtosuffiċjenza, tnaqqis fl-ispejjeż tal-enerġija, titjib fil-prestazzjoni finanzjarja jew tnaqqis fil-marka tal-karbonju. Huma kienu kkontribwew ukoll b'mod indirett għall-iżvilupp rurali sostenibbli, billi pprovdew opportunitajiet ta' impjiegi u ta’ introjtu lir-residenti lokali jew billi kkontribwew għat-titjib tas-sitwazzjoni ambjentali fir-reġjun (ara l-Kaxxa 9).

Madankollu, il-proċeduri tal-għażla tal-Istati Membri ma żgurawx li jintgħażlu l-aktar proġetti pertinenti …

78

L-Istati Membri huma meħtieġa jistabbilixxu l-kriterji tal-għażla għall-għażla tal-proġetti, sabiex jiżguraw li r-riżorsi finanzjarji għall-iżvilupp rurali jintużaw bl-aħjar mod. Sibna li l-Istati Membri li żorna mhux dejjem kienu jikkonformaw ma' dan il-prinċipju.

79

Aħna eżaminajna l-kriterji u l-proċessi tal-għażla fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020 u sibna li erbgħa mill-ħames Stati Membri⁶¹ li żorna kienu użaw kriterji tal-għażla li kienu rilevanti, sa ċertu punt, biex jiżguraw li ġew ipprijoritizzati l-proġetti li kienu jiffaċilitaw l-użu tal-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp rurali sostenibbli: pereżempju, proġetti li kienu mistennija jkollhom effetti pożittivi fuq id-diversifikazzjoni tad-introjtu u fuq l-ambjent, l-użu ta' materja prima prodotta u pproċessata lokalment (fjuwils tal-bijomassa), jew il-kunsiderazzjoni tal-istrateġiji lokali u l-involviment tal-popolazzjoni lokali. Madankollu, dawn l-isforzi kienu parzjalment kompromessi minħabba proċeduri tal-għażla dgħajfa. Aħna qisna li l-Awstrija, il-Bulgarija, l-Italja (it-Toskana) u Franza (in-Normandija t’Isfel; f’dak li jirrigwarda l-miżuri tal-forestrija tagħhom) kienu użaw sistemi ta’ punteġġ li ma kinux eżiġenti biżżejjed, b’sollijiet minimi li setgħu jintlaħqu bl-issodisfar ta’ xi wħud mill-kriterji jew anke kriterju wieħed biss.

… u rriżultaw f'xi proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li pprovdew benefiċċju marġinali għaż-żoni rurali

80

Id-dgħufijiet fil-proċess tal-għażla jistgħu jirriżultaw fil-finanzjament ta' proġetti li jipprovdu benefiċċju ekonomiku għas-sidien tal-proġetti, iżda għandhom impatt żgħir fuq iż-żoni rurali. Dan huwa l-każ għal xi wħud mill-proġetti li żorna waqt l-awditu. L-appoġġ finanzjarju mhux dejjem kien intuża biex joħloq l-impjiegi jew jagħti bidu għal aktar opportunitajiet kummerċjali, biex itejjeb is-sitwazzjoni tal-azjendi agrikoli jew tal-forestrija eżistenti, jew biex jipprovdi servizzi ta' enerġija lin-nies f’żoni rurali (ara l-Kaxxa 10).

81

Iż-żjarat tagħna tal-proġetti kkonfermaw l-impatt pożittiv ta' ċertu tipi ta' proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli fuq l-iżvilupp rurali, li jiġġustifika l-appoġġ finanzjarju taħt il-FAEŻR. Madankollu, meta titqies l-eżistenza ta' bosta skemi oħra ta' appoġġ għall-enerġija rinnovabbli, il-proġetti li la jikkontribwixxu għall-mira għall-enerġija rinnovabbli u lanqas għall-objettiv globali tal-iżvilupp rurali, ma għandhomx jirċievu appoġġ mill-FAEŻR.

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

82

Id-dokumenti leġiżlattivi u ta' politika tal-UE jenfasizzaw l-intenzjoni li jiġi sfruttat l-impatt pożittiv potenzjali tal-investiment fl-enerġija rinnovabbli fuq l-iżvilupp rurali. L-istudji jikkonfermaw li l-enerġija rinnovabbli jista' jkollha effetti pożittivi fuq l-iżvilupp rurali sostenibbli, iżda hemm ukoll riskji ambjentali u soċjoekonomiċi marbuta mal-użu ta' ċerti tipi ta' enerġija rinnovabbli.

83

Fl-awditu tagħna, aħna eżaminajna l-qafas għall-enerġija rinnovabbli b'fokus fuq kif huwa integra l-aspetti tal-iżvilupp rurali. Aħna eżaminajna wkoll il-qafas ta’ politika għall-iżvilupp rurali u l-implimentazzjoni tiegħu fl-Istati Membri, sabiex nivvalutaw jekk l-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli kienx fil-fatt ikkontribwixxa għall-iżvilupp rurali sostenibbli.

84

Mix-xogħol tal-awditjar li wettaqna, aħna nikkonkludu li l-finanzjament ta’ proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli għandu potenzjal sinifikanti biex jiffaċilità l-iżvilupp rurali sostenibbli iżda, sa issa, dak il-potenzjal għadu fil-biċċa l-kbira mhux irrealizzat.

85

Sibna li d-dimensjoni tal-iżvilupp rurali tal-enerġija rinnovabbli ma kinitx tqieset b'mod adegwat fil-qafas ta' politika attwali tal-Kummissjoni u tal-Istati Membri. B’konsegwenza ta’ dan, l-opportunitajiet għall-użu tal-enerġija rinnovabbli f’żoni rurali ma kinux ġew sfruttati biżżejjed. Il-Kummissjoni reċentement ipproponiet xi tibdil għall-qafas ta' politika dwar l-enerġija rinnovabbli li għandu l-potenzjal li jtejjeb din is-sitwazzjoni (il-paragrafi 24 sa 31).

Rakkomandazzjoni 1 – Protezzjoni taż-żoni rurali tittieħed inkunsiderazzjoni fil-politika futura dwar l-enerġija rinnovabbli

Meta jfasslu l-politika futura tagħhom dwar l-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jqisu ċ-ċirkustanzi u l-ħtiġijiet tal-komunità rurali u l-ekonomija, iqisu impatti potenzjali pożittivi u negattivi, u jiżguraw li ż-żoni rurali jirċievu eżiti ta’ politika ekwi.

Sabiex tagħmel dan, jenħtieġ li l-Kummissjoni, f'kooperazzjoni mal-Istati Membri, tiżviluppa mekkaniżmu rilevanti li jista' jkun ispirat mill-mekkaniżmu ta' protezzjoni taż-żoni rurali kif inhu previst taħt l-"Orjentazzjoni Politika 1" tad-Dikjarazzjoni ta' Cork 2.0 tal-2016.

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tintroduċi din l-għodda fil-proċess ta' konsultazzjoni mal-Istati Membri dwar il-pjanijiet integrati nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima, li jridu jiġu nnotifikati lill-Kummissjoni sal-1 ta’ Jannar 2019, kif ukoll tiggwida lill-Istati Membri dwar kif japplikawha.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2019.

86

Barra minn hekk, għall-bijoenerġija, li hija l-enerġija rinnovabbli l-aktar konnessa b'mod evidenti maż-żoni rurali, ir-riskji ambjentali u soċjoekonomiċi marbuta mal-użu tagħha ma ġewx indirizzati biżżejjed kemm fil-qafas ta' politika attwali tal-Kummissjoni, kif ukoll f’dak propost. Il-kombinament ta’ miri għall-enerġija rinnovabbli, skemi ta' appoġġ pubbliku u kriterji ta’ sostenibbiltà dgħajfa għall-bijoenerġija jirriskja li jistimula l-użu tal-bijomassa għall-finijiet tal-enerġija, mingħajr ma jipprovdi biżżejjed garanziji biex jiġi żgurat li l-bijomassa tkun ġejja minn sorsi sostenibbli (il-paragrafi 32 sa 41).

Rakkomandazzjoni 2 – Titjib fil-qafas ta' sostenibbiltà għall-bijoenerġija

Jenħtieġ li l-Kummissjoni, flimkien mal-koleġiżlaturi, tfassal il-qafas ta' politika futur għall-bijoenerġija b'mod li jipprevedi salvagwardji suffiċjenti kontra l-akkwist mhux sostenibbli tal-bijomassa għall-enerġija. Jenħtieġ li l-qafas jirrikonoxxi u jindirizza r-riskji għas-sostenibbiltà meta jiġi stimulat l-użu tal-bijoenerġija permezz ta' miri u skemi ta' appoġġ finanzjarju, u jiżgura li jiġu mmitigati r-riskji ambjentali u soċjoekonomiċi.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: l-2020.

87

Il-Kummissjoni ma pprovdietx gwida ċara dwar kif l-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli jista' jżid il-valur fil-livell Ewropew, u kif għandu jikkomplementa l-iskemi ta' finanzjament eżistenti, kemm dawk tal-UE kif ukoll dawk nazzjonali. Għalhekk, il-FAEŻR jirriskja li jsir sempliċiment sors ieħor ta' finanzjament għall-enerġija rinnovabbli, mingħajr ma tingħata prijorità lill-iżvilupp rurali.

88

Il-Kummissjoni ħarġet gwida komprensiva lill-Istati Membri dwar l-istabbiliment u l-implimentazzjoni tal-PŻR tagħhom. Madankollu, parzjalment minħabba n-nuqqas ta' viżjoni ċara rigward l-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli, l-Istati Membri li żorna kienu adottaw biss approċċ strateġiku ġenerali ħafna fir-rigward tal-appoġġ għall-enerġija rinnovabbli, u ma kinux ikkoordinaw biżżejjed l-appoġġ mill-FAEŻR mad-diversi sorsi ta' finanzjament oħra għall-enerġija rinnovabbli, kemm dawk tal-UE kif ukoll dawk nazzjonali, sabiex jimmassimizzaw l-impatt tiegħu fiż-żoni rurali. Barra minn hekk, aħna sibna li l-miżuri tal-enerġija rinnovabbli ma kinux ġew assenjati b'mod konsistenti f'oqsma ta’ prijorità fl-UE, li jidher subottimali, iżda aħna nqisu li din hija prinċipalment kwistjoni li tikkonċerna l-monitoraġġ u l-evalwazzjoni (il-paragrafi 49 sa 58).

Rakkomandazzjoni 3 – Gwida ċara dwar ir-rwol tal-FAEŻR fl-appoġġ għall-enerġija rinnovabbli

Fit-tfassil tal-politika futura tal-iżvilupp rurali, jenħtieġ li l-Kummissjoni tistabbilixxi x’għandhom jiksbu l-investimenti tal-FAEŻR fl-enerġija rinnovabbli; kif għandhom jipprovdu valur miżjud għaż-żoni rurali; u kif il-FAEŻR għandu jikkomplementa l-iskemi ta' finanzjament eżistenti, kemm dawk tal-UE kif ukoll dawk nazzjonali, fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli.

F'dan il-kuntest, jenħtieġ li l-Kummissjoni tuża l-esperjenza ta' prattika tajba rilevanti li osservajna matul l-awditu tagħna (ara l-Kaxxa 7, il-Kaxxa 8 u l-Kaxxa 9), kif ukoll esperjenza simili deskritta fl-istudju tal-OECD "Linking Renewable Energy to Rural Development” (Norbtu l-Enerġija Rinnovabbli mal-Iżvilupp Rurali) (ara l-Kaxxa 1).

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2018.

89

Id-disponibbiltà ta' informazzjoni rilevanti u affidabbli dwar il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni hija kruċjali għall-Kummissjoni u għall-Istati Membri meta jkunu qed isiru r-rapporti, biex itejbu l-implimentazzjoni tal-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli. Madankollu, minkejja xi eżempji ta' prattika tajba, ma hemmx informazzjoni komprensiva dwar il-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-appoġġ għall-proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli, li ngħatat mill-FAEŻR u minn fondi oħra tal-UE li kienu disponibbli għall-perjodu ta' programmazzjoni 2007-2013 (il-paragrafi 60 sa 65).

90

Għall-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020, il-Kummissjoni ħarġet linji gwida li jappoġġaw ir-rappurtar u l-evalwazzjoni tal-Istati Membri. Madankollu, id-diversi approċċi tal-Istati Membri kemm għad-definizzjoni tal-kontribuzzjonijiet primarji u sekondarji tal-proġetti kif ukoll għall-assenjazzjoni tal-miżuri u tat-tipi ta' proġetti, se jkollhom impatt negattiv fuq l-effettività tal-eżerċizzji ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni. L-indikaturi prinċipali b'rilevanza għall-enerġija rinnovabbli fil-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020⁶³ għandhom informazzjoni ta’ valur limitat, minħabba l-ambitu ristrett tagħhom u minħabba xi kwistjonijiet relatati mal-metodoloġija. L-Istati Membri setgħu jużaw indikaturi addizzjonali rilevanti, iżda kienu ftit li għamlu dan. Dawn il-limitazzjonijiet jeħtieġu sforzi addizzjonali mill-evalwaturi tal-Istati Membri u jistgħu jirriżultaw kemm f'rappurtar inkonsistenti madwar l-UE kif ukoll f’dewmien (il-paragrafi 67 sa 71).

91

Fir-Rapport Speċjali Nru 16/2017⁶⁴, aħna diġà enfasizzajna l-ħtieġa li l-Kummissjoni tiżgura li r-rappurtar annwali msaħħaħ tal-2019 dwar l-implimentazzjoni jipprovdi informazzjoni ċara u komprensiva dwar il-kisbiet tal-programmi, u li għall-perjodu ta' programmazzjoni ta' wara l-2020, hija tiddefinixxi d-diversi tipi ta' indikaturi b'aktar preċiżjoni.

Rakkomandazzjoni 4 – Qafas ta' monitoraġġ u evalwazzjoni aktar sempliċi u aktar sinifikattiv

Fir-rigward tal-appoġġ mill-FAEŻR għall-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li l-Kummissjoni tirrikjedi li l-Istati Membri jipprovdu, fir-rapporti msaħħa ta' implimentazzjoni annwali tagħhom għall-2019, informazzjoni pertinenti dwar il-kisbiet tal-programmi ta’ proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli. Din l-informazzjoni għandha tippermetti li l-Kummissjoni tkun taf kemm, mill-infiq tal-FAEŻR, ikun tħallas favur proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli, kif ukoll il-kapaċità tal-enerġija installata jew l-enerġija prodotta minn dawn il-proġetti.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2018.

92

L-Istati Membri huma responsabbli biex l-għażla ta’ proġetti tagħhom tkun immirata lejn il-prijoritajiet tal-UE u lejn l-objettivi proprji tagħhom, f'konformità mal-istrateġija tagħhom. Sabiex jagħmlu dan, jenħtieġ li huma jistabbilixxu u japplikaw kriterji tal-għażla u tal-eliġibbiltà ċari, rilevanti u oġġettivi, flimkien ma' proċeduri oġġettivi, ġusti u trasparenti. Il-Kummissjoni ħarġet gwida f'dan ir-rigward, pereżempju fil-forma ta' seminars u linji gwida⁶⁵.

93

Il-proġetti li żorna pproduċew enerġija għall-użu proprju tal-operaturi tal-proġetti jew għall-forniment lil partijiet terzi, jew appoġġaw l-użu tal-enerġija rinnovabbli b'mod indirett (il-paragrafi 74 sa 77). Madankollu, il-baġits għoljin għall-qasam ta' prijorità 5C, flimkien mar-rati baxxi ta' implimentazzjoni (ara l-paragrafu 48) u l-proċeduri tal-għażla dgħajfin (il-paragrafi 78 u 79), jimplikaw ir-riskju li l-appoġġ mill-FAEŻR jingħata lil proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li ma jipprovdux benefiċċji ċari għaż-żoni rurali fejn kienu jinsabu, sabiex jiġi evitat id-diżimpenn tal-flus assenjati.

Rakkomandazzjoni 5 – Għażla aħjar ta' proġetti billi jittieħed inkunsiderazzjoni l-valur miżjud għaż-żoni rurali u l-vijabbiltà tal-proġetti

Sabiex jiġu mmitigati r-riskji marbuta ma’ baġits għoljin għall-qasam ta' prijorità 5C, flimkien mar-rati ta' implimentazzjoni baxxi u l-proċeduri tal-għażla dgħajfa, jenħtieġ li l-Kummissjoni tirrinforza mal-Istati Membri l-ħtieġa li japplikaw proċeduri tal-għażla rilevanti, sabiex jagħtu appoġġ biss lil proġetti relatati mal-enerġija rinnovabbli li jkunu vijabbli u li jkollhom benefiċċju ċar għall-iżvilupp rurali sostenibbli.

Data mmirata għall-implimentazzjoni: tmiem l-2018.

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla I, immexxija mis-Sur Phil WYNN OWEN, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tal-10 ta' Jannar 2018.

Glossarju u abbrevjazzjonijiet

AEBIOM: Assoċjazzjoni Ewropea tal-Bijomassa

Analiżi SWOT: Metodu li bih jiġu identifikati l-punti tajbin, il-punti dgħajfin, l-opportunitajiet, u t-theddid ta' organizzazzjoni jew reġjun, u li jintuża fil-PŻR.

Analiżi taċ-ċiklu tal-ħajja (LCA): Il-proċecura f'diversi stadji għall-kalkolu tal-impatt ambjentali tul il-ħajja ta' prodott jew servizz.

Bijoekonomija: Dawk il-partijiet tal-ekonomija li jużaw ir-riżorsi bijoloġiċi rinnovabbli mill-art u mill-baħar – bħall-għelejjel, il-foresti, il-ħut, l-annimali u l-mikroorganiżmi – biex jipproduċu l-ikel, il-materjali u l-enerġija.

Bijoenerġija: L-enerġija prodotta mill-bijomassa.

Bijomassa: Il-frazzjoni bijodegradabbli ta’ prodotti, skart u residwi ta’ oriġini bijoloġika mill-agrikoltura, inklużi sustanzi veġetali u mill-annimali, industriji tal-forestrija u dawk relatati fosthom is-sajd u l-akkwakultura, kif ukoll il-frazzjoni bijodegradabbli ta’ skart, inkluż skart industrijali u muniċipali ta' oriġini bijoloġika.

Ċertifikat ekoloġiku: Komodità negozjabbli li tagħti prova li ċertu enerġija hija ġġenerata bl-użu ta' sorsi ta' enerġija rinnovabbli.

CO₂: Diossidu tal-karbonju

DĠ: Dipartimenti u servizzi tal-Kummissjoni Ewropea magħrufa bħala Direttorati Ġenerali (DĠ).

DĠ AGRI: Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali

DĠ CLIMA: Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għall-Azzjoni Klimatika

DĠ ENER: Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għall-Enerġija

DĠ ENV: Direttorat Ġenerali tal-Kummissjoni Ewropea għall-Ambjent

Diġestjoni anaerobika: Il-proċess li bih il-materja organika bħall-iskart tal-annimali jew tal-ikel titkisser biex tipproduċi l-bijogass u l-bijofertilizzant.

Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli (RED): Id-Direttiva 2009/28/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ April 2009 dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli u li temenda u sussegwentement tħassar id-Direttivi 2001/77/KE u 2003/30/KE (ĠU L 140, 5.6.2009, p. 16).

EEG: DE: Erneuerbare-Energien-Gesetz (Att dwar is-Sorsi ta' Enerġija Rinnovabbli)

Enerġija rinnovabbli (RE): L-enerġija miġbura minn sorsi rinnovabbli, li jiġu rifornuti b’mod naturali tul ħajja ta' bniedem, bħad-dawl tax-xemx, ir-riħ, il-bijomassa u s-sħana ġeotermika.

Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR): Il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali għandu l-għan li jgħin liż-żoni rurali tal-UE biex jiffaċċaw firxa wiesgħa ta' sfidi ekonomiċi, ambjentali u soċjali.

Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR): Il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali għandu l-għan li jirrinforza l-koeżjoni ekonomika u soċjali fi ħdan l-Unjoni Ewropea billi jirrimedja l-iżbilanċi reġjonali prinċipali. Dan jintlaħaq permezz ta' appoġġ finanzjarju għall-ħolqien ta' infrastruttura u investiment produttiv li joħloq l-impjiegi, prinċipalment għan-negozji.

Fondi Strutturali u ta' Investiment Ewropej (FSIE): Il-Fondi Strutturali u ta' Investiment Ewropej huma grupp ta' ħames fondi separati li għandhom l-għan li jnaqqsu l-iżbilanċi reġjonali madwar l-UE, b'oqfsa ta' politika stabbiliti għall-perjodu baġitarju tal-qafas finanzjarju pluriennali ta' seba' snin. Il-ħames fondi huma: il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR); il-Fond Soċjali Ewropew (FSE); il-Fond ta' Koeżjoni (FK); il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR); u l-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS).

Ftehim ta' Sħubija: Dokument imħejji minn Stat Membru bl-involviment ta' sħab, li jistipula l-istrateġija, il-prijoritajiet u l-arranġamenti tiegħu għall-użu effettiv u effiċjenti tal-fondi strutturali u ta' investiment Ewropej. Dan jiġi approvat mill-Kummissjoni wara valutazzjoni u djalogu mal-Istat Membru.

Gassijiet serra (GHG): Gassijiet li jaġixxu bħala kutra fl-atmosfera tad-dinja, ma jħallux lis-sħana taħrab u b'hekk isaħħnu s-superfiċje tad-dinja f'dak li huwa magħruf bħala l-"effett serra". Il-gassijiet serra prinċipali huma d-diossidu tal-karbonju (CO₂), il-metan (CH₄), l-ossidu nitruż (N₂O) u l-gassijiet fluworurati (HFCs, PFCs, SF₆ u NF₃).

Għajnuna mill-Istat: Għajnuna pprovduta mill-Istati Membri li permezz tagħha l-benefiċjarji jirċievu vantaġġ ekonomiku. Din tista' tikkonsisti f'għajnuna finanzjarja diretta jew appoġġ indirett bħal vantaġġi fiskali, kundizzjonijiet aħjar għax-xiri jew għall-kiri tal-art, l-għoti b’self, jew garanzija għat-teħid b’self minn bank b'kundizzjonijiet aħjar mir-rati normali tas-suq, eċċ.

Komunitajiet tal-enerġija rinnovabbli: SME jew organizzazzjoni mhux għall-profitti, li l-azzjonisti jew il-membri tagħha jikkooperaw fil-ġenerazzjoni, id-distribuzzjoni, il-ħżin jew il-forniment ta' enerġija minn sorsi rinnovabbli.

"Kontroll tas-Saħħa" tal-PAK: Fl-2009, id-diversi komponenti tal-PAK ġew eżaminati u aġġustati sabiex jidderieġu l-PAK lejn żvilupp bilanċjat u ekoloġiku. Dan l-aġġustament huwa magħruf bħala l-"Kontroll tas-Saħħa".

Kriterji ta’ sostenibbiltà: Sett ta' kriterji għall-bijofjuwils, il-bijolikwidi u l-fjuwils tal-bijomassa ddefiniti mir-RED u mill-proposta għal RED II, relatati mal-prattiki tal-użu tal-art u tal-ġestjoni tal-foresti, it-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ gass serra u l-effiċjenza tal-konverżjoni tal-enerġija, bl-għan li tiġi żgurata s-sostenibbiltà ambjentali tal-bijoenerġija.

Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE): Korp konsultattiv li jagħti pjattaforma formali lir-rappreżentanti tal-gruppi ta' interess soċjookkupazzjonali tal-Ewropa u oħrajn biex jesprimu l-fehmiet tagħhom dwar kwistjonijiet tal-UE.

LEADER: Metodu ta' żvilupp lokali mmexxi mill-komunità biex il-komunitajiet rurali jiġu mmobilizzati u żviluppati permezz ta' sħubijiet pubbliċi-privati lokali (gruppi ta’ azzjoni lokali). Dan it-terminu huwa akronomu Franċiż li jfisser Liaison Entre Actions de Développement de lʼEconomie Rurale (MT: Rabtiet Bejn Azzjonijiet ta’ Żvilupp tal-Ekonomija Rurali).

LIFE: FR: L’Instrument Financier pour l’Environnement L-istrument finanzjarju tal-UE li jappoġġa proġetti ambjentali, ta’ konservazzjoni tan-natura u ta’ azzjoni klimatika madwar l-UE.

Marka tal-karbonju: Il-kwantità ta' gassijiet serra emessi fl-atmosfera matul iċ-ċiklu tal-ħajja ta' kwalunkwe prodott jew attività, u din hija espressa f'termini ta' ekwivalenti għad-diossidu tal-karbonju (CO₂e).

NREAP: Pjanijiet ta' Azzjoni Nazzjonali dwar l-Enerġija Rinnovabbli, skont l-Artikolu 4 tad-Direttiva RED.

Obbligi tal-kwota: Ishma minimi ta' sorsi ta' enerġija rinnovabbli fit-taħlita enerġetika ta’ kumpaniji tal-enerġija, fornituri tal-elettriku jew xi kultant anke konsumaturi kbar tal-elettriku, iddefiniti mill-gvernijiet nazzjonali, reġjonali jew lokali.

Oqsma ta’ prijorità: L-Unjoni Ewropea identifikat sitt prijoritajiet għall-Iżvilupp Rurali. Dawn huma ripartiti fi 18-il "qasam ta' prijorità" sabiex l-għanijiet ta' kull prijorità jiġu dettaljati aħjar u biex il-programmazzjoni tiġi ffaċilitata.

Orizzont 2020: Programm tal-UE għar-riċerka u l-innovazzjoni għall-2014-2020.

Perjodu ta’ programmazzjoni: Perjodu għall-implimentazzjoni tal-politika ta' żvilupp rurali li jikkoinċidi mal-Qafas Finanzjarju Pluriennali tal-UE. Il-perjodu ta' programmazzjoni attwali huwa l-2014-2020 u jsegwi l-perjodu ta' programmazzjoni 2007-2013.

Politika Agrikola Komuni (PAK): Is-sett ta’ leġiżlazzjoni u prattiki li ġew adottati mill-Unjoni Ewropea biex jipprovdu politika komuni u unifikata dwar l-agrikoltura u l-iżvilupp rurali.

Primjums "feed-in" (FIP): Skema ta' appoġġ li taħtha l-elettriku minn sorsi ta' enerġija rinnovabbli tipikament jinbiegħ fis-suq tal-elettriku, u l-produtturi jirċievu primjum li jiżdied mal-prezz tas-suq tal-produzzjoni tal-elettriku tagħhom. Il-FIP jistgħu jkunu kemm fissi (jiġifieri f'livell kostanti indipendenti mill-prezzijiet tas-suq) kif ukoll varjabbli (jiġifieri b'livelli varjabbli skont l-evoluzzjoni tal-prezzijiet tas-suq).

Programm tal-iżvilupp rurali (PŻR): Dokument imħejji minn Stat Membru jew reġjun, u approvat mill-Kummissjoni, għall-ippjanar u l-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-politika ta' żvilupp rurali fil-livell reġjonali jew f'dak nazzjonali.

Proposta għal RED II: Il-proposta tal-Kummissjoni Ewropea tat-30.11.2016 għal Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli fil-perjodu 2021-2030.

Prosumatur (Prosumatur rinnovabbli): Klijent attiv li jikkonsma u jista' jaħżen u jbigħ l-elettriku rinnovabbli li jiġi ġġenerat fil-bini tiegħu, inklużi blokka b'ħafna appartamenti, sit kummerċjali jew b'servizzi kondiviżi jew sistema ta’ distribuzzjoni magħluqa, dment li, għall-prosumaturi rinnovabbli li mhumiex unitajiet domestiċi, dawk l-attivitajiet ma jikkostitwux l-attività kummerċjali jew professjonali primarja tagħhom.

Protezzjoni taż-żoni rurali: Il-protezzjoni taż-żoni rurali għandha l-għan li jiġu mifhuma l-impatti tal-interventi ta’ politika tal-gvern u jiġu żgurati eżiti ta’ politika ġusti u ekwi għaż-żoni rurali. L-għan huwa li jinstabu l-aħjar modi kif jitwettqu l-interventi ta’ politika fiż-żoni rurali.

PV: Fotovoltajku

Qafas Finanzjarju Pluriennali (QFP): Il-pjan pluriennali ta’ nfiq tal-UE li jikkonkretizza l-prijoritajiet ta' politika tagħha f'termini finanzjarji. Dan japplika għal perjodu ta' seba' snin.

Qafas Komuni ta' Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMEF): Qafas ta' monitoraġġ u evalwazzjoni madwar l-UE kollha għall-iżvilupp rurali fil-perjodu ta' programmazzjoni 2007-2013. Għall-perjodu ta' programmazzjoni 2014-2020 huwa jkopri ż-żewġ pilastri tal-PAK (FAEŻR u FAEG).

Qasam ta’ prijorità 5C: Il-qasam ta' prijorità "Enerġija rinnovabbli" – ikopri firxa wiesgħa ta' objettivi li jinkludu l-iffaċilitar tal-forniment u l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, ta’ prodotti sekondarji, ta’ skart u residwi, u ta’ materja prima oħra li mhijiex ikel, għall-finijiet tal-bijoekonomija.

Sistema Komuni ta' Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMES): Parti mis-CMEF – ir-regoli u l-proċeduri li huma relatati mal-iżvilupp rurali (il-Pilastru II tal-PAK).

SME: Intrapriżi żgħar u medji

Tariffi "feed-in" (FIT): Skema ta' appoġġ li taħtha l-prezzijiet tal-elettriku jitħallsu lill-produtturi tal-enerġija rinnovabbli għal kull unità ta' enerġija prodotta u injettata fil-grilja elettrika. Il-pagament tal-FIT huwa garantit għal ċertu perjodu ta' żmien li spiss ikun relatat mal-ħajja ekonomika tal-proġett rispettiv relatat mal-enerġija rinnovabbli (normalment bejn 10-25 sena).

Tibdil indirett fl-użu tal-art (ILUC): Konverżjoni tal-art ikkawżata mill-ispostament tal-produzzjoni agrikola, jiġifieri meta l-art agrikola eżistenti tibda tintuża għall-produzzjoni ta' għelejjel għall-enerġija, bħal qamħirrum, ħxejjex twal Afrikani (elephant grass) jew żafżafa, u l-produzzjoni tal-ikel u l-għalf tespandi fuq art li qabel ma kinitx agrikola, eż. foresti, bwar, torbiera, artijiet mistagħdra, u ekosistemi oħra mogħnija bil-karbonju. Bil-konverżjoni ta' dawn it-tipi ta' art f'raba', l-emissjonijiet tas-CO₂ jistgħu jiżdiedu.

Tisħin distrettwali jew Tkessiħ distrettwali: Id-distribuzzjoni tal-enerġija termali fil-forma ta' fwar, misħun jew likwidi mkessħa, minn sors ċentrali ta' produzzjoni lil diversi binjiet jew siti permezz ta' netwerk, għall-iskop ta’ tisħin jew tkessiħ ta’ spazji jew proċessi.

Trilogu: Laqgħat tripartitiċi dwar proposti leġiżlattivi bejn ir-rappreżentanti tal-Parlament, tal-Kunsill u tal-Kummissjoni. L-għan ta' dawn il-kuntatti huwa li jintlaħaq ftehim dwar pakkett ta' emendi aċċettabbli kemm għall-Kunsill kif ukoll għall-Parlament. Il-Kummissjoni taġixxi bħala medjatur bl-għan li tiffaċilita ftehim bejn il-koleġiżlaturi.

Unitajiet ta’ kejl tal-enerġija

• toe – tunnellata tal-ekwivalenti taż-żejt hija l-ammont ta' enerġija rilaxxata bil-ħruq ta' tunnellata ta' żejt mhux raffinat, bejn wieħed u ieħor 42 GJ.
  ktoe – kilo (elf) tunnellata tal-ekwivalenti taż-żejt
  Mtoe – miljun tunnellata tal-ekwivalenti taż-żejt
• kW – kilowatt
• MWh/kWh – Megawatt/Kilowatt siegħa

Użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija (LULUCF): Is-settur tal-inventarju tal-gass serra li jkopri l-emissjonijiet u l-assorbimenti tal-gassijiet serra li jirriżultaw minn attivitajiet diretti ta’ użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija, ikkawżati mill-bniedem. B'mod simili għal setturi ekonomiċi oħra, l-użu tal-art, tibdil fl-użu tal-art u l-forestrija għandhom impatti fuq iċ-ċiklu tal-karbonju globali. L-attivitajiet inklużi fl-użu tal-art, fit-tibdil fl-użu tal-art u fil-forestrija jistgħu jżidu jew jeliminaw il-gassijiet serra mill-atmosfera, u b’hekk jaffettwaw it-tibdil fil-klima jew b'mod negattiv (eż. Attivitajiet ta’ deforestazzjoni) jew inkella pożittiv (eż. afforestazzjoni u riforestazzjoni).

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi li twettaq ta’ politiki u programmi tal-UE, jew ta’ suġġetti relatati mal-ġestjoni minn oqsma speċifiċi tal-baġit tal-UE. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta' introjtu jew ta' nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan l-awditu tal-prestazzjoni twettaq mill-Awla I tal-Awditjar, Użu sostenibbli tar-riżorsi naturali, li hija mmexxija minn Phil Wynn Owen, Membru tal-QEA. L-awditu tmexxa minn Samo Jereb, Membru tal-QEA, li ngħata appoġġ minn Jerneja Vrabic, Attaché tal-Kabinett; Michael Bain, Maniġer Prinċipali; Ramona Bortnowschi u Els Brems, Tim Ċentrali tal-Awditjar; Roussalia Nikolova, Anžela Poliulianaitė, Maria Eulàlia Reverté i Casas, Frédéric Soblet, Pekka Ulander u Jolanta Žemailaitė, Awdituri. Miroslava Chakalova-Siddy u Richard Moore pprovdew appoġġ lingwistiku u Terje Teppan-Niesen li kienet inkarigata mill-kompiti segretarjali.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Tel. +352 4398-1
Mistoqsijiet: eca.europa.eu/mt/Pages/ContactForm.aspx
Sit web: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2018

PDF	ISBN 978-92-872-9228-5	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/47010	QJ-AB-18-002-MT-N
HTML	ISBN 978-92-872-9218-6	ISSN 1977-5741	doi:10.2865/00302	QJ-AB-18-002-MT-Q

© L-Unjoni Ewropea, 2018

Għal kull użu jew riproduzzjoni ta’ ritratti jew materjal ieħor li ma jaqax taħt id-drittijiet tal-awtur tal-Unjoni Ewropea, irid jintalab il-permess direttament mingħand id-detenturi tad-drittijiet tal-awtur.

KIF TIKKUNTATTJA LILL-UE

Personalment
Madwar l-Unjoni Ewropea kollha hemm mijiet ta’ ċentri ta’ informazzjoni tal-Europe Direct. Tista’ ssib l-indirizz tal-eqreb ċentru għalik f’dan is-sit: https://europa.eu/european-union/contact_mt

Bit-telefown jew bil-posta elettronika
Europe Direct huwa servizz li jwieġeb il-mistoqsijiet tiegħek dwar l-Unjoni Ewropea. Tista’ tikkuntattja dan is-servizz:

• bit-telefown bla ħlas:
  • 00 800 6 7 8 9 10 11 (ċerti operaturi jafu jimponu ħlas għal dawn it-telefonati),
  • fuq dan in-numru standard: +32 22999696, jew
• bil-posta elettronika permezz: https://europa.eu/european-union/contact_mt

KIF ISSIB TAGĦRIF DWAR L-UE

Onlajn
L-informazzjoni dwar l-Unjoni Ewropea bil-lingwi uffiċjali kollha tal-UE hija disponibbli fuq is-sit web Europa fuq: http://europa.eu

Pubblikazzjonijiet tal-UE
Tista’ tniżżel mill-internet jew tordna l-pubblikazzjonijiet tal-UE, li xi wħud minnhom huma bla ħlas u xi oħrajn bil-ħlas, mill-EU Bookshop fl-indirizz li ġej: https://publications.europa.eu/mt/web/general-publications/publications. Kopji multipli ta’ pubblikazzjonijiet bla ħlas tista’ tiksibhom billi tikkuntattja lil Europe Direct jew liċ-ċentru tal-informazzjoni lokali tiegħek (ara http://europa.eu/contact).

Il-liġi tal-UE u dokumenti relatati
Għal aċċess għall-informazzjoni legali tal-UE, inkluż il-liġijiet kollha tal-UE mill-1951 ’l hawn, fil-verżjonijiet lingwistiċi uffiċjali kollha, żur is-sit EUR-Lex hawnhekk: http://eur-lex.europa.eu

Dejta Miftuħa mill-UE
Il-portal tad-Dejta Miftuħa mill-UE (http://data.europa.eu/euodp) jipprovdi aċċess għal settijiet tad-dejta mill-UE. Id-dejta tista’ titniżżel mill-internet u tintuża mill-ġdid bla ħlas, kemm għal skopijiet kummerċjali kif ukoll mhux kummerċjali.