Jenħtieġ li l-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ ikun immirat aħjar biex jitrawwem tiġdid ġenerazzjonali effettiv

Sommarju eżekuttiv

I

L-għadd kumplessiv ta’ bdiewa fl-EU-27 naqas rapidament f’dawn l-aħħar 10 snin, u minn 14.5 miljun bidwi fl-2005 dan niżel għal 10.7 miljun bidwi fl-2013. L-għadd ta’ bdiewa żgħażagħ (li ma kellhomx aktar minn 44 sena) naqas minn 3.3 miljun fl-2005 għal 2.3 miljun fl-2013. Billi l-għadd ta’ bdiewa naqas fil-gruppi kollha ta’ età, il-perċentwal ta’ bdiewa żgħażagħ fil-popolazzjoni agrikola baqa’ relattivament stabbli, f’livell ta’ kemxejn aktar minn 20 %. Madankollu, jeżistu differenzi sinifikanti bejn l-Istati Membri.

II

Fil-perjodu 2007-2020, l-UE allokat EUR 9.6 biljun f’għajnuna speċifika lil bdiewa żgħażagħ biex issaħħaħ il-kompetittività tal-azjendi agrikoli u t-tiġdid ġenerazzjonali fl-agrikoltura. Jekk jiġi inkluż il-kofinanzjament nazzjonali li jingħata mill-Istati Membri taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju, l-appoġġ pubbliku totali jammonta għal EUR 18.3 biljun. Kważi 200 000 bidwi żagħżugħ irċieva l-għajnuna mill-UE biex jibda negozju fil-perjodu 2007-2013. Aktar minn 70 % tal-finanzjament mill-UE ġie pprovdut taħt il-miżura tal-Pilastru 2 (FAEŻR) għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, filwaqt li t-30 % li jifdal jiġi pprovdut, fil-perjodu 2014-2020, taħt il-pagament dirett li jingħata taħt il-Pilastru 1 (FAEG) lil bdiewa żgħażagħ.

III

F’dan il-kuntest, aħna eżaminajna r-rwol li l-UE għandha fl-appoġġ ta’ bdiewa żgħażagħ u t-trawwim ta’ tiġdid ġenerazzjonali. L-awditu twettaq fil-Kummissjoni u fl-erba’ Stati Membri li għandhom l-aktar infiq fuq bdiewa żgħażagħ: Franza, Spanja, il-Polonja u l-Italja. L-awditu kellu l-għan li jwieġeb il-mistoqsija li ġejja: “L-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ huwa mfassal tajjeb biex jikkontribwixxi b’mod effettiv għal tiġdid ġenerazzjonali aħjar?”

IV

Il-konklużjoni ġenerali hija li l-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ huwa bbażat fuq loġika ta’ intervent li mhijiex iddefinita tajjeb, u li r-riżultati u l-impatti mistennija mhumiex speċifikati. Jenħtieġ li dan l-appoġġ jiġi mmirat aħjar, biex jitrawwem tiġdid ġenerazzjonali effettiv. Madankollu, aħna sibna differenzi sinifikanti bejn il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ u l-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju.

V

Għall-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• l-għajnuna mhijiex ibbażata fuq valutazzjoni soda tal-ħtiġijiet, u l-objettiv tagħha ma jirriflettix l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali. L-Istati Membri ma kkoordinawx il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju jew mal-miżuri nazzjonali;
• fin-nuqqas ta’ valutazzjoni tal-ħtiġijiet, l-għajnuna tiġi pprovduta f’forma standardizzata (pagament annwali għal kull ettaru), f’ammont u bi twaqqit fejn ma jkunx ċar liema ħtiġijiet speċifiċi, għajr għall-introjtu addizzjonali, qed jiġu indirizzati;
• il-qafas komuni ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni ma pprovdiex indikaturi utli għall-valutazzjoni tal-effettività ta’ dan il-pagament, billi ma hemmx indikaturi tar-riżultati għal dan il-pagament, u ma tinġabarx data dwar l-introjtu u l-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ.

VI

Għall-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• għalkemm b’mod ġenerali din hija bbażata fuq valutazzjoni vaga tal-ħtiġijiet, l-objettivi tagħha huma parzjalment speċifiċi, li jistgħu jitkejlu, li jistgħu jintlaħqu, rilevanti u bi skadenza, u jirriflettu l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali. Hemm xi koordinazzjoni effettiva mal-miżura ta’ investiment tal-Pilastru 2;
• l-għajnuna tiġi pprovduta f’forma (somma f’daqqa li tkun suġġetta għat-twettiq ta’ pjan ta’ direzzjoni għan-negozju u, f’xi każijiet, anke sussidju tal-imgħax fuq selfa) li tkun tindirizza aktar direttament il-ħtiġijiet tal-bdiewa zgħażagħ biex ikollhom aċċess għal art, kapital u għarfien. Ġeneralment, l-ammont ta’ għajnuna huwa marbut mal-ħtiġijiet u mmodulat biex jistimola azzjonijiet speċifiċi (eż. l-introduzzjoni ta’ biedja organika, inizjattivi għall-iffrankar tal-ilma jew tal-enerġija);
• l-għajnuna tiġi mmirata lejn bdiewa aktar kwalifikati, li jieħdu l-impenn li jimplimentaw pjan ta’ direzzjoni għan-negozju li jkun jiggwidahom biex jiżviluppaw azjendi vijabbli, u li permezz tal-proċess tal-għażla ta’ proġetti, ta’ spiss jitħeġġu jibdew negozju f’żoni żvantaġġati. Madankollu, il-pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju kienu ta’ kwalità li kienet tvarja u, f’xi każijiet, l-awtoritajiet maniġerjali ma applikawx proċeduri tal-għażla biex jipprijoritizzaw l-aħjar proġetti. Il-kriterji tal-għażla ġew introdotti lejn tmiem il-perjodu 2007-2013, is-sollijiet minimi kienu baxxi wisq jew inkella ineżistenti u, f’xi wħud mill-Istati Membri, il-baġit ta’ seba’ snin għall-miżura ntuża għall-finanzjament ta’ kważi l-applikazzjonijiet kollha li ġew ippreżentati fil-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni, u b’hekk dan ippreviena lill-bdiewa żgħażagħ li bdew negozju aktar tard milli jirċievu finanzjament;
• aħna ftit li xejn sibna evidenza dwar jekk il-miżuri tal-UE ffaċilitawx il-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ u jekk tejbux it-tiġdid ġenerazzjonali u l-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ, prinċipalment minħabba l-kwalità baxxa tal-indikaturi ssettjati mis-sistema komuni ta’ monitoraġġ.

VII

Aħna nirrakkomandaw li l-Kummissjoni u l-Istati Membri:

1. itejbu l-loġika ta’ intervent billi jirrinfurzaw il-valutazzjoni tal-ħtiġijiet u jiddefinixxu l-objettivi SMART, li jirriflettu l-objettiv kumplessiv ta’ trawwim tat-tiġdid ġenerazzjonali;
2. itejbu l-immirar tal-miżuri permezz ta’ sistemi aħjar għall-għażla ta’ proġetti u permezz ta’ użu aħjar ta’ pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju;
3. itejbu l-qafas ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni billi jimxu fuq l-aħjar prattiki li ġew żviluppati mill-Istati Membri fis-sistemi ta’ monitoraġġ u r-rapporti ta’ evalwazzjoni tagħhom.

Introduzzjoni

Tnaqqis fil-popolazzjoni agrikola

01

L-agrikoltura tal-UE qed tiffaċċja tnaqqis fil-popolazzjoni agrikola. L-għadd kumplessiv ta’ bdiewa fl-EU-27⁵ naqas rapidament f’dawn l-aħħar 10 snin, u minn 14.5 miljun fl-2005 dan naqas għal 10.7 miljun fl-2013, jiġifieri tnaqqis ta’ kwart f’inqas minn 10 snin. Il-gruppi kollha ta’ età tal-bdiewa ġew affettwati (ara l-Figura 1). Mhuwiex possibbli li jkun magħruf kemm hemm bdiewa li ma għandhomx aktar minn 40 sena, billi d-data tal-Eurostat ma taqsamx il-grupp ta’ età ta’ 35-44  sena f’sottogruppi ulterjuri⁶.

02

L-għadd ta’ bdiewa żgħażagħ (li ma għandhomx aktar minn 44 sena) naqas minn 3.3 miljun fl-2005 għal 2.3 miljun fl-2013, jiġifieri tnaqqis ta’ terz f’inqas minn 10 snin. Madankollu, il-perċentwal ta’ bdiewa żgħażagħ fil-popolazzjoni agrikola baqa’ relattivament stabbli, f’livell ta’ kemxejn aktar minn 20 % (ara l-Figura 2).

03

Jeżistu differenzi sinifikanti bejn l-Istati Membri: pereżempju, fil-Polonja s-sehem tal-bdiewa żgħażagħ fil-popolazzjoni agrikola żdied minn 34 % fl-2007 għal 36 % fl-2013, filwaqt li fi Spanja dan naqas minn 21 % fl-2007 għal 16 % fl-2013. L-Anness I jagħti stampa ġenerali tal-għadd ta’ bdiewa fi Stati Membri individwali u tal-varjazzjoni bejn l-2007 u l-2013, filwaqt li l-Anness II jindika l-evoluzzjoni tad-distribuzzjoni tal-bdiewa skont l-età.

It-tiġdid ġenerazzjonali għandu importanza kbira fuq l-aġenda politika

04

Fl-2008, il-Parlament Ewropew qies li “l-iskambju bejn il-ġenerazzjonijiet huwa meħtieġ biex fil-ġejjieni jinżammu livell għoli ta’ kwalità tal-ikel u tal-provvista (tas-sikurezza) tal-ikel fl-UE kif ukoll l-awtosuffiċjenza tal-UE” u li “l-PAK għandha tipprova tneħħi l-barrieri li qed jiffaċċjaw bħalissa dawk iż-żgħażagħ li jixtiequ jaħdmu fil-biedja, billi l-iskambju ta’ bejn il-ġenerazzjonijiet isir wieħed mill-prijoritajiet tagħha”⁸. Fl-2011, huwa osserva li “l-miżuri għall-bdiewa żgħażagħ li jinsabu fit-tieni pilastru ħarġu insuffiċjenti biex iwaqqfu t-tixjiħ rapidu tas-settur agrikolu” u li “l-iskemi ta’ appoġġ fit-tieni pilastru għandhom jiġu estiżi”⁹. Barra minn hekk, fl-2014, il-Kunsill ġibed l-attenzjoni¹⁰ għall-fatt li l-bdiewa żgħażagħ u t-tiġdid ġenerazzjonali fl-agrikoltura huma fundamentali għas-sostenibbiltà u l-kompetittività fuq terminu twil tal-agrikultura Ewropea.

05

Fl-2015, il-Kummissjoni sostniet¹¹ li l-għoti ta’ appoġġ lil bdiewa żgħażagħ huwa prijorità. Skont il-Kummissarju Phil Hogan¹²: it-tiġdid ġenerazzjonali huwa kwistjoni li tmur ferm lil hinn minn tnaqqis fl-età medja tal-bdiewa fl-UE. Ifisser ukoll li ġenerazzjoni ġdida ta’ bdiewa żgħażagħ bi kwalifiki għoljin jingħataw l-abbiltà li jwasslu l-benefiċċji kollha tat-teknoloġija għall-appoġġ ta’ prattiki agrikoli sostenibbli fl-Ewropa. Huwa ddikjara li hemm ostakli li jxekklu liż-żgħażagħ milli jibdew attività agrikola, filwaqt li semma l-aċċess għall-art, għall-finanzi u għall-għarfien bħala l-aktar ostakli sinifikanti.

Appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ

06

Il-baġit totali tal-UE li ġie allokat speċifikament għall-appoġġ li jingħata lil bdiewa żgħażagħ matul il-perjodu 2007-2020 huwa ta’ EUR 9.6 biljun. Dan l-ammont irdoppja minn EUR 3.2 biljun fil-perjodu 2007-2013, li ġew ipprovduti taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju, għal EUR 6.4 biljun fil-perjodu 2014-2020, prinċipalment minħabba l-introduzzjoni ta’ pagament dirett addizzjonali li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ (ara l-Figura 3). L-infiq pubbliku totali, inkluż il-kofinanzjament nazzjonali li jingħata mill-Istati Membri taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju, huwa ta’ EUR 18.3 biljun.

07

L-appoġġ għall-bdiewa żgħażagħ ġie introdott fis-snin 80¹³. Mis-sena 2000 ’il hawn, il-biċċa l-kbira mill-appoġġ ġie pprovdut taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għat-twaqqif ta’ bdiewa żgħażagħ (għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ)¹⁴. Din il-miżura ġiet segwita mill-miżura “Żvilupp tal-azjenda agrikola u tan-negozju” fil-perjodu 2014-2020. Il-miżura tiġi implimentata fi 92 mill-118-il Programm tal-Iżvilupp Rurali (PŻR) f’24 mit-28 Stat Membru.

08

Fil-perjodu 2014-2020, ġie introdott appoġġ addizzjonali għall-bdiewa taħt il-Pilastru 1¹⁵ fil-forma ta’ pagament addizzjonali ta’ 25 % għall-bdiewa żgħażagħ b’żieda mal-pagamenti diretti.

09

Il-Figura 4 tagħti stampa ġenerali tal-istrumenti tal-UE li huma mmirati – direttament jew indirettament – lejn bdiewa żgħażagħ fil-perjodu 2007-2020. Kif tindika l-Figura 4, l-awditu ffoka fuq il-miżuri li jappoġġaw direttament lil bdiewa żgħażagħ: il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju u l-pagament addizzjonali li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ.

10

It-Tabella 1 hawn taħt tqabbel il-karatteristiċi prinċipali tal-appoġġ li jingħata taħt il-Pilastru 1 u l-Pilastru 2 lil bdiewa żgħażagħ fil-perjodu 2014-2020.

Tabella 1

Karatteristiċi prinċipali tal-appoġġ li jingħata taħt il-Pilastru 1 u l-Pilastru 2 lil bdiewa żgħażagħ fil-perjodu 2014-2020

	Il-Pilastru 1 – Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija (FAEG) Pagament lil bdiewa żgħażagħ	Il-Pilastru 2 – Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) Il-Miżura 6.1 – Żvilupp tal-azjenda agrikola u tan-negozju għal bdiewa żgħażagħ
Bażi legali	L-Artikolu 50 tar-Regolament (UE) Nru 1307/2013	L-Artikolu 19 tar-Regolament (UE) Nru 1305/2013
Forma ta’ appoġġ	Pagament addizzjonali lil bdiewa żgħażagħ li huma intitolati għal pagament taħt l-iskema ta’ pagament bażiku jew l-iskema ta’ pagament uniku skont l-erja.	Għajnuna ta’ mhux aktar minn EUR 70 000 biex jiġi stabbilit negozju li tingħata fuq il-bażi ta’ pjan għan-negozju (il-pagament finali huwa kundizzjonali fuq l-implimentazzjoni korretta tal-pjan għan-negozju).
Durata tal-appoġġ	Jitħallas kull sena għal mhux aktar minn ħames snin (mis-sena tal-istabbiliment).	Jitħallas darba għal kull azjenda / għal kull bidwi f’mill-inqas żewġ pagamenti parzjali.
Implimentazzjoni	Obbligatorju għall-Istati Membri kollha, li jistgħu jissettjaw biss xi ftit parametri: baġit, metodu ta’ kalkolu, limitu ta’ ettari, rekwiżiti għall-ħiliet u kontroll konġunt fuq azjendi ġuridiċi (ara l-paragrafu 40).	Volontarju għall-Istati Membri/għar-reġjuni, li jiddefinixxu l-prijoritajiet u l-objettivi fil-PŻR, jissettjaw kriterji ta’ eliġibbiltà u tal-għażla, jagħżlu proġetti u jirrappurtaw lill-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni tal-miżuri.
Objettiv	“Biex ikun iffaċilitat it-twaqqif (l-istabbiliment) inizjali tal-bdiewa żgħażagħ u jsir l-aġġustament strutturali tal-azjendi tagħhom wara t-twaqqif inizjali”1, u jikkontribwixxi għall-objettiv ġenerali tal-PAK, jiġifieri li jkun hemm produzzjoni vijabbli tal-ikel billi tittejjeb il-vijabbiltà tal-azjendi agrikoli2 u billi jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali3
Benefiċjarji eliġibbli	Bdiewa li jkollhom inqas minn 40 sena. Bdiewa li jistabbilixxu lilhom infushom bħala l-kap ta’ azjenda agrikola għall-ewwel darba jew li stabbilew lilhom infushom fl-aħħar ħames snin qabel ma ġew ippreżentati applikazzjonijiet għall-pagamenti diretti tal-2015. Persuni fiżiċi u ġuridiċi, inklużi dawk fejn bidwi żagħżugħ jeżerċita kontroll konġunt fuq l-azjenda.	Bdiewa li jkollhom inqas minn 40 sena. Bdiewa li jistabbilixxu lilhom infushom bħala l-kap ta’ azjenda agrikola għall-ewwel darba. Persuni ġuridiċi, inklużi dawk fejn bidwi żagħżugħ jeżerċita kontroll konġunt fuq l-azjenda.
Għadd ta’ benefiċjarji	279 071 (fl-2015).	193 828 fil-perjodu 2007-2013. L-ebda mira fil-livell tal-UE għall-perjodu 2014-2020.
Ammont medju ta’ għajnuna għal kull benefiċjarju	EUR 1 135 (fl-2015).	EUR 20 000 (fil-perjodu 2007-2013).

1 Il-Preambolu (47) tar-Regolament (UE) Nru 1307/2013 u l-Preambolu (17) tar-Regolament (UE) Nru 1305/2013.

2 Ara l-Artikolu 5 tar-Regolament (UE) Nru 1305/2013.

3 Għall-Pilastru 1 ara l-Memo tal-Kummissjoni “Ir-riforma tal-PAK – spjega tal-elementi ewlenin” tas-26 ta’ Ġunju 2013: “Sabiex jitħeġġeġ tiġdid ġenerazzjonali, il-Pagament Bażiku għal Bdiewa Żgħażagħ parteċipanti ġodda (dawk taħt l-40 sena) għandu jiżdied b’25 % aktar għall-ewwel 5 snin tal-installazzjoni,” u l-iskeda informattiva tal-Parlament Ewropew “L-ewwel pilastru tal-Politika Agrikola Komuni (PAK): Il-pagamenti diretti lill-bdiewa”: “Sabiex titħeġġeġ ir-rinnovazzjoni (it-tiġdid) ġenerazzjonali, il-pagament bażiku mogħti lill-bdiewa żgħażagħ (taħt l-40 sena), lill-bdiewa ġodda jew lill-irziezet stabbiliti fil-ħames snin preċedenti jiżdied bi kwart matul l-ewwel ħames snin wara l-installazzjoni.”

Għall-Pilastru 2 ara l-Artikolu 5 tar-Regolament (UE) Nru 1305/2013, li jirreferi għall-prijorità speċifika tal-”faċilitazzjoni tad-dħul ta’ bdiewa b’ħiliet adegwati fis-settur agrikolu u, b’mod partikolari, it-tiġdid ġenerazzjonali”.

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq data tal-Kummissjoni.

Ambitu u approċċ tal-awditjar

11

L-awditu kellu l-għan li jwieġeb għall-mistoqsija li ġejja:

L-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ huwa mfassal tajjeb biex jikkontribwixxi b’mod effettiv għal tiġdid ġenerazzjonali aħjar?

12

Sabiex inwieġbu għal din il-mistoqsija, aħna ffukajna fuq il-miżuri li jappoġġaw direttament lil bdiewa żgħażagħ fil-perjodu 2007-2020 (ara l-Figura 4), jiġifieri l-Miżura 112 tal-Pilastru 2 fil-perjodu 2007-2013, għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, u l-miżura korrispondenti għaliha fil-perjodu 2014-2020, jiġifieri l-Miżura 6.1 kif ukoll il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ għall-perjodu 2014-2020. Aħna vvalutajna l-loġika ta’ intervent (il-Parti I tar-rapport), l-immirar fl-implimentazzjoni tal-miżuri (il-Parti II), u r-riżultati tagħhom (il-Parti III).

13

L-awditu twettaq bejn April u Ottubru 2016 u kopra erba’ Stati Membri li nefqu l-ogħla ammont fuq il-bdiewa żgħażagħ: Franza, Spanja, il-Polonja u l-Italja (ara l-Figura 5). Dawn l-erba’ Stati Membri jirrappreżentaw 56 % tal-baġit totali tal-UE li jikkorrispondi għall-miżuri li jappoġġaw direttament lil bdiewa żgħażagħ fil-perjodu 2007-2020 (ara l-Figura 4). L-Anness III jagħti stampa ġenerali tal-baġit tal-UE li ġie allokat speċifikament lil bdiewa żgħażagħ, skont l-Istat Membru.

14

F’dawn l-erba’ Stati Membri aħna eżaminajna l-oqfsa nazzjonali, li ssettjaw il-loġika ta’ intervent u l-karatteristiċi prinċipali tal-miżuri, kif ukoll l-estent tal-koordinazzjoni bejn tali miżuri u l-politiki nazzjonali li jippromwovu t-tiġdid ġenerazzjonali. Biex nivvalutaw l-implimentazzjoni u r-riżultati tal-miżuri, aħna ffukajna fuq seba’ reġjuni li huma fost dawk li nefqu l-aktar taħt il-miżuri li jappoġġaw direttament lil bdiewa żgħażagħ:

• Franza (il-Pajjiżi tal-Loire u l-Midi-Pyrénées);
• Spanja (Andalusija);
• il-Polonja (Warmińsko-Mazurskie u Dolnośląskie);
• l-Italja (l-Emilja-Romanja u l-Pulja).

15

L-approċċ tal-awditjar ikkombina awditu tas-sistemi ta’ kontroll, prinċipalment fil-livell tal-Kummissjoni u f’dak tal-Istati Membri, ma’ eżaminar ta’ kampjun ta’ 57 proġett fil-livell tal-benefiċjarji finali biex l-implimentazzjoni u r-riżultat tal-miżuri jiġu vverifikati. Aħna analizzajna wkoll statistika u studji rilevanti pprovduti mill-Eurostat (eż. Stħarriġiet tal-Istruttura ta’ Azjendi Agrikoli), mill-parlamenti nazzjonali u mill-uffiċċji nazzjonali tal-istatistika, kif ukoll minn universitajiet u organizzazzjonijiet tal-bdiewa żgħażagħ fil-livelli nazzjonali, reġjonali u tal-UE.

16

Dawn l-istudji kienu jindikaw li hemm fatturi ġenerali, li mhumiex miżuri tal-UE, li jinfluwenzaw it-tiġdid ġenerazzjonali (eż. is-sitwazzjoni ekonomika u soċjali, it-tendenza tal-banek li jipprovdu self, il-possibbiltajiet ta’ impjieg f’setturi mhux agrikoli, u l-konċentrazzjoni għolja ta’ art agrikola f’għadd relattivament baxx ta’ azjendi agrikoli¹⁶). Politiki nazzjonali li jippromwovu t-tluq ta’ bdiewa anzjani jista’ jkollhom ukoll rwol importanti, kif indikat mill-Ġermanja, wieħed mill-Istati Membri li, bħad-Danimarka, l-Irlanda, in-Netherlands u r-Renju Unit (l-Irlanda ta’ Fuq), għażel li ma jimplimentax il-miżura għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ taħt il-Pilastru 2 fil-perjodu 2014-2020. Fil-fatt, l-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu tal-perjodu 2007-2013 għall-Ġermanja (Rheinland-Palatainat) uriet li l-Miżura 112 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ ma rnexxilhiex tindirizza b’mod adegwat il-problema tal-fatt li xi azjendi agrikoli ma jkollhomx suċċessur adatt, u li ma kienx possibbli li jiġi identifikat x’impatt dan l-appoġġ kellu fuq l-istruttura tal-età tal-bdiewa. Barra minn hekk, il-Ġermanja qieset li l-iskema tagħha tas-sigurtà soċjali, “Hofabgabeklausel”, li tirrikjedi li l-bdiewa jirrinunzjaw l-azjenda agrikola tagħhom sabiex jirċievu l-pensjoni tax-xjuħija tagħhom, għandha rwol importanti x’taqdi f’tiġdid ġenerazzjonali li jirnexxi, fis-settur agrikolu.

Osservazzjonijiet

Parti I – Loġika ta’ intervent

17

Jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jfasslu l-interventi ta’ politika b’mod adegwat. Għal dan l-iskop, aħna eżaminajna jekk il-Kummissjoni u l-Istati Membri kinux qed:

• iwettqu valutazzjonijiet tal-ħtiġijiet ex ante tajbin fl-oqsma speċifiċi ta’ intervent;
• jiddeċiedu liema fondi jaqblu l-aktar mal-ħtiġijiet ta’ bdiewa żgħażagħ;
• jiddefinixxu objettivi speċifiċi, li jistgħu jitkejlu, li jistgħu jintlaħqu, rilevanti u bi skadenza (SMART);
• jiddefinixxu arranġamenti biex jiżguraw użu effettiv, effiċjenti u kkoordinat tad-diversi fondi.

Il-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ ġew identifikati fil-livell ġenerali...

18

Skont studji mwettqa mill-Kummissjoni, kif ukoll intervisti li saru mal-awtoritajiet maniġerjali u l-assoċjazzjonijiet tal-bdiewa żgħażagħ li ġew awditjati, ostakli li jxekklu liż-żgħażagħ milli jsiru bdiewa jistgħu jiġu kklassifikati bħala li huma relatati ma’:

1. l-aċċess għall-art: madwar 60 % tal-bdiewa żgħażagħ fit-28 Stat Membru tal-UE rrappurtaw li kellhom problemi fix-xiri jew fil-kiri tal-art¹⁷. Skont bosta studji¹⁸ li saru, il-problema tinsab fil-prezz għoli tal-art u fil-fatt li l-bdiewa li huma akbar fl-età ma jkunux iridu jirtiraw;
2. l-aċċess għall-kapital: madwar 35 % tal-bdiewa żgħażagħ fit-28 Stat Membru tal-UE rrappurtaw li kellhom problemi biex jaċċessaw sussidji u kreditu¹⁹. Skont studji²⁰ li saru u assoċjazzjonijiet tal-bdiewa żgħażagħ li ġew intervistati, fi Franza, fl-Italja u fi Spanja l-problema hija dovuta għall-kumplessità u t-tul tal-proċeduri tal-appoġġ pubbliku aktar milli għall-insuffiċjenza tas-sussidji;
3. l-aċċess għall-għarfien: madwar 20 % tal-bdiewa żgħażagħ fit-28 Stat Membru tal-UE rrappurtaw li kellhom problemi biex jaċċessaw l-għarfien²¹. Fl-2010, 14 % biss tal-bdiewa li ma kellhomx aktar minn 35 sena fis-27 Stat Membru tal-UE kellhom taħriġ agrikolu komplet²², għalkemm dan kien ivarja sinifikattivament madwar l-UE. Pereżempju, fi Franza (il-Pajjiżi tal-Loire) 84 % tal-bdiewa li ma kellhomx aktar minn 35 sena kellhom taħriġ agrikolu komplet, fl-Italja (l-Emilja-Romanja) 27 %, fil-Polonja 26 % u fi Spanja (Andalusija) 3 % biss.
4. l-aċċess għal introjtu suffiċjenti u stabbli: xi Stati Membri u assoċjazzjonijiet tal-bdiewa żgħażagħ indikaw din il-ħtieġa, għalkemm fl-erba’ Stati Membri awditjati ma hemm l-ebda data li hija statistikament rappreżentattiva dwar l-introjtu tal-bdiewa żgħażagħ (li ma għandhomx aktar minn 40 sena) jew data li turi jekk l-introjtu fl-ewwel snin tal-attività agrikola huwiex ġeneralment insuffiċjenti jew instabbli, jew huwiex aktar hekk milli fis-snin ta’ wara;
5. L-aċċess, f’żoni rurali, għal infrastruttura u servizzi bażiċi li jkunu ekwivalenti għal dawk disponibbli għal żgħażagħ li ma jgħixux f’żoni rurali, bħal broadband, skejjel preprimarji, skejjel, servizzi tat-trasport u tal-posta, kura tas-saħħa u servizzi ta’ sostituzzjoni.

... Iżda l-ħtiġijiet ġenerali ma ġewx investigati f’aktar dettall

19

Fil-biċċa l-kbira mill-Istati Membri/mir-reġjuni awditjati, l-eżaminar tagħna wera li mhuwiex magħruf jekk l-estent ta’ tali ostakli huwiex komuni għall-bdiewa żgħażagħ kollha li qed jibdew negozju f’reġjun partikolari jew huwiex komuni għal xi wħud minnhom biss, pereżempju dawk f’żoni ġeografiċi speċifiċi, f’setturi agrikoli speċifiċi jew f’sitwazzjonijiet speċifiċi (eż. dawk li ma wirtux biżżejjed art jew kapital). Lanqas ma huwa magħruf f’liema mument matul il-proċess ta’ stabbiliment ta’ negozju dawn l-ostakli jidhru li huma aktar serji.

Il-Pilastru 1

20

Il-pagament addizzjonali li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ huwa bbażat fuq is-suppożizzjoni li l-bdiewa żgħażagħ li jkunu se jibdew attività agrikola jiffaċċjaw sfidi finanzjarji²³. Għalkemm din is-suppożizzjoni tista’ tkun minnha, il-valutazzjoni tal-impatt²⁴ li twettqet mill-Kummissjoni ma pprovdietx data li tappoġġaha u lanqas ma pprovdiet stima tal-impatt mistenni ta’ dan il-pagament addizzjonali fuq l-introjtu tal-bdiewa żgħażagħ, fuq il-vijabbiltà tal-azjendi tagħhom jew fuq ir-rati tat-tiġdid ġenerazzjonali, iżda ffukat biss fuq l-implikazzjonijiet baġitarji tal-metodi differenti li ġew proposti għall-kalkolu ta’ dan il-pagament. Mhuwiex ċar x’inhuma l-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ, għajr għall-introjtu addizzjonali, li jenħtieġ li jiġu indirizzati minn dan il-pagament, u x’għandu jkun il-valur miżjud tiegħu.

21

Barra minn hekk, fil-livell tal-Istati Membri ma kienx hemm dokumenti, studji jew data li kienu jispjegaw għalfejn dan il-pagament addizzjonali kien meħtieġ, jew li kienu jappoġġaw is-suppożizzjoni li l-bdiewa żgħażagħ li jkunu se jibdew attività agrikola jiffaċċjaw sfidi finanzjarji. Fl-Italja, aħna sibna xi data mhux rappreżentattiva, fil-livell nazzjonali, li kienet turi li fl-2010 l-Valur Miżjud Nett tal-Azjendi Agrikoli²⁵ kien kemxejn ogħla (EUR 80 000 bħala medja) għall-azjendi miżmuma minn bdiewa li kellhom inqas minn 40 sena meta mqabbel ma’ dak ta’ bdiewa li kienu akbar fl-età (EUR 73 000). Lanqas ma hemm xi data li turi jekk l-introjtu fl-ewwel snin tal-attività agrikola huwiex ġeneralment insuffiċjenti jew instabbli, jew huwiex aktar hekk milli fis-snin ta’ wara.

22

Ir-Regolament (UE) Nru 1307/2013 jiddelega xi għażliet ta’ implimentazzjoni lill-Istati Membri, bħall-iffissar ta’ baġit partikolari għall-pagament jew limitu partikolari fuq l-għadd ta’ ettari li abbażi tiegħu jenħtieġ li jiġi il-pagament (ara wkoll il-paragrafi 39 sa 41). Madankollu, ma kienx hemm dokumenti, studji jew data li kienu jipprovdu ġustifikazzjoni soda għal tali għażliet.

Il-Pilastru 2

23

Il-ħtiġijiet ġenerali u t-tnaqqis fl-għadd ta’ bdiewa żgħażagħ issemmew fil-biċċa l-kbira mid-dokumenti ta’ programmazzjoni tal-Istati Membri awditjati (valutazzjonijiet ex ante, programmi tal-iżvilupp rurali) li huma relatati mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ. Madankollu, ir-raġunijiet sottostanti għalfejn iż-żgħażagħ jiffaċċjaw ostakli f’termini tal-aċċess għall-art, għall-kapital, għall-għarfien, għall-introjtu jew għas-servizzi ma ġewx investigati biżżejjed u, b’mod ġenerali, ma kinux appoġġati minn evidenza kwantifikabbli.

Spariġġ parzjali bejn il-ħtiġijiet u l-forma ta’ appoġġ

Il-Pilastru 1

24

Fin-nuqqas ta’ valutazzjoni tal-ħtiġijiet, mhuwiex ċar liema ħtiġijiet speċifiċi, għajr għall-introjtu addizzjonali, jiġu indirizzati mill-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ. Madankollu, fir-rigward tal-introjtu, aħna ma stajniex niddeterminaw jekk ġietx ittrattata l-ħtieġa għal introjtu ogħla u aktar stabbli, li normalment jenħtieġ li tiġi indirizzata direttament minn dan il-pagament. L-Istati Membri awditjati ma setgħux jipprovdu data statistikament rappreżentattiva dwar l-introjtu tal-bdiewa żgħażagħ jew data li turi jekk l-introjtu tagħhom fl-ewwel snin tal-attività agrikola huwiex ġeneralment insuffiċjenti jew instabbli, jew huwiex aktar hekk milli fis-snin ta’ wara. Fir-rigward tal-ħtiġijiet l-oħra:

1. il-ħtieġa li jittejjeb l-aċċess għall-art mhijiex indirizzata direttament minn dan il-pagament, li jiġi pprovdut biss lil bdiewa żgħażagħ li diġà għandhom l-art;
2. il-ħtieġa li jkun hemm aċċess aħjar għall-kapital mhijiex evidenti peress li mhuwiex magħruf jekk il-benefiċjarji ta’ dan il-pagament għandhomx nuqqas ta’ kapital suffiċjenti biex joperaw azjenda vijabbli u/jew ta’ aċċess suffiċjenti għall-kreditu biex jissussidjaw investimenti li x’aktarx li jżidu l-vijabbiltà tagħhom;
3. il-ħtieġa li jkun hemm aċċess aħjar għall-għarfien mhijiex indirizzata speċifikament minn dan il-pagament, li jiġi pprovdut mingħajr ir-rekwiżit ta’ livell minimu ta’ edukazzjoni agrikola fil-biċċa l-kbira mill-Istati Membri.

Il-Pilastru 2

25

Taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, l-għajnuna tiġi pprovduta fil-forma ta’ somma f’daqqa (li tkun suġġetta għat-twettiq tal-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju), sussidju tal-imgħax jew kombinament tat-tnejn. Għalhekk, hija tindirizza aktar direttament il-ħtiġijiet speċifiċi tal-bdiewa żgħażagħ, b’mod partikolari:

1. il-ħtieġa li jittejjeb l-aċċess għall-art tiġi inidirizzata parzjalment, peress li l-bdiewa jistgħu jużaw is-somma f’daqqa biex jixtru l-art jew jistgħu jissussidjaw kreditu għax-xiri ta’ artijiet;
2. il-ħtieġa li jkun hemm aċċess aħjar għall-kapital tiġi indirizzata b’mod ġenerali, billi l-bdiewa jistgħu jużawh għal investimenti li x’aktarx li jżidu l-vijabbiltà tal-azjendi tagħhom u, f’xi każijiet, ukoll biex jiksbu selfa ssussidjata;
3. il-ħtieġa li jkun hemm aċċess aħjar għall-għarfien tiġi indirizzata b’mod ġenerali minn din il-miżura, billi l-benefiċjarji jrid ikollhom jew iridu jiksbu livell minimu ta’ edukazzjoni agrikola;
4. il-ħtieġa li jkun hemm introjtu suffiċjenti u aktar stabbli tiġi indirizzata indirettament billi jiġu appoġġati l-azzjonijiet u l-investimenti li x’aktarx li jwasslu għall-iżvilupp ta’ azjendi vijabbli.

Objettivi ssettjati fil-livell ġenerali...

26

L-objettiv ġenerali komuni tal-appoġġ li jingħata taħt il-Pilastri 1 u 2 lil bdiewa żgħażagħ fil-livell tal-UE huwa li jiġi ffaċilitat it-twaqqif (l-istabbiliment) inizjali tal-bdiewa żgħażagħ u jsir l-aġġustament strutturali tal-azjendi tagħhom wara t-twaqqif inizjali, bl-għan aħħari li tiżdied il-vijabbiltà u jiġi promoss it-tiġdid ġenerazzjonali (ara t-Tabella 1).

... iżda l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali ma kienx rifless fl-objettiv tal-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ

27

L-Anness IV juri l-loġika ta’ intervent tal-Pilastru 1: jenħtieġ li l-pagament lil bdiewa żgħażagħ jikkontribwixxi għat-titjib tal-kompetittività agrikola u għat-tisħiħ tal-introjtu agrikolu u, b’mod aktar ġenerali, għall-ilħuq tal-objettiv tal-PAK, jiġifieri l-produzzjoni vijabbli tal-ikel. Madankollu, l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali ma kienx rifless fl-objettiv ta’ dan il-pagament.

28

Fin-nuqqas ta’ valutazzjoni tal-ħtiġijiet, l-objettiv tal-pagament taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ għadu:

1. mhux speċifiku biżżejjed billi ma hemmx deskrizzjoni tal-eżitu mistenni (eż. espress bħala rata, għadd, perċentwal jew frekwenza) jew indikazzjoni tal-popolazzjoni mmirata ta’ bdiewa żgħażagħ li għandhom jiġu appoġġati (eż. f’żoni ġeografiċi jew sitwazzjonijiet fiinanzjarji speċifiċi);
2. jista’ jitkejjel parzjalment biss peress li mhuwiex magħruf x’perċentwal tal-introjtu tal-bdiewa żgħażagħ jenħtieġ li jiġi rrappreżentat minn dan il-pagament, u lanqas ma hemm miri kwantifikabbli f’termini tar-riżultati li jenħtieġ li jiġu ġġenerati minn dan il-pagament;
3. mhuwiex magħruf jekk l-objettiv jistax jintlaħaq jew kemm jista’ jintlaħaq, billi mhuwiex speċifiku biżżejjed u ma jistax jitkejjel b’mod suffiċjenti;
4. mhuwiex ċar kemm l-objettiv huwa rilevanti, billi mhuwiex magħruf x’inhuma l-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ li jenħtieġ li jiġu indirizzati minn dan il-pagament, għajr għall-introjtu addizzjonali, u l-firxa ta’ din il-ħtieġa fost il-bdiewa żgħażagħ li jkunu se jibdew attività agrikola (ara l-paragrafi 19 sa 22);
5. mhuwiex bi skadenza, billi ma ġiex stabbilit sa meta jenħtieġ li l-objettiv jintlaħaq.

L-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali kien rifless fl-objettiv tal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju

29

Fil-livell tal-UE, l-objettiv tal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ huwa li tipprmowovi l-bidu ta’ negozju minn bdiewa b’ħiliet adegwati fl-agrikultura u, b’mod partikolari, it-tiġdid ġenerazzjonali, kif ukoll li tikkontribwixxi għall-objettiv ġenerali tal-PAK, jiġifieri l-produzzjoni vijabbli tal-ikel billi tittejjeb il-vijabbiltà tal-azjendi agrikoli (ara t-Tabella 1). Minbarra dan l-objettiv tal-UE kollha, l-Istati Membri ddefinew fil-PŻR 2007-2013 tagħhom objettivi aktar speċifiċi għal din il-miżura, bħall-promozzjoni tal-impjieg, iż-żamma tal-popolazzjoni f’żoni rurali, it-titjib tal-kompetittività tal-azjendi agrikoli, iż-żieda tal-profittabbiltà tagħhom u l-użu ta’ teknoloġiji ġodda kif ukoll it-titjib tal-kapital uman.

30

Fl-erba’ Stati Membri awditjati, aħna sibna li l-objettivi tal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ kienu parzjalment SMART, billi kienu:

1. raġonevolment speċifiċi, billi l-għan kien li jingħata appoġġ lil bdiewa żgħażagħ b’ħiliet adegwati u dawn l-objettivi ta’ spiss kienu akkumpanjati minn deskrizzjoni ta’ riżultat mistenni (eż. li jinħoloq valur miżjud permezz tad-diversifikazzjoni u l-ħolqien tal-impjiegi jew li tiżdied il-profittabbiltà tal-azjendi agrikoli);
2. jistgħu jitkejlu parzjalment, billi kien hemm indikatur fil-mira f’termini tal-output (għadd assolut ta’ bdiewa żgħażagħ li għandhom jiġu appoġġati u, f’termini relattivi, perċentwal tal-għadd totali ta’ azjendi f’reġjun), iżda ma kienx hemm mira kwantifikabbli f’termini tar-riżultati mistennija, bħar-rata ta’ tiġdid ġenerazzjonali meħtieġa għall-ilħuq tal-objettivi (ara l-paragrafu 71);
3. jistgħu jintlaħqu parzjalment, peress li setgħu jintlaħqu f’termini tal-output (għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li għandhom jiġu appoġġati), iżda mhuwiex magħruf jekk dawn setgħux jintlaħqu f’termini tar-riżultati u tal-impatt fuq it-tiġdid ġenerazzjonali;
4. parzjalment rilevanti, peress li kienu rilevanti għall-ħtieġa ġenerali li jingħata appoġġ lit-tiġdid ġenerazzjonali. Madankollu, ta’ spiss ma kienx magħruf kemm dawn kienu rilevanti għall-ħtiġijiet ta’ aċċess għall-art, għall-kapital, għall-għarfien, għall-introjtu jew għas-servizzi (ara l-paragrafi 19 u 23);
5. parzjalment bi skadenza, billi ma hemmx data ta’ skadenza sa meta, pereżempju, jenħtieġ li tinkiseb rata partikolari ta’ bdiewa żgħażagħ/akbar fl-età.

Koordinazzjoni limitata bejn il-miżuri ta’ appoġġ, għalkemm ġew identifikati xi prattiki tajbin

Ftit li xejn koordinazzjoni bejn il-miżuri tal-UE u dawk nazzjonali li jagħtu appoġġ lil bdiewa żgħażagħ

31

Fl-erba’ Stati Membri aħna osservajna koordinazzjoni limitata bejn il-miżuri ta’ appoġġ tal-UE u dawk nazzjonali. B’mod aktar speċifiku:

• Fi Franza hemm firxa wiesgħa ta’ għajnuniet nazzjonali favur il-bdiewa żgħażagħ, bħal benefiċċji fuq it-taxxa, eżenzjonijiet minn kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali, aċċess prijoritarju għax-xiri ta’ artijiet agrikoli, u għajnuna għall-korsijiet ta’ taħriġ. Hemm ċentri ta’ informazzjoni biex jinfurmaw lill-benefiċjarji potenzjali dwar id-diversi għajnuniet. Hemm ukoll korpi ta’ koordinazzjoni biex jiżguraw il-kumplementarjetà bejn id-diversi għajnuniet iżda ma hemmx mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni speċifiċi bejn il-miżuri tal-UE u dawk nazzjonali;
• Fl-Italja hemm xi koordinazzjoni tal-ambitu tal-intervent mal-miżura nazzjonali li tipprovdi lil bdiewa żgħażagħ sussidju tal-imgħax għax-xiri ta’ artijiet (kwistjoni indirizzata parzjalment biss mill-miżuri tal-UE) u mekkaniżmi stabbiliti biex tiġi evitata l-akkumulazzjoni ta’ din l-għajnuna bil-miżura tal-UE tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju; hemm ukoll benefiċċji fuq it-taxxa li għalihom ma hemmx mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni bil-miżuri tal-UE;
• Fil-Polonja hemm self b’kundizzjonijiet favorevoli iżda ma hemmx mekkaniżmi ta’ koordinazzjoni bil-miżuri tal-UE;
• Fi Spanja hemm self b’kundizzjonijiet favorevoli u benefiċċji fuq it-taxxa li għandhom impatt dirett fuq l-introjtu tal-bdiewa żgħażagħ, bħall-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ. Madankollu, ma hemmx mekkaniżmu ta’ koordinazzjoni bejn dawn l-għajnuniet, li jistgħu jiġu akkumulati.

32

Fl-ebda wieħed mill-erba’ Stati Membri awditjati, l-awtoritajiet ma għandhom stampa ġenerali tal-għajnuniet differenti tal-UE u dawk nazzjonali pprovduti lill-benefiċjarji. Hemm riskju li xi bdiewa żgħażagħ jiġu appoġġati b’mod eċċessiv meta mqabbel mal-ħtiġijiet veri tagħhom (eż. ikunu jibbenefikaw mill-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ, mill-miżuri tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju, mill-investimenti, mid-diversifikazzjoni, mit-taħriġ u mid-diversi għajnuniet nazzjonali tal-UE), filwaqt li oħrajn jiġu appoġġati b’mod insuffiċjenti.

Ma hemmx koordinazzjoni bejn il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ u l-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju

33

Għalkemm il-Kummissjoni indikat li r-riforma tal-PAK tal-2013 kellha l-għan li żżid ir-rabtiet bejn iż-żewġ Pilastri, u b’hekk tkun toffri approċċ aktar olistiku u integrat għall-appoġġ li jingħata għall-politika²⁶, fl-erba’ Stati Membri awditjati, aħna ma osservajna l-ebda koordinazzjoni bejn l-awtoritajiet nazzjonali li jimmaniġġjaw il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ u l-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju. Iż-żewġ miżuri huma mmaniġġjati minn awtoritajiet differenti, skont regoli differenti (ara t-Tabella 1). B’mod partikolari, il-fatt li ġiet riċevuta għajnuna mill-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju ma jinfluwenza bl-ebda mod il-possibbiltà li jiġi riċevut il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ.

Sinerġija tajba fil-Pilastru 2 bejn il-miżura għall-bidu ta’ negozju u dik ta’ investiment

34

Fl-erba’ Stati Membri awditjati, aħna osservajna livelli differenti ta’ koordinazzjoni bejn il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju u l-miżura ta’ investiment, li ġġeneraw xi effetti sinerġistiċi.

35

Fl-Italja, fejn l-għajnuna lil bdiewa żgħażagħ ġiet ipprovduta fil-forma ta’ pakkett ta’ għajnuna, kif irrakkomandat mill-Pjan ta’ Strateġija Nazzjonali (ara l-Kaxxa 1), il-kombinament tal-miżura għall-bidu ta’ negozju mal-miżura ta’ investiment wera li kien wieħed ta’ suċċess.

36

Barra minn hekk, fi Spanja (Andalusija), fil-perjodu 2007-2013 ġew organizzati sejħiet konġunti bejn il-miżura għall-bidu ta’ negozju u l-miżura ta’ investiment, u b’hekk bdiewa żgħażagħ setgħu jirċievu appoġġ taħt iż-żewġ miżuri. Madankollu, fil-perjodu 2014-2020, l-approċċ ta’ pakkett ta’ għajnuna ma tkompliex u ġew organizzati sejħiet separati għaż-żewġ miżuri, li ġew ivvalutati fi żminijiet differenti bi tqabbil ma’ kriterji tal-għażla differenti.

37

Fi Franza u fil-Polonja, il-miżura għall-bidu ta’ negozju u l-miżura ta’ investiment ħadmu separatament, iżda bdiewa żgħażagħ li applikaw għall-miżura ta’ investiment ibbenefikaw minn għajnuna addizzjonali ta’ 10 % biex jikkofinanzjaw l-investimenti, filwaqt li fi Franza, huma ngħataw ukoll punti addizzjonali fis-sistema għall-għażla ta’ proġetti.

Parti II – Immirar tal-miżuri

38

Jenħtieġ li l-Istati Membri japplikaw metodi tal-għażla li jipprijoritizzaw l-interventi l-aktar kosteffettivi, pereżempju billi:

• jimmiraw l-għajnuna lejn bdiewa żgħażagħ aktar kwalifikati u lejn żoni żvantaġġati (eż. dawk li jiffaċċjaw l-ogħla insuffiċjenza ta’ tiġdid ġenerazzjonali);
• japplikaw proċeduri tal-għażla (eż. sejħiet kompetittivi għal proposti bbażati fuq kriterji tal-għażla ċari u rilevanti) u għodod (eż. pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju) biex jipprijoritizzaw benefiċjarji li x’aktarx li jżidu l-vijabbiltà tal-azjendi tagħhom bis-saħħa tal-għajnuna;
• jipprovdu ammont ta’ għajnuna marbuta mat-titjib tal-vijabbiltà tagħhom;
• jipprovdu l-għajnuna f’perjodu ta’ żmien raġonevoli, meta tkun meħtieġa biex jiġi ffaċilitat it-twaqqif (l-istabbiliment) inizjali tal-bdiewa żgħażagħ u jsiru l-aġġustamenti strutturali tal-azjenda tagħhom.

Pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ: għajnuna standardizzata b’mod eċċessiv

Il-qafas legali tal-Pilastru 1 jillimita l-possibbiltà tal-immirar...

39

Il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ jiġi pprovdut kull sena għal perjodu massimu ta’ ħames snin lil kull applikant li ma jkollux aktar minn 40 sena fis-sena meta jippreżenta l-ewwel applikazzjoni tiegħu, li jkun se jistabbilixxi għall-ewwel darba impriża (azjenda) agrikola bħala l-kap tal-impriża, jew li diġà stabbilixxa tali impriża fl-aħħar ħames snin qabel il-preżentazzjoni tal-ewwel applikazzjoni għall-iskema.

40

Il-Pilastru 1 tassew jipprovdi introjtu addizzjonali lil bdiewa żgħażagħ. Madankollu, il-qafas legali tal-Pilastru 1 ma jippermettix li l-Istati Membri jimmiraw b’mod suffiċjenti lejn bdiewa żgħażagħ li għandhom l-akbar probabbiltà li jkunu jeħtieġu li pagament ikun vijabbli. Fil-fatt, l-Istati Membri jistgħu biss:

1. jiffissaw il-perċentwal tal-limitu massimu nazzjonali li għandu jintuża għall-finanzjament tal-pagamenti lill-bdiiewa żgħażagħ²⁹ (sa 2 % tal-baġit tal-pagamenti diretti);
2. jagħżlu bejn tliet metodi ta’ kalkolu³⁰ (il-biċċa l-kbira mill-Istati Membri, inklużi Franza u l-Polonja, ikkalkulaw dan l-ammont bħala 25 % tal-pagament dirett nazzjonali medju għal kull ettaru);
3. jissettjaw limitu (bejn 25 u 90 ettaru) għall-għadd ta’ ettari li fuq il-bażi tiegħu jiġi kkalkulat dan il-pagament (il-biċċa l-kbira mill-Istati Membri jissettjawh f’ammont ta’ 90 ettaru);
4. jagħżlu li jirrikjedu ħiliet u/jew taħriġ addizzjonali (10 Stati Membri u reġjun wieħed żiedu dawn ir-rekwiżiti³¹);
5. jagħżlu jekk jaċċettawx li jkun hemm kontroll konġunt ta’ bdiewa żgħażagħ/mhux żgħażagħ fuq l-entitajiet legali li japplikaw għall-pagament jew li jillimitaw l-aċċess għal entitajiet ġuridiċi li jkunu kkontrollati unikament minn bdiewa żgħażagħ³².

41

Barra minn hekk, l-implimentazzjoni tal-pagament għal bdiewa żgħażagħ hija obbligatorja għall-Istati Membri kollha, inklużi dawk li għażlu li ma jimplimentawx il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju (ara l-paragrafu 16). It-Tabella 2 tagħti stampa ġenerali tal-għażliet tal-Istati Membri awditjati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ, filwaqt li l-Anness V jagħti stampa ġenerali tat-28 Stat Membru kollha tal-UE.

Tabella 2

Għażliet tal-Istati Membri awditjati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-pagament taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ

	Franza	L-Italja	Il-Polonja	Spanja
% tal-limitu massimu nazzjonali annwali	1 %	1 %	1 %	2 %
Metodu ta’ kalkolu:	25 % tal-pagament nazzjonali medju għal kull ettaru	Valur medju tad-drittijiet miżmuma minn bidwi	25 % tal-pagament nazzjonali medju għal kull ettaru	Valur medju tad-drittijiet miżmuma minn bidwi
Limitu massimu ta’ ettari li fuq il-bażi tiegħu jiġi kkalkulat il-pagament	34 ettaru	90 ettaru	50 ettaru	90 ettaru
Rekwiżiti ta’ ħiliet u/jew taħriġ addizzjonali	Iva	Le	Iva	Le
Jippermettu li jkun hemm kontroll konġunt ta’ bdiewa żgħażagħ/mhux żgħażagħ fuq persuni ġuridiċi	Iva	Iva	Iva	Iva

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq data tal-Kummissjoni.

...u dan jirriżulta f’għajnuna standardizzata b’mod eċċessiv

42

Għalhekk, dan il-pagament jiġi pprovdut irrispettivament minn:

1. ir-rekwiżiti ta’ ħiliet u/jew ta’ taħriġ tal-applikanti (fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri³³): bdiewa żgħażagħ mingħajr l-ebda taħriġ agrikolu jiġu appoġġati wkoll;
2. il-lok tal-benefiċjarji: bdiewa żgħażagħ li jinsabu f’żoni żvantaġġati, li b’mod ġenerali jiffaċċjaw sfidi akbar ta’ vijabbiltà, mhumiex iffavoriti meta mqabbla ma’ dawk li jinsabu f’żoni oħrajn;
3. il-vijabbiltà tal-azjendi: azjendi li huma dġà profittabbli u li ma għandhomx il-ħtieġa li dan il-pagament addizzjonali jkun vijabbli jiġu appoġġati wkoll (ara l-eżempji fil-Kaxxa 2).

Pagamenti pprovduti wkoll lil azjendi fejn il-bdiewa żgħażagħ għandhom rwol żgħir

43

F’każ ta’ kontroll konġunt ta’ azjenda ġuridika ma’ bdiewa oħrajn li ma jkunux żgħażagħ, dan il-pagament jiġi pprovdut taħt l-istess kundizzjonijiet irrispettivament mir-rwol tal-bidwi żagħżugħ f’termini tas-setgħa deċiżjonali. F’sitwazzjoni bħal din, anke sehem żgħir ta’ azjenda ġuridika miżmum minn żagħżugħ li ma jkunx jeżerċita attività agrikola u, bħala individwu, li ma jkunx jikkwalifika bħala bidwi attiv³⁵ jista’ jagħmel l-azjenda kollha kemm hi eliġibbli għal dan il-pagament (ara l-eżempju fil-Kaxxa 3).

44

Hemm riskju li dan il-pagament qed jiġi pprovdut madwar l-UE lil ħafna azjendi fejn il-benefiċjarju żagħżugħ ikollu rwol żgħir x’jaqdi fl-azjenda kif ukoll setgħa deċiżjonali limitata u, bħala individwu, ma jkunx jikkwalifika bħala bidwi attiv, bħal fl-eżempju rrappurtat hawn fuq. Mill-279 071 applikant³⁷ għal dan il-pagament fl-UE fl-2015, 61 742 (madwar 20 % tat-total) jeżerċitaw kontroll konġunt fuq l-azjenda. Kważi nofshom (jiġifieri 26 925, madwar 10 % tat-total) jeżerċitaw kontroll fuq l-azjenda b’mod konġunt ma’ bdiewa mhux żgħażagħ.

45

Mill-erba’ Stati Membri awditjati, dan ir-riskju huwa ogħla fi Franza u fl-Italja (l-Emilja-Romanja), fejn rispettivament 64 % u 42 % tal-benefiċjarji bdew negozju f’azjendi ġuridiċi. Fl-ebda wieħed mill-Istati Membri, ma stajna niksbu data dwar is-sehem medju tal-azjendi ġuridiċi miżmum mill-benefiċjarji żagħżagħ, jew informazzjoni oħra biex nivvalutaw ir-rwol veru tagħhom (eż. jekk il-benefiċjarji żgħażagħ għandhomx influwenza deċiżiva fuq deċiżjonijiet maniġerjali rigward l-azjendi, jekk huwa, bħala individwu, ikunx jikkwalifika bħala bidwi attiv, jekk huwiex irreġistrat bħala bidwi mas-sigurtà soċjali).

46

B’mod aktar ġenerali, hemm riskju li dan il-pagament jiġi pprovdut madwar l-UE lil azjendi fejn il-bidwi attiv ma jkunx involut fil-ġestjoni ta’ kuljum. Barra minn hekk, bill-għajnuna titwassal taħt l-istess kundizzjonijiet bħal dawk għall-pagamenti diretti, ma jitwettqux kontrolli fuq id-dritt ġuridiku li tintuża l-art li tkun ġiet iddikjarata mill-bidwi żagħżugħ biex jirċievi dan il-pagament.

Mhuwiex magħruf jekk l-ammont ta’ għajnuna huwiex marbut mal-ħtiġijiet

47

It-Tabella 3 tagħti stampa ġenerali tal-ammont ta’ għajnuna pprovdut fl-erba’ Stati Membri awditjati.

Tabella 3

Stampa ġenerali tal-ammont ta’ għajnuna pprovdut kull sena taħt il-pagament lill-bdiewa żagħżagħ taħt il-Pilastru 1, fl-erba’ Stati Membri awditjati, fl-2015.

Ammont ta’ għajnuna (EUR)	Franza1	L-Italja	Spanja (Andalusija)	Il-Polonja
Medju	Mhux magħruf	1 143	2 182	1 040
Minimu	Mhux magħruf	15	16	25
Massimu	Mhux magħruf	25 887	15 342	3 000

1 Fi Frar 2017, l-awtoritajiet Franċiżi ma setgħux jipprovdu database bil-lista ta’ benefiċjarji ta’ dan il-pagament fl-2015, li kienet tindika l-ammont riċevut minn dan il-pagament u mill-pagamenti diretti l-oħra taħt il-Pilastru 1, id-data tal-bidu ta’ negozju u tal-applikazzjoni, l-għadd ta’ ettari u s-sehem tal-azjenda miżmum mill-bidwi żagħżugħ (f’każ ta’ kontroll konġunt tal-azjenda).

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq data tal-Istati Membri.

48

Fil-livell tal-UE, l-ammont medju ta’ għajnuna pprovduta mill-pagament għal bdiewa żgħażagħ kien ta’ EUR 1 200 għal kull azjenda fl-2015. Dan l-ammont jirrappreżenta madwar 4 % tal-introjtu medju ta’ azjenda (EUR 30 000) fl-UE³⁸ u saħansitra inqas f’xi Stati Membri. Pereżempju, fl-Italja, l-ammont medju ta’ għajnuna kien ta’ EUR 1 143, li kien jirrappreżenta inqas minn 2 % tal-introjtu medju ta’ azjenda mmexxija minn bidwi żagħżugħ (EUR 64 328)³⁹.

49

Dan l-ammont mhuwiex marbut mal-vijabbiltà jew ma’ karatteristiċi oħrajn tal-azjendi (ara l-paragrafu 42) u mhuwiex magħruf jekk dan huwiex proporzjonali għall-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ, billi dawn ma ġewx ivvalutati (ara l-paragrafi 19 sa 22). Il-benefiċjarji awditjati indikaw li dan l-ammont intuża prinċipalment biex ikopri l-infiq kurrenti u biex jagħmel tajjeb għal nuqqasijiet fid-dħul tagħhom li kienu jirriżultaw mill-fluttwazzjoni tal-prezzijiet agrikoli, li hija sitwazzjoni li l-bdiewa kollha – mhux biss dawk li ma għandhomx aktar minn 40 sena – ikollhom jiffaċċjaw. Għalhekk, mhuwiex probabbli li l-ammont ta’ għajnuna li qed jiġi attwalment ipprovdut minn dan il-pagament ikollu impatt sostanzjali fuq il-vijabbiltà tal-azjendi u fuq id-deċiżjonijiet tal-bdiewa żagħżagħ dwar il-bidu ta’ negozju.

50

L-Italja u Spanja għażlu li jikkalkulaw l-ammont ta’ għajnuna bħala 25 % tal-valur medju tad-drittijiet miżmuma minn bidwi żagħżugħ. Dan il-valur huwa marbut mal-valur storiku tad-drittijiet miżmuma minn kull bidwi, li kisibhom jew kriehom mingħand bdiewa oħrajn (eż. il-ġenituri jew bdiewa li huma akbar fl-età). Peress li l-objettiv ta’ dan il-pagament huwa li jiġi ffaċilitat it-twaqqif (l-istabbiliment) inizjali tal-bdiewa żgħażagħ, mhuwiex ċar għalfejn l-ammont ta’ għajnuna huwa marbut mal-istorja tal-azjendi u, konsegwentement, dan jippenalizza lil bdiewa żgħażagħ li ma jkunux qed jirtu jew jiksbu drittijiet ta’ valur għoli li preċedentement kienu miżmuma minn bdiewa oħrajn.

It-twaqqit tal-għajnuna mhuwiex qed jiffaċilita l-bidu inizjali ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ

51

Ta’ spiss, l-għajnuna kienet titħallas lill-benefiċjarji li kienu ilhom stabbiliti għal bosta snin u, f’xi każijiet (ara l-eżempji fil-Kaxxa 2), kienu diġà kisbu introjtu suffiċjenti u stabbli. Dan ifisser li, ġeneralment, it-twaqqit tal-għajnuna ma kienx konsistenti mal-objettivi kklejmjati, billi ta’ spiss din tħallset tard wisq biex jiġi ffaċilitat it-twaqqif (l-istabbiliment) inizjali tal-bdiewa żgħażagħ jew biex jingħata kontribut għal kull aġġustament strutturali tal-azjendi tagħhom. Lanqas ma aġixxiet bħala inċentiv, billi l-biċċa l-kbira mill-bdiewa żagħżagħ awditjati kienu bdew negozju qabel ma kienu jafu li kienu se jirċievu l-għajnuna.

Is-sistema għall-għażla ta’ proġetti taħt il-Pilastru 2 tippermetti li jsir immirar tajjeb għalkemm, xi drabi, l-aħjar proġetti ma ngħatawx prijorità

Il-kriterji ta’ eliġibbiltà u tal-għażla ppermettew li l-għajnuna tiġi mmirata lejn bdiewa aktar kwalifikati u lejn żoni żvantaġġati...

52

L-erba’ Stati Membri awditjati lkoll immiraw l-għajnuna lejn bdiewa aktar kwalifikati, billi rrikjedew li jkollhom jew livell suffiċjenti ta’ edukazzjoni agrikola jew inkella li jiksbuh fi żmien 36 xahar minn meta tiġi ppreżentata l-applikazzjoni. B’mod ġenerali, l-għajnuna żiedet il-kompetenza professjonali tal-bdiewa żgħażagħ u l-kapaċità tagħhom li jintroduċu innovazzjonijiet. Pereżempju, fl-Italja (l-Emilja-Romanja) 31 % tal-bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ għandhom lawrja fl-agrikoltura, filwaqt li 25 % biss tal-bdiewa żagħżagħ kollha li jinsabu f’dan ir-reġjun għandhom lawrja bħal din. Fi Spanja (Andalusija) 84 % tal-bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ għandhom xi taħriġ agrikolu, meta mqabbel ma’ 26 % biss tal-bdiewa żgħażagħ kollha li hemm fir-reġjun, u 12 % tal-bdiewa żagħżagħ li jingħataw appoġġ japplikaw metodi tal-biedja organika, meta mqabbel ma’ 4 % biss tal-bdiewa żgħażagħ kollha li jinsabu fir-reġjun.

53

L-erba’ Stati Membri awditjati lkoll ħeġġew lill-bdiewa żgħażagħ jibdew negozju f’żoni żvantaġġati (eż. żoni b’restrizzjonijiet naturali, b’livelli ogħla ta’ qgħad);

• fi Franza u fl-Italja (l-Emilja-Romanja) dan sar billi ġie pprovdut ammont sinifikattivament ogħla ta’ għajnuna (madwar EUR 20 000 aktar) lill-applikanti li kienu qed jibdew negozju f’żoni żvantaġġati;
• l-Italja (il-Pulja) ppromwoviet b’mod effettiv bdiewa żgħażagħ li kienu qed jibdew negozju f’żoni żvantaġġati, kemm billi tat aktar punti fil-kriterji tal-għażla kif ukoll billi tat ammont addizzjonali ta’ EUR 5 000 lil bdiewa żgħażagħ li kienu qed jibdew negozju f’żoni bħal dawn. B’riżultat ta’ dan, ingħata appoġġ lil proporzjon ta’ bdiewa żgħażagħ li jinsabu f’żoni rurali bi problemi kumplessivi ta’ żvilupp (12 %) u f’żoni rurali intermedji (10.6 %) li kien ogħla minn dak li ngħata lil bdiewa żgħażagħ li jinsabu f’żoni rurali taħt biedja intensiva speċjalizzata (9.9 %) u f’ċentri urbani (8 %)⁴⁰;
• fi Spanja (Andalusija) dan sar kemm billi ngħataw aktar punti fil-kriterji tal-għażla kif ukoll billi ngħata ammont addizzjonali ta’ (+10 %) lil bdiewa żgħażagħ li kienu qed jibdew negozju f’żoni bħal dawn;
• fil-Polonja dan sar permezz ta’ kriterji tal-għażla billi ngħataw punti addizzjonali, fil-perjodu 2007-2013, lill-applikanti li kienu qed jibdew negozju f’żoni b’livelli ogħla ta’ qgħad.

… għalkemm it-tiġdid ġenerazzjonali ġie rarament indirizzat fil-kriterji tal-għażla

54

Fi Spanja (Andalusija) fil-perjodu 2007-2013 u fil-Polonja fil-perjodu 2014-2020 biss, kien hemm kriterju tal-għażla li kien iħeġġeġ direttament it-tiġdid ġenerazzjonali: fi Spanja (Andalusija), l-applikanti li kienu qed jibdew negozju minħabba rtirar kmieni rċevew aktar punti filwaqt li, fil-Polonja, aktar ma kienet kbira d-differenza fl-età, bejn iċ-ċedent tal-azjenda u l-bidwi żagħżugħ, aktar ingħataw punti għall-proġett. Madankollu, fil-prattika, dawn il-kriterji kważi qatt ma kellhom impatt deċiżiv fuq l-immirar tal-għajnuna, prinċipalment għaliex is-sollijiet minimi tal-punti kienu baxxi wisq jew ineżistenti (ara l-paragrafu 55).

Ta’ spiss, id-dgħufijiet fis-sistemi tal-għażla xekklu l-prijoritizzazzjoni tal-aħjar proġetti

55

Is-sistemi tal-għażla għandhom jippermettu li ssir valutazzjoni kumparattiva u klassifikazzjoni tal-proposti għall-proġetti biex jiġu pprijoritizzati l-proġetti li jkunu l-aktar kosteffettivi. Madankollu, il-kriterji tal-għażla ta’ spiss kellhom impatt limitat f’termini tal-immirar tal-għajnuna lejn l-aħjar proġetti, billi dawn jew ġew introdotti lejn tmiem il-perjodu 2007-2013 jew inkella kważi qatt ma ġew applikati biex il-proġetti ta’ kwalità fqira jiġu esklużi. Dan kien dovut għall-fatt li s-sollijiet minimi tal-punti għall-proġetti li kellhom jintgħażlu kienu baxxi wisq jew ineżistenti, għall fatt li l-baġit ta’ seba’ snin għall-miżura ġie distribwit b’mod żbilanċat.

56

Pereżempju, fl-Italja (il-Pulja) intuża l-baġit kollu kemm hu tal-miżura għall-perjodu 2007-2013, billi kważi l-applikazzjonijiet kollha li ġew ippreżentati taħt is-sejħa għal proposti li ġiet organizzata fl-2009 ġew iffinanzjati. Is-soll kien tant baxx li 8 proġetti biss minn 2 424 ġew irrifjutati. Konsegwentement, il-bdiewa żgħażagħ li bdew negozju fil-ħames snin ta’ wara bi proġetti potenzjalment aħjar ma setgħux jiġu ffinanzjati.

57

B’mod simili, fi Spanja (Andalusija), intuża l-baġit kollu kemm hu tal-miżura għall-perjodu 2014-2020 fl-ewwel żewġ sejħiet għal proposti (tal-2015 u tal-2016) u s-soll minimu tal-punti kien punt wieħed biss minn 20. Dan ifisser li għall-bqija tal-perjodu ta’ programmazzjoni, il-bdiewa żgħażagħ bi proġetti potenzjalment aħjar ma jkollhomx l-opportunità li jiġu ffinanzjati, dment li l-baġit għall-miżura ma jiżdiedx.

58

Fil-Polonja, l-awtorità maniġerjali applikat sistema ta’ “min jiġi l-ewwel jinqeda l-ewwel” mingħajr l-ebda kriterju tal-għażla sal-2011, meta l-baġit ġie eżawrit. Sal-2014, meta żdied il-baġit għall-miżura u ġew introdotti l-kriterji tal-għażla, l-ebda sejħa oħra għal proposti ma setgħet tiġi organizzata, u dan ippreviena lill-bdiewa żgħażagħ li kienu bdew negozju, fil-perjodu ta’ tliet snin li kienu għaddew sadanittant, milli jiġu ffinanzjati.

59

Kien fi Franza u fl-Italja (l-Emilja-Romanja) biss li l-baġit tqassam b’mod ugwali matul il-perjodi ta’ programmazzjoni b’sollijiet minimi, tal-punti, li kienu għoljin biżżejjed (għalkemm fi Franza dan sar għall-Midi-Pyrénées biss fil-perjodu 2014-2020). Dan għamilha possibbli li jintgħażel għadd kostanti ta’ applikazzjonijiet ta’ kwalità suffiċjenti biex jiġu ffinanzjati kull sena.

Hemm ftit li xejn evidenza ta’ vijabbiltà mtejba

60

Il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ għandha l-għan li ttejjeb il-vijabbiltà tal-azjendi agrikoli billi tippromwovi l-bidu ta’ negozju minn bdiewa b’ħiliet adegwati fl-agrikultura u t-tiġdid ġenerazzjonali (ara l-paragrafu 29). Pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju huma fil-prinċipju għodod utli biex jiggwidaw lil bdiewa żgħażagħ fl-iżvilupp ta’ azjendi agrikoli vijabbli. Dawn għandhom jippermettu wkoll lill-awtoritajiet maniġerjali jivvalutaw, fl-istadju tal-għażla, il-vijabbiltà tal-azjendi u, aktar tard, jimmonitorjaw u jevalwaw ir-riżultati.

61

Fl-ebda wieħed mill-Istati Membri awditjati ma ntuża l-introjtu inizjali stmat tal-azjendi (qabel il-proġett) fil-proċess tal-għażla biex jiġi vvalutat il-potenzjal tagħhom li jiffinanzjaw huma stess l-investimenti. Barra minn hekk, il-pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju huma għodod utli iżda aħna sibna ftit li xejn evidenza ta’ vijabbiltà mtejba (ara l-Kaxxa 4).

62

Kien biss fl-Italja (l-Emilja-Romanja) li aħna sibna evidenza ta’ vijabbiltà mtejba tal-azjendi li jingħataw appoġġ, kif jintwera mir-rapport ta’ evalwazzjoni ex post (ara l-Kaxxa 5).

Ammonta ta’ għajnuna marbut mal-ħtiġijiet u mmodulat biex jitwettqu azzjonijiet speċifiċi

63

It-Tabella 4 li ġejja tagħti stampa ġenerali tal-ammonti possibbli ta’ għajnuna fl-Istati Membri awditjati fil-perjodi ta’ programmazzjoni 2007-2013 u 2014-2020.

Tabella 4

Stampa ġenerali tal-ammonti ta’ għajnuna taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju fl-Istati Membri awditjati fil-perjodi 2007-2013 u 2014-2020

Perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013
Ammont ta’ għajnuna (EUR)	Franza	L-Italja (l-Emilja-Romanja)	L-Italja (il-Pulja)	Spanja (Andalusija)	Il-Polonja1
Medju	15 440	38 077	40 000	53 270	17 000
Minimu	8 000	15 000	40 000	24 000	12 000
Massimu	58 400	40 000	45 000	70 000	24 000
Eżempji ta’ modulazzjoni	L-ammont minimu żdied għal EUR 16 500 għal bidu ta’ negozju f’żoni muntanjużi	Introduzzjoni tal-biedja organika, ikkuntrattar ta’ selfa, investimenti ta’ aktar minn EUR 60 000	+5 000 f’żoni żvantaġġati	+10 % f’żoni żvantaġġati	Ebda

Perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020
Ammont ta’ għajnuna (EUR)	Franza	L-Italja (l-Emilja-Romanja)	L-Italja (il-Pulja)	Spanja (Andalusija)	Il-Polonja
Medju	20 282 fil-Midi-Pyrénées 12 747 fil-Pajjiżi tal-Loire	Għadu mhux disponibbli	Għadu mhux disponibbli	60 331	24 000
Minimu	8 000	30 000	40 000	30 000	24 000
Massimu	58 000	50 000	45 000	70 000	24 000
Eżempji ta’ modulazzjonijiet	+30 % fil-Pajjiżi tal-Loire għal bidu ta’ negozju lil hinn miċ-ċirku tal-familja	+ 20 000 f’żoni żvantaġġati	+5 000 f’żoni żvantaġġati	+25 000 jekk l-output standard ikun aktar minn EUR 50 000	Ebda

1 Fit-12.12.2014, l-ammont kien ta’ EUR 24 000 (PLN 100 000), filwaqt li sal-31.12.2011 dan kien EUR 12 000 (PLN 50 000) u mill-1.1.2012 sat-12.12.2014 kien EUR 17 000 (PLN 75 000).

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq data tal-Istati Membri.

64

Fi Franza, fl-Italja u fi Spanja, ġeneralment l-ammont ta’ għajnuna ġie marbut u mmodulat skont il-ħtiġijiet u l-karatteristiċi speċifiċi tal-azjendi (eż. il-lok, l-output standard) kif ukoll skont l-azzjonijiet inklużi fil-pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju (eż. l-innovazzjonijiet, is-self, l-investimenti) fil-perjodu 2007-2013.

65

Il-modulazzjonijiet tal-ammont ta’ għajnuna wrew li kienu għodda tajba biex iħeġġu lill-bdiewa żgħażagħ jibdew negozju f’kundizzjonijiet aktar diffiċli (eż. f’żoni muntanjużi, lil hinn miċ-ċirku tal-familja, l-ikkuntrattar ta’ selfa), jintroduċu sistemi tal-kwalità tal-produzzjoni bħal biedja organika, teknoloġiji għall-iffrankar tal-ilma/tal-enerġija, jidħlui għal investimenti akbar jew imexxu azjendi aktar produttivi. Madankollu, għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020, il-Kummissjoni kienet tirrikjedi mill-Istati Membri li dawn ma jorbtux l-ammont ta’ għajnuna mal-elementi tal-investimenti jew mad-daqs tagħhom.

66

Il-Polonja ssettjat ammont fiss ta’ għajnuna (attwalment EUR 24 000) għal kwalunkwe bidwi żagħżugħ li kien se jibda negozju, irrispettivament mill-karatteristiċi tal-azjendi u mill-kontenut tal-azzjonijiet u tal-miri stipulati fil-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju (eż. il-lok, id-daqs, l-investimenti, eċċ.). Dan l-approċċ standardizzat iżid ir-riskju li l-ammont ta’ għajnuna għandu mnejn ma jkunx proporzjonali għall-ħtiġijiet u l-isforzi tal-bidwi żagħżugħ li jkun qed jibda negozju, u jagħti inċentiv għal azzjonijiet speċifiċi.

Ġeneralment, it-twaqqit tal-għajnuna kien xieraq

67

Fi Franza, fl-Italja u fil-Polonja, ġeneralment it-twaqqit tal-għajnuna kien xieraq peress li, fil-biċċa l-kbira mill-każijiet, il-bdiewa żgħażagħ irċevew l-għajnuna fi żmien sena minn meta bdew negozju, jiġifieri meta din kienet meħtieġa għall-iżvilupp tal-azjenda tagħhom. Fil-fatt, l-applikazzjonijiet għall-proġetti ġew ġeneralment ipproċessati fi ħdan perjodu ta’ żmien raġonevoli (inqas minn sitt xhur mid-data tal-applikazzjoni). il-bdiewa żgħażagħ irċevew l-għajnuna qabel ma implimentaw il-biċċa l-kbira mill-azzjonijiet indikati fil-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju. Għalhekk, l-għajnuna għenet biex il-problema ta’ aċċess għall-kapital u, xi drabi, anke biex tinkiseb selfa mill-banek, tiġi mmitigata.

68

Kien fi Spanja (Andalusija) biss li ż-żmien tal-ipproċessar amministrattiv kien twil fil-perjodu 2007-2013, u bħala medja l-applikanti kellhom jistennew 17-il xahar biex proġett jiġi approvat (ferm wara l-limitu ta’ 6 xhur li l-awtorità maniġerjali kienet issettjat fis-sejħiet għal proġetti). B’riżultat ta’ dan, tnejn mit-tmien benefiċjarji awditjati kienu għamlu xi investimenti qabel ma kienu jafu jekk il-proġetti tagħhom kinux se jiġu approvati. Barra minn hekk, l-għajnuna dejjem tħallset fuq il-bażi ta’ prova ta’ nfiq, jiġifieri wara li l-benefiċjarji kienu għamlu l-investimenti kollha. Għaldaqstant, ġeneralment l-għajnuna ġiet ipprovduta tard wisq f’dak li jirrigwarda l-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ fil-proċess ta’ bidu ta’ negozju.

Parti III – Monitoraġġ u evalwazzjoni tal-miżuri

69

Biex tikseb informazzjoni relatata mal-prestazzjoni dwar l-effettività u l-effiċjenza tal-infiq li jsir mill-UE:

• jenħtieġ li l-Kummissjoni tistabbilixxxi Qafas Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni (CMEF) li jkun jipprovdi indikaturi tal-outputs, tar-riżultati u tal-impatti li jkunu jippermettu li ssir valutazzjoni tal-progress, l-effettività u l-effiċjenza tal-politika meta mqabbla mal-objettivi (ara l-Figura 6);
• jenħtieġ li l-Istati Membri jipprovdu lill-Kummissjoni bl-informazzjoni kollha li tkun tippermetti l l-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-miżuri jsiru, anke billi jiżviluppaw indikaturi addizzjonali utli. Kemm jista’ jkun, din l-informazzjoni għandha tkun ibbażata fuq sorsi stabbiliti ta’ data, bħan-Netwerk tad-Data tal-Kontabilità Agrikola u l-Eurostat;
• jenħtieġ li l-evalwazzjonijiet tal-prestazzjoni jitwettqu minn kuntratturi indipendenti taħt ir-responsabbiltà tal-Kummissjoni (għall-miżuri tal-Pilastru 1) u tal-Istati Membri (għall-miżuri tal-Pilastru 2).

L-indikaturi tas-CMEF ma jippermettux li ssir valutazzjoni tal-prestazzjoni tal-miżuri fl-ilħuq tal-objettivi tagħhom

70

Sabiex juru l-prestazzjoni tal-miżuri tal-UE li jappoġġaw lill-bdiewa żgħażagħ fl-ilħuq tal-objettivi tagħhom (ara l-paragrafi 26 sa 30), jenħtieġ li l-Istati Membri jiġbru data dwar l-outputs u r-riżultati miksuba. Taħt is-CMEF, l-Istati Membri jridu jiġbru informazzjoni għal mill-inqas l-indikaturi tal-outputs u tar-riżultati, li ġejjin (ara t-Tabella 5).

Tabella 5

Stampa ġenerali tal-indikaturi obbligatorji taħt is-CMEF għall-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju (il-Miżura 112 fil-perjodu 2007-2013, il-Miżura 6.1 fil-perjodu 2014-2020) u l-pagament supplimentari li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ (fil-perjodu 2014-2020)

Tip ta’ indikatur	Il-Pilastru 2 għall-perjodu 2007-2013 (il-Miżura 112 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ)	Il-Pilastru 2 għall-perjodu 2014-2020 (il-Miżura 6.1 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ)	Il-Pilastru 1 għall-perjodu 2014-2020 (pagament li jingħata lil bdiewa żgħażagħ)
Total tal-Infiq Pubbliku (EUR)	5 281 543 934	10 440 973 292	2 621 619 765
Output	Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li ngħataw appoġġ Total tal-volum ta’ investimenti	Għadd ta’ azjendi agrikoli bi pjan ta’ żvilupp tan-negozju/investimenti għal bdiewa żgħażagħ, li huma appoġġati taħt il-PŻR	Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ Għadd ta’ ettari
Riżultat	Żieda fil-valur gross miżjud fl-azjendi li ngħataw appoġġ	Perċentwal ta’ azjendi agrikoli bi pjan ta’ żvilupp tan-negozju/investimenti għal bdiewa żgħażagħ, li huma appoġġati taħt il-PŻR (mill-azjendi totali)	Ebda
Impatt1	Tkabbir ekonomiku (valur nett miżjud għal kull unità ta’ xogħol annwali) Produttività tax-xogħol (valur nett miżjud għal kull unità ta’ xogħol annwali)	Introjtu intraprenditorjali agrikolu Introjtu tal-fatturi agrikoli Total tal-produttività tal-fatturi fl-agrikoltura Varjabbiltà fil-prezzijiet ta’ komoditajiet fl-UE

1 Fil-livell tal-PŻR fil-perjodu 2007-2013 u b’rabta mal-objettiv tal-PAK, rigward il-produzzjoni vijabbli tal-ikel fil-perjodu 2014-2020.

71

Bħal fir-rapporti⁴³ preċedenti tal-QEA, aħna sibna li l-informazzjoni relatata mal-prestazzjoni li tinġabar permezz tal-indikaturi tas-CMEF ma tippermettix li ssir valutazzjoni ta’ kemm il-miżuri huma effettivi u effiċjenti fl-ilħuq tal-objettivi tagħhom. Dan huwa prinċipalment minħabba l-fatt li:

• għall-perjodu 2007-2013, fl-Istati Membri awditjati lkoll, ħlief l-Italja, (l-Emilja-Romanja, ara l-paragrafu 35), l-uniku indikatur tar-riżultati fis-CMEF (żieda fil-valur gross miżjud fl-azjendi li ngħataw appoġġ) kien ibbażat fuq stimi li ma kinux verifikabbli u mhux fuq data reali miġbura mill-azjendi li ngħataw appoġġ;
• għall-perjodu 2014-2020, ma hemmx indikaturi tar-riżultati fis-CMEF li jkunu jippermettu li ssir valutazzjoni tat-titjib fil-vijabbiltà tal-azjendi, li huwa l-objettiv aħħari li għalih huwa mistenni li jingħata kontribut minn dawn il-miżuri. L-uniku indikatur tar-riżultati relatat mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ (Perċentwal ta’ azjendi agrikoli bi pjan ta’ żvilupp tan-negozju/investimenti għal bdiewa żgħażagħ, li huma appoġġati taħt il-PŻR (mill-azjendi totali)) mhuwiex indikatur tajjeb tar-riżultati iżda pjuttost indikatur tal-outputs, billi huwa ma jkejjilx l-effett tal-appoġġ b’rabta mal-objettivi tagħha (eż. il-vijabbiltà tal-azjendi, it-tiġdid ġenerazzjonali, il-ħolqien tal-impjiegi, iż-żieda fil-livell edukattiv u ta’ innovazzjoni tal-bdiewa żgħażagħ, eċċ.);
• data reali dwar il-karatteristiċi strutturali u finanzjarji tal-azjendi i jingħataw appoġġ (eż. id-dħul, l-introjtu, l-għadd ta’ impjegati) normalment ma tinġabarx. Barra minn hekk, l-istimi tal-introjtu min-Netwerk tad-Data tal-Kontabilità Agrikola mhumiex rappreżentattivi għall-bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ jew għall-popolazzjoni tal-bdiewa żgħażagħ⁴⁴. Għalhekk, fir-rigward tal-Istati Membri awditjati lkoll, ħlief l-Italja (l-Emilja-Romanja, ara l-paragrafu 75), ma hemmx għarfien dwar jekk l-azjendi li jingħataw appoġġ humiex fil-fatt qed jimpjegaw aktar nies, humiex qed isiru akbar, aktar produttivi u aktar vijabbli, u humiex qed jiġġeneraw aktar introjtu minn azjendi li ma jingħatawx appoġġ. Lanqas ma huwa magħruf jekk l-azjendi li jingħataw appoġġ mill-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ u mill-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju humiex fil-fatt qed ikollhom prestazzjoni aħjar f’dan ir-rigward minn azjendi li jingħataw appoġġ minn miżura waħda biss.

… madankollu, xi Stati Membri żviluppaw indikaturi utli

72

Minbarra l-indikaturi obbligatorji taħt is-CMEF, l-Istati Membri jistgħu jissettjaw indikaturi speċifiċi addizzjonali. It-Tabella 6 tagħti stampa ġenerali tal-indikaturi volontarji addizzjonali ssettjati minn xi Stati Membri awditjati b’rabta mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju.

Tabella 6

Stampa ġenerali tal-indikaturi addizzjonali ssettjati minn xi Stati Membri awditjati b’rabta mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ

Tip ta’ indikatur	Il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ
L-Italja (l-Emilja-Romanja)
Riżultat	Żieda jew żamma tal-impjieg fl-azjendi li jingħataw appoġġ Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ, li introduċew sistemi volontarji ta’ ċertifikazzjoni Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ, li qed jintegraw aspetti ambjentali u tal-benessri tal-annimali fl-investimenti
Impatt	Għadd ta ‘ impjiegi maħluqa
Il-Polonja
Riżultat	Żieda medja fid-daqs ekonomiku (output standard) tal-azjendi li jingħataw appoġġ Żieda perċentwali medja fid-daqs ekonomiku (output standard) tal-azjendi li jingħataw appoġġ Daqs medju tal-azjendi li jingħataw appoġġ wara l-implimentazzjoni tal-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju
Impatt	Għadd ta ‘ impjiegi maħluqa
Spanja (Andalusija)
Output	Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li bdew negozju b’riżultat ta’ rtirar kmieni Perċentwal ta’ nisa fost il-bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ, li qed jibdew negozju
Riżultat	Għadd ta ‘ impjiegi maħluqa

Sors: Elaborazzjoni tal-QEA, ibbażat fuq il-PŻR awditjati.

73

Dawn l-indikaturi addizzjonali ssettjati mill-Istati Membri jippermettu li ssir valutazzjoni tal-effettività tal-miżuri fir-rigward ta’ objettivi speċifiċi, bħal ħolqien tal-impjiegi, bilanċ bejn is-sessi, tixtil tal-bdiewa u innovazzjoni. Pereżempju, fl-Italja (l-Emilja-Romanja), bis-saħħa tal-indikatur “Għadd ta’ bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ, li introduċew sistemi volontarji ta’ ċertifikazzjoni” aħna nafu li 214 (13 %) mill-1640 benefiċjarju tal-miżura fil-perjodu 2007-2013 introduċew dan it-tip ta’ innovazzjoni fl-azjendi tagħhom. Fi Spanja (Andalusija), bis-saħħa taż-żewġ indikaturi addizzjonali tal-outputs, aħna nafu li l-miżura kienet inqas effettiva milli mistenni fit-trawwim tat-tixtil tal-bdiewa (53 bidwi żagħżugħ biss li jingħataw appoġġ bdew negozju b’riżultat ta’ rtirar kmieni, meta mqabbel ma’ mira ta’ 92) u fil-bidu ta’ negozju min-nisa (23 % biss tal-bdiewa żgħażagħ li jingħataw appoġġ kienu nisa, meta mqabbel ma’ mira ta’ 45 %, u perċentwal ta’ 32 % tan-nisa li għandhom inqas minn 44 sena fil-popolazzjoni tal-bdiewa f’Andalusija).

B’mod ġenerali, l-evalwazzjonijiet ma jipprovdux informazzjoni siewja dwar il-prestazzjoni tal-miżuri, għalkemm ġiet identifikata prattika tajba partikolari

74

Fl-erba’ Stati Membri awditjati, l-evalwazzjonijiet ta’ nofs it-terminu u dawk ex post tal-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013 ipprovdew ftit li xejn jew ebda informazzjoni affidabbli dwar il-prestazzjoni tal-Miżura 112 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, ħlief għall-Italja (l-Emilja-Romanja). Pereżempju:

• Franza kienet għadha ma pprovdietx (fi tmiem Frar 2017⁴⁵) ir-rapport ta’ evalwazzjoni ex post tal-PŻR 2007-2013, li kien dovut sal-31.12.2016;
• l-evalwazzjoni ex post tal-PŻR 2007-2013 għall-Italja (il-Pulja) kienet tindika li l-fatturat medju tal-azjendi li ngħataw appoġġ żdied, bħala medja, b’ammont ta’ EUR 15 500 minn meta ġew stabbiliti u li 73 % tal-azjendi li ngħataw appoġġ impjegaw persunal ġdid. Madankollu, dawn ir-riżultati huma bbażati fuq stħarriġ web li għalih wieġbu 16-il benefiċjarju biss u d-dikjarazzjonijiet sottostanti dwar il-fatturat ma ġewx iċċekkjati bi tqabbil ma’ xi evidenza;
• l-evalwazzjoni ta’ nofs it-terminu tal-PŻR 2007-2013 għall-Polonja kienet tindika li l-valur gross miżjud tal-azjendi li ngħataw appoġġ kien żdied, bħala medja, b’35 % sa tmiem l-2009, mingħajr ma indikat sena bażi ta’ tqabbil. Barra minn hekk, ir-apport ta’ evalwazzjoni kien jindika li din iż-żieda kienet dovuta l-aktar għaż-żieda fl-ammont ta’ għotjiet u ta’ sussidji, aktar milli għal żieda fil-valur tal-produzzjoni agrikola;
• l-evalwazzjoni ex post tal-PŻR 2007-2013 għal Spanja kienet tindika li l-valur gross miżjud tal-azjendi li ngħataw appoġġ żdied, bħala medja, bi 23.5 %, iżda ma spjegatx il-metodoloġija tal-istima jew is-sors tad-data.

75

Huwa biss fl-Italja (l-Emilja-Romanja) li l-evalwazzjoni ex post tal-PŻR 2007-2013 tipprovdi informazzjoni siewja dwar il-prestazzjoni tal-miżura għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ (ara l-Kaxxa 5).

Hemm ftit li xejn evidenza li l-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ qed jiġi ffaċilitat

76

Fl-erba’ Stati Membri awditjati, aħna sibna li hemm ftit li xejn evidenza li l-miżuri tal-UE kienu ffaċilitaw il-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ billi għenuhom jegħlbu l-ostakli inizjali għad-dħul, bħall-aċċess għall-art, għall-kapital, għall-għarfien u għall-introjtu suffiċjenti.

77

Kienet biss ftit l-għajnuna li ngħatat mill-miżuri tal-UE lill-bdiewa żgħażagħ biex jaċċessaw l-art. Fil-fatt, il-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ ġie pprovdut biss lill-bdiewa żgħażagħ li diġà kellhom l-art, filwaqt li kien ftit biss it-tħeġġiġ li sar lill-bdiewa żgħażagħ permezz tal-Pilastru 2 biex iżidu d-daqs tal-azjendi agrikoli tagħhom permezz ta’ kriterji ta’ eliġibbiltà u dawk tal-għażla (ara l-paragrafi 60 sa 61), għalkemm ma kienx hemm evidenza li dan ħeġġeġ żieda fil-vijabbiltà tal-azjendi agrikoli. Kien biss għall-Italja (l-Emilja-Romanja) li kien hemm xi evidenza li l-bdiewa żgħażagħ li ngħataw appoġġ żiedu d-daqs tal-azjendi agrikoli tagħhom aktar minn dawk li ma kinux benefiċjarji (ara l-paragrafu 75).

78

F’termini ġenerali, l-għadd totali ta’ ettari miżmuma minn bdiewa żgħażagħ baqa’ stabbli fil-perjodu 2005-2013 (ara l-Figura 7). It-tnaqqis fl-għadd ta’ azjendi miżmuma minn bdiewa żgħażagħ tpaċa b’żieda fid-daqs medju tal-azjendi agrikoli.

	Għadd totali ta’ ettari miżmuma minn bdiewa żgħażagħ (f’miljuni)
miljun ettaru	2005	2007	2010	2013
Għadd totali ta' ettari miżmuma minn bdiewa żgħażagħ	57,7	54,8	55,2	51,9
Għadd totali ta' ettari miżmuma minn bdiewa ta' kull età	172,1	172,8	174,5	173,0

Sors: Il-QEA, ibbażat fuq l-Eurostat, Stħarriġ tal-Istruttura ta’ Azjendi Agrikoli 2005-2013.

79

Bis-saħħa tal-fatt li ġiet ipprovduta għajnuna finanzjarja, il-miżuri tal-UE għenu direttament lill-bdiewa żgħażagħ jaċċessaw il-kapital. Madankollu, ma hemmx evidenza – fil-każ tal-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ – u hemm ftit li xejn evidenza – fil-każ tal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ – li l-għajnuna mill-UE ffaċilitat l-aċċess tal-bdiewa għażagħ għal kreditu minn banek kummerċjali:

• Fi Franza u fl-Italja (il-Pulja), l-għajnuna mill-Pilastru 2 setgħet tiġi pprovduta wkoll fil-forma ta’ sussidju tar-rata tal-imgħax fuq selfa, madankollu, din il-forma ta’ għajnuniet ftit li xejn kellha suċċess. Fi Franza, ħafna benefiċjarji esprimew in-nuqqas ta’ sodisfazzjon tagħhom bil-fatt li s-self li huma kisbu mhuwiex negozjabbli u ma jistax jiġi ffinanzjat mill-ġdid, u b’hekk huma obbligati jħallsu rata attwali tal-imgħax li hija ħafna ogħla mir-rata tal-imgħax tas-suq fissa. Fl-Italja (il-Pulja), 37 benefiċjarju biss mill-2 502 benefiċjarji fil-perjodu 2007-2013 talbu għajnuna bħal din, prinċipalment għaliex l-awtorità maniġerjali kienet tirrikjedi li l-investimenti kollha inklużi fil-pjan ta’ direzzjoni għan-negozju jiġu kkompletati qabel ma l-benefiċjarji jkunu jistgħu jitolbu s-sussidju tal-imgħax;
• Fl-Italja (l-Emilja-Romanja) u fil-Polonja, l-għajnuna mogħtija taħt il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju ma ġietx ipprovduta fil-forma ta’ sussidju tar-rata tal-imgħax fuq selfa, għalkemm fl-Italja (l-Emilja-Romanja) il-benefiċjarji setgħu jirċievu ammont ogħla ta’ għajnuna meta kisbu selfa għal aktar minn EUR 30 000 (ara t-Tabella 4);
• Kien fi Spanja (Andalusija) biss, fejn l-għajnuna mill-Pilastru 2 ġiet ipprovduta wkoll fil-forma ta’ sussidju tar-rata tal-imgħax fuq selfa (lil 567 benefiċjarju mis-738 benefiċjarju fil-perjodu 2007-2013) u fejn l-aċċess għall-kreditu huwa partikolarment problematiku għall-bdiewa żgħażagħ⁴⁶, li l-banek kummerċjali kellhom tendenza akbar li jipprovdu self, kif jidher għal 7 mit-8 benefiċjarji awditjati.

80

Il-miżuri tal-UE, speċjalment il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, b’mod ġenerali kellhom impatt pożittiv fuq il-livelli ta’ għarfien tal-bdiewa żgħażagħ, bis-saħħa ta’ kriterji ta’ eliġibbiltà li kienu jippromwovu d-dħul ta’ bdiewa aktar kwalifikati fis-settur agrikolu. Madankollu, dan l-impatt pożittiv fuq il-livelli ta’ għarfien tal-bdiewa żgħażagħ ma ġiex żgurat fl-Italja u fil-Polonja mill-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ, billi dawn l-Istati Membri ma kinux jirrikjedu mill-applikanti li dawn ikollhom xi ħiliet jew taħriġ partikolari.

Ma hemmx relazzjoni ċara bejn l-għajnuna mill-UE u t-tiġdid ġenerazzjonali

81

It-tiġdid ġenerazzjonali huwa kwistjoni ġenerali li taffettwa l-popolazzjoni kollha kemm hi u l-forza tax-xogħol fl-UE. Kif jidher fil-Figura 8, is-sehem taż-żgħażagħ fil-popolazzjoni totali u fil-forza tax-xogħol qed jonqos aktar rapidament minn dak fil-popolazzjoni taż-żgħażagħ.

82

B’mod ġenerali, mhuwiex possibbli li tiġi stabbilita relazzjoni ċara bejn l-għajnuna mill-UE li tiġi pprovduta u l-evoluzzjoni tal-għadd ta’ bdiewa żgħażagħ (ara l-Figura 9). Huwa wkoll diffiċli li jkun magħruf jekk u kemm l-għajnuna mill-UE kkontribwiet għaż-żieda fid-daqs medju tal-azjendi (ara l-paragrafi 77 u 78), jew jekk din iż-żieda wasslitx għal vijabbiltà ogħla tal-azjendi.

83

Dan huwa minħabba diversi raġunijiet:

• ġeneralment, l-għajnuna mill-UE tiġi pprovduta lil perċentwal żgħir ta’ bdiewa żgħażagħ: 7 % biss tal-bdiewa żgħażagħ kollha li hemm fis-27 Stat Membru tal-UE⁴⁷ rċevew għajnuna mill-UE biex jibdew negozju;
• hemm bosta politiki nazzjonali li jappoġġaw lil bdiewa żgħażagħ, li jiġu rarament ikkoordinati mal-miżuri tal-UE (ara l-paragrafi 16 u 31 sa 32);
• is-sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni ma tipproduċix informazzjoni adegwata dwar l-ilħuq tal-objettivi, prinċipalment minħabba l-kwalità baxxa tal-indikaturi pprovduti mis-sistema komuni ta’ monitoraġġ (ara l-paragrafi 70 sa 71) u l-informazzjoni limitata jew inaffidabbli relatata mal-prestazzjoni, li tiġi pprovduta mill-biċċa l-kbira tal-evalwazzjonijiet (ara l-paragrafu 74);
• hemm fatturi ġenerali li jinfluwenzaw din ir-relazzjoni u li mhumiex miżuri tal-UE bħas-sitwazzjoni ekonomika u soċjali, it-tendenza tal-banek li jipprovdu self, u l-possibbiltajiet ta’ impjieg fis setturi li mhumiex tal-agrikoltura (ara l-paragrafu 16).

Konklużjonjiet u rakkomandazzjonijiet

84

L-agrikoltura tal-UE qed tiffaċċja tnaqqis fil-popolazzjoni agrikola. L-għadd kumplessiv ta’ bdiewa fl-EU-27 naqas rapidament f’dawn l-aħħar 10 snin, u minn 14.5 miljun bidwi fl-2005 dan niżel għal 10.7 miljun bidwi fl-2013. L-għadd ta’ bdiewa żgħażagħ (li ma kellhomx aktar minn 44 sena) naqas minn 3.3 miljun fl-2005 għal 2.3 miljun fl-2013. Billi t-tnaqqis affettwa l-gruppi kollha ta’ età, il-perċentwal ta’ bdiewa żgħażagħ fil-popolazzjoni agrikola baqa’ relattivament stabbli, f’livell ta’ kemxejn aktar minn 20 %. Madankollu, jeżistu differenzi sinifikanti bejn l-Istati Membri (ara l-Anness II).

85

Fil-perjodu 2007-2020, l-UE allokat EUR 9.6 biljun f’appoġġ speċifiku lil bdiewa żgħażagħ biex trawwem il-kompetittività tal-azjendi agrikoli u t-tiġdid ġenerazzjonali fl-agrikoltura. Flimkien mal-kofinanzjament, mill-Istati Membri, tal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju, l-appoġġ pubbliku totali jammonta għal EUR 18.3 biljun. Kważi 200 000 bidwi żagħżugħ irċieva l-għajnuna mill-UE biex jibda negozju fil-perjodu 2007-2013. Aktar minn 70 % tal-infiq li jsir mill-UE ġie pprovdut taħt il-miżura tal-Pilastru 2 (FAEŻR) għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, u t-30 % li jifdal jiġi pprovdut, fil-perjodu 2014-2020, taħt il-pagament dirett addizzjonali li jingħata taħt il-Pilastru 1 (FAEG) għal bdiewa żgħażagħ.

86

F’dan il-kuntest, aħna eżaminajna r-rwol li l-UE għandha fl-appoġġ ta’ bdiewa żgħażagħ u t-trawwim ta’ tiġdid ġenerazzjonali. L-awditu fittex li jwieġeb il-mistoqsija li ġejja:

L-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ huwa mfassal tajjeb biex jikkontribwixxi b’mod effettiv għal tiġdid ġenerazzjonali aħjar?

87

Il-konklużjoni kumplessiva hija li l-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ huwa bbażat fuq loġika ta’ intervent li mhijiex iddefinita tajjeb, u li r-riżultati u l-impatti mistennija mhumiex speċifikati. Jenħtieġ li dan l-appoġġ jiġi mmirat aħjar, biex jitrawwem tiġdid ġenerazzjonali effettiv.

88

Rigward il-loġika ta’ intervent:

Għall-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• Mhuwiex ibbażat fuq valutazzjoni tal-ħtiġijiet, l-objettiv tiegħu ma jirriflettix l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali, u l-Istati Membri ma kkoordinawhx mal-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju jew mal-miżuri nazzjonali (ara l-paragrafi 19 sa 33);
• Fin-nuqqas ta’ valutazzjoni tal-ħtiġijiet, l-għajnuna tiġi pprovduta f’forma standardizzata (pagament annwali għal kull ettaru), f’ammont u bi twaqqit fejn ma jkunx ċar liema ħtiġijiet speċifiċi, għajr għall-introjtu addizzjonali, qed jiġu indirizzati (ara l-paragrafi 39 sa 51).

Għall-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• Għalkemm b’mod ġenerali din hija bbażata fuq valutazzjoni vaga tal-ħtiġijiet, l-objettivi tagħha huma parzjalment SMART, u jirriflettu l-objettiv ġenerali li jitħeġġeġ it-tiġdid ġenerazzjonali. Hemm koordinazzjoni tajba bejn il-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju u l-miżura ta’ investiment. Madankollu, hemm ftit li xejn koordinazzjoni mal-istrumenti finanzjarji nazzjonali, bħal self b’kundizzjonijiet favorevoli biex tinxtara l-art (ara l-paragrafi 19 sa 37);
• L-għajnuna tiġi pprovduta f’forma li tkun tindirizza direttament il-ħtiġijiet tal-bdiewa zgħażagħ biex ikollhom aċċess għal art, kapital u għarfien. Ġeneralment, l-ammont ta’ għajnuna huwa marbut mal-ħtiġijiet u mmodulat biex jitwettqu azzjonijiet speċifiċi, bħall-introduzzjoni ta’ biedja organika, inizjattivi għall-iffrankar tal-ilma jew tal-enerġija, il-bidu ta’ negozju f’żoni żvantaġġati (ara l-paragrafi 25 u 52 sa 53).

Rakkomandazzjoni 1 – Titjib tal-loġika ta’ intervent billi tiġi rinfurzata l-valutazzjoni tal-ħtiġijiet u jiġu ddefiniti l-objettivi SMART

Għall-PAK ta’ wara l-2020, jenħtieġ li l-Kummissjoni tindika (jew tirrikjedi mill-Istati Membri li dawn jindikaw, f’konformità mad-dispiżizzjonijiet dwar il-ġestjoni kondiviża) loġika ċara ta’ intervent għall-istrumenti ta’ politika li jkunu qed jindirizzaw it-tiġdid ġenerazzjonali fl-agrikoltura. Jenħtieġ li l-loġika ta’ intervent tinkludi:

• valutazzjoni soda tal-ħtiġijiet tal-bdiewa żgħażagħ li tkun tinvestiga r-raġunijiet sottostanti għalfejn iż-żgħażagħ li jkunu jridu jsiru bdiewa jiffaċċjaw ostakli fil-proċess ta’ stabbiliment tagħhom, u l-livell ta’ tixrid ta’ ostakli bħal dawn f’żoni ġeografiċi, setturi agrikoli jew karatteristiċi speċifiċi oħrajn tal-azjendi;
• valutazzjoni ta’ liema ħtiġijiet jistgħu jiġu indirizzati mill-istrumenti ta’ politika tal-UE u liema ħtiġijiet jistgħu jew diġà qed jiġu indirizzati aħjar mill-politiki tal-Istati Membri, kif ukoll analiżi ta’ liema forom ta’ appoġġ (eż. pagamenti diretti, somma f’daqqa, strumenti finanzjarji) huma l-aktar adatti biex jaqblu mal-ħtiġijiet identifikati;
• definizzjoni tal-objettivi SMART, li permezz tagħha r-riżultati mistennija tal-istrumenti ta’ politika jsiru espliċiti u kwantifikabbli, f’termini tar-rata mistennija ta’ tiġdid ġenerazzjonali u tal-kontribut għall-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ; b’mod partikolari, jenħtieġ li jkun ċar jekk l-istrumenti ta’ politika għandhomx ikollhom l-għan li jappoġġaw l-akbar għadd possibbli ta’ bdiewa żgħażagħ jew għandhomx jimmiraw lejn tip speċifiku ta’ bdiewa żgħażagħ (eż. dawk bl-aħjar edukazzjoni, dawk li se jibdew negozju f’żoni żvantaġġati, dawk li se jintroduċu teknoloġiji għall-iffrankar tal-enerġija jew tal-ilma fl-azjendi, dawk li qed iżidu l-profittabbiltà jew il-produttività tal-azjendi, dawk li qed jimpjegaw aktar nies).

89

Rigward l-immirar tal-miżuri:

Għall-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 lil bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• L-għajnuna tiġi pprovduta f’forma standardizzata irrispettivament mill-vijabbiltà tal-azjendi, mil-lok tagħhom u, fil-biċċa l-kbira mill-Istati Membri, mill-ħiliet u/jew mil-livelli edukattivi tal-benefiċjarji. F’każ ta’ kontroll konġunt tal-azjendi ġuridiċi ma’ bdiewa oħrajn li ma jkunux żgħażagħ, xi drabi l-għajnuna tiġi pprovduta lil azjendi fejn il-bdiewa żgħażagħ jista’ jkollhom biss rwol żgħir – f’termini tas-setgħa deċiżjonali (ara l-paragrafi 39 sa 46).

Għall-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• L-għajnuna tiġi mmirata lejn bdiewa aktar kwalifikati, li jieħdu l-impenn li jimplimentaw pjan ta’ direzzjoni għan-negozju li jkun jiggwidahom biex jiżviluppaw azjendi vijabbli, u li permezz tal-proċess tal-għażla ta’ proġetti, ta’ spiss jitħeġġu jibdew negozju f’żoni żvantaġġati. Madankollu, il-pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju kienu ta’ kwalità li kienet tvarja u, ta’ spiss, l-awtoritajiet maniġerjali ma applikawx proċeduri tal-għażla biex jipprijoritizzaw l-aħjar proġetti. Il-kriterji tal-għażla ġew introdotti lejn tmiem il-perjodu 2007-2013, is-sollijiet minimi kienu baxxi wisq jew inkella ineżistenti u, f’xi Stati Membri, il-baġit ta’ seba’ snin tal-miżura ntuża għall-finanzjament ta’ kważi l-applikazzjonijiet kollha li ġew ippreżentati fil-bidu tal-perjodu ta’ programmazzjoni, li jimplika li l-bdiewa żgħażagħ li bdew negozju aktar tard ma setgħux jiġu ffinanzjati (ara l-paragrafi 52 sa 61).

Rakkomandazzjoni 2 – Titjib tal-immirar tal-miżuri

Meta jkunu qed jimplimentaw il-miżuri tal-PAK ta’ wara l-2020, jenħtieġ li l-Istati Membri jtejbu l-immirar tal-miżuri billi:

• japplikaw kriterji biex jiżguraw l-għażla tal-proġetti l-aktar kosteffettivi, bħal proġetti li jkunu se jwasslu l-ogħla żieda fil-produttività jew fil-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ, jew l-ogħla żieda fl-impjieg fiż-żoni bl-ogħla livell ta’ qgħad jew f’żoni żvantaġġati bil-livell l-aktar baxx ta’ tiġdid ġenerazzjonali;
• japplikaw kriterji ċari għall-valutazzjoni tar-rwol tal-bdiewa żgħażagħ li għandhom jiġu appoġġati f’każ ta’ kontroll konġunt tal-azjendi ġuridiċi (eż. billi jiddefinixxu x’perċentwal ta’ drittijiet tal-vot jew ta’ ishma jenħtieġ li l-benefiċjarju jkollu, x’perċentwal minimu tad-dħul tiegħu jenħtieġ li jiġi mill-attività tiegħu fl-azjenda appoġġata) biex l-għajnuna tiġi mmirata lejn bdiewa żgħażagħ li l-attività prinċipali tagħhom se tkun il-biedja fl-azjendi li jingħataw appoġġ;
• japplikaw sollijiet minimi, li jkunu għoljin biżżejjed, tal-punti li jenħtieġ li jitlaħqu mill-proġetti u, b’mod adegwat, jaqsmu l-baġit tal-miżuri biex jipprovdu disponibbiltà indaqs ta’ fondi lill-bdiewa żgħażagħ li jkunu se jibdew negozju matul id-durata kollha kemm hi tal-perjodu ta’ programmazzjoni;
• itejbu l-użu tal-pjanijiet ta’ direzzjoni għan-negozju bħala għodda biex jivvalutaw kemm il-ħtieġa għal finanzjament pubbliku permezz ta’ valutazzjoni – fl-istadju tal-applikazzjoni – tal-vijabbiltà probabbli tal-azjendi mingħajr l-għajnuna, kif ukoll – fi tmiem il-proġetti – l-impatt tal-għajnuna fuq il-vijabbiltà tal-azjenda jew fuq objettivi speċifikati b’mod ċar (eż. l-impjieg, l-introduzzjoni ta’ teknoloġiji għall-iffrankar tal-enerġija jew tal-ilma).

90

Rigward ir-riżultati tal-miżuri:

Għall-pagament li jingħata taħt il-Pilastru 1 għal bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• Il-qafas komuni ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni ma jipprovdix indikaturi utli għall-valutazzjoni tal-effettività ta’ dan il-pagament, billi ma hemmx indikaturi tar-riżultati għal dan il-pagament, u ma nġabritx data dwar l-introjtu u l-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ (ara l-paragrafi 70 sa 71).

Għall-miżura tal-Pilastru 2 għall-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ, aħna sibna li:

• Ftit li xejn hemm evidenza li l-miżura ffaċilitat il-bidu ta’ negozju minn bdiewa żgħażagħ u li tejbet it-tiġdid ġenerazzjonali u l-vijabbiltà tal-azjendi li jingħataw appoġġ, prinċipalment minħabba l-kwalità baxxa tal-indikaturi pprovduti mis-sistema komuni ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni. Kien biss fl-Italja (l-Emilja-Romanja) li aħna sibna evidenza li l-benefiċjarji tal-miżura għall-bidu ta’ negozju żviluppaw azjendi akbar, aktar produttivi u aktar profittabbli, u li kienu jimpjegaw aktar nies minn dawk li ma ngħatawx appoġġ (ara l-paragrafi 70 sa 83).

Rakkomandazzjoni 3 – Titjib tas-sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni

Meta jkunu qed jimplimentaw il-miżuri tal-PAK ta’ wara l-2020, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri (f’konformità mad-dispożizzjonijiet dwar il-ġestjoni kondiviża) itejbu s-sistema ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni. B’mod partikolari:

• jenħtieġ li l-Kummissjoni tiddefinixxi indikaturi tal-outputs, tar-riżultati u tal-impatti li jkunu jippermettu li ssir valutazzjoni tal-progress, l-effettività u l-effiċjenza tal-għodod ta’ politika meta mqabbla mal-objettivi, billi timxi fuq l-aħjar prattiki, bħal indikaturi utli li jkunu ġew żviluppati mill-Istati Mrembri fis-sistemi ta’ monitoraġġ tagħhom (ara l-paragrafi 72 u 73);
• jenħtieġ li l-Istati Membri regolarment jiġbru data reali dwar il-karatteristiċi strutturali u finanzjarji tal-azjendi li jingħataw appoġġ (eż. id-dħul, l-introjtu, l-għadd ta’ impjegati, l-innovazzjonijiet introdotti, il-livelli edukattivi tal-bdiewa) li tkun tippermetti li ssir valutazzjoni ta’ kemm il-miżuri huma effiċjenti u effettivi fl-ilħuq tal-objettivi mixtieqa ta’ politika;
• jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jirrikjedu li jsiru evalwazzjonijiet biex jipprovdu informazzjoni utli dwar il-kisbiet tal-proġetti u tal-miżuri, li tkun ibbażata fuq data reali dwar l-evoluzzjoni tal-karatteristiċi strutturali u finanzjarji tal-azjendi li jingħataw appoġġ, billi jimxu fuq l-aħjar prattiki (eż. valutazzjonijiet kumparattivi, analiżijiet kontrofattwali, stħarriġiet) bħal dawk identifikati f’dan l-awditu (ara l-paragrafu 75).

Dan ir-Rapport ġie adottat mill-Awla I, immexxija mis-Sur Phil WYNN OWEN, Membru tal-Qorti tal-Awdituri, fil-Lussemburgu fil-laqgħa tagħha tal-31 ta’ Mejju 2017.

Glossarju

Aġenzija tal-Pagamenti: Il-korp nazzjonali jew reġjonali responsabbli biex jivvaluta, jikkalkula, u jħallas is-sussidji agrikoli.

Awtorità maniġerjali: Il-korp lokali, reġjonali jew nazzjonali maħtur mill-Istat Membru biex jippreżenta Programm tal-Iżvilupp Rurali lill-Kummissjoni u biex imbagħad jimmaniġġjah u jimplimentah.

Azjenda agrikola: Unità unika, kemm f’termini tekniċi kif ukoll ekonomiċi, li topera taħt maniġment uniku, li twettaq attivitajiet agrikoli fi ħdan it-territorju ekonomiku tal-Unjoni Ewropea, bħala l-attività primarja jew inkella dik sekondarja tagħha. Prodotti u servizzi oħra supplementari (mhux agrikoli) jistgħu jiġu pprovduti wkoll mill-azjenda.

Bidwi attiv: Id-dispożizzjoni dwar il-bdiewa attivi stabbilita fl-Artikolu 9 tar-Regolament (UE) Nru 1307/2013¹ għandha l-għan li tipprevieni lil individwi u lil kumpaniji milli jirċievu appoġġ mill-PAK meta n-negozju tagħhom ma jkunx agrikolu jew meta jkun hekk marġinalment biss. L-element ewlieni tad-dispożizzjoni dwar il-bdiewa attivi huwa lista negattiva ta’ negozji/attivitajiet, li tinkludi ajruporti, sistemi tal-infrastruttura tal-ilma, kumpaniji li jbigħu l-proprjetà, kumpaniji tal-ferrovija, u postijiet permanenti fejn isiru sports u attivitajiet rikreattivi. Jekk l-Istati Membri jridu, jistgħu japplikaw definizzjoni aktar stretta ta’ bidwi attiv.

Bidwi żagħżugħ: Taħt il-Pilastru 1, dan huwa persuna li jkollha inqas minn 40 sena fil-mument meta tippreżenta l-applikazzjoni, u li tkun qed tistabbilixxi lilha nfisha għall-ewwel darba f’impriża (azjenda) agrikola bħala l-kap tal-impriża, jew li diġà tkun stabbiliet tali impriża fl-aħħar ħames snin qabel ma tkun saret l-applikazzjoni, kif iddefinit fl-Artikolu 50(2) tar-Regolament (UE) Nru 1307/2013. Taħt il-Pilastru 2, dan huwa persuna li jkollha inqas minn 40 sena fil-mument meta tippreżenta l-applikazzjoni, u li tkun qed tistabbilixxi lilha nfisha għall-ewwel darba f’azjenda agrikola bħala l-kap ta’ azjenda, u li jkollha ħiliet u kompetenzi tax-xogħol adegwati, kif iddefinit fl-Artikolu 2(n) tar-Regolament (UE) Nru 1305/2013². Mhuwiex possibbli li jkun magħruf kemm hemm bdiewa li ma għandhomx aktar minn 40 sena, billi d-data tal-Eurostat ma taqsamx il-grupp ta’ età ta’ 35-44 sena f’sottogruppi ulterjuri.

CMEF (Qafas Komuni ta’ Monitoraġġ u Evalwazzjoni): Qafas ta’ monitoraġġ u evalwazzjoni madwar l-UE kollha għall-iżvilupp rurali fil-perjodu ta’ programmazzjoni 2007-2013. Għall-perjodu ta’ programmazzjoni 2014-2020 huwa jkopri ż-żewġ pilastri tal-PAK (FAEŻR u FAEG).

Drittijiet għall-pagament: Drittijiet introdotti bir-riforma tal-2003 tal-PAK biex l-iskema ta’ pagament uniku tiġi implimentata. Drittijiet għall-pagament ġew iddistribwiti lill-bdiewa abbażi ta’ data storika (fil-livell reġjonali jew fil-livell ta’ bdiewa individwali). Wara r-riforma tal-2003, sabiex jikkwalifika għal pagament uniku, bidwi kellu jattiva d-drittijiet għall-pagament li kellu flimkien mal-istess għadd ta’ ettari agrikoli eliġibbli. Ir-riforma tal-2013 ssostitwiet dawn id-drittijiet għall-pagament bi drittijiet għall-pagament li kienu għadhom kemm ġew stabbiliti taħt l-iskema ta’ pagament bażiku. Permezz ta’ deroga, xi Stati Membri li kienu jissodisfaw ċerti kundizzjonijiet jistgħu jkomplu jżommu d-drittijiet eżistenti għall-pagament.

FAEG: Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija. Dan primarjament jiffinanzja pagamenti diretti lill-bdiewa u miżuri li jirregolaw jew jappoġġaw is-swieq agrikoli, u spiss jissejjaħ il-“Pilastru 1” tal-PAK.

FAEŻR: Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali. Dan jiffinanzja l-kontribuzzjoni li ssir mill-UE għall-programmi tal-iżvilupp rurali u spiss jissejjaħ il-“Pilastru 2” tal-PAK.

Ġestjoni kondiviża: Metodu ta’ implimentazzjoni tal-baġit tal-UE fejn il-kompiti ta’ implimentazzjoni jiġu ddelegati lill-Istati Membri³, filwaqt li l-Kummissjoni żżomm ir-responsabbiltà finali (dmirijiet superviżorji).

Impatt: Bidliet fuq terminu twil fis-soċjetà li jkunu, mill-inqas parzjalment, attribwibbli għall-azzjoni tal-UE.

Loġika ta’ intervent: Din tistipul;a r-relazzjoni bejn il-ħtiġijiet soċjoekonomiċi li l-intervent huwa meħtieġ jindirizza u l-objettivi, l-inputs, il-proċessi, l-outputs, ir-riżultati u l-impatti tiegħu.

Netwerk tad-data tal-kontabilità agrikola (FADN): Strument għall-evalwazzjoni tal-introjtu ta’ azjendi agrikoli kummerċjali, u tal-impatti tal-PAK. Huwa bbażat fuq id-data kontabilistika ta’ kampjun ta’ aktar minn 80 000 azjenda agrikola madwar l-Istati Membri kollha tal-UE.

Objettivi SMART: Objettivi speċifiċi, li jistgħu jitkejlu, li jistgħu jintlaħqu, rilevanti u bi skadenza⁴.

Output: Ir-riżultati tanġibbli tal-programm.

Pagamenti diretti: Jingħataw direttament lill-bdiewa biex jiżgurawlhom xibka ta’ sikurezza. Huma jingħataw prinċipalment fil-forma ta’ appoġġ għall-introjtu bażiku, diżakkoppjat mill-produzzjoni, u b’hekk jistabbilizzaw l-introjtu tagħhom li jirriżulta mill-bejgħ fis-swieq, li huwa suġġett għall-volatilità. Huma jiġu pprovduti mill-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija, li spiss jissejjaħ il-“Pilastru 1” tal-PAK.

PAK (Politika Agrikola Komuni): Is-sett ta’ leġiżlazzjoni u prattiki li ġew adottati mill-Unjoni Ewropea biex jipprovdu politika komuni u unifikata dwar l-agrikoltura. Il-miżuri inizjali ġew introdotti fl-1962. Minn dak iż-żmien ’il hawn, din il-politika ġiet adottata u żviluppata, u għaddiet minn għadd ta’ riformi.

Perjodu ta’ programmazzjoni: Qafas pluriennali għall-ippjanar u l-implimentazzjoni ta’ politiki tal-UE, bħall-politika ta’ żvilupp rurali. Dan l-awditu jikkonċerna l-perjodi 2007-2013 u 2014-2020.

Pilastru: Il-PAK tikkonsisti f’żewġ fondi, imsejħa wkoll “pilastri”: il-”Pilastru 1” jintuża biex jirreferi għall-FAEG, li jipprovdi pagamenti diretti lill-bdiewa, filwaqt li l-”Pilastru 2” jintuża biex jirreferi għall-FAEŻR, li jiffinanzja programmi tal-iżvilupp rurali.

Programm tal-Iżvilupp Rurali (PŻR): Dokument ta’ programmazzjoni mħejji minn Stat Membru u approvat mill-Kummissjoni għall-ippjanar u l-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-politika ta’ żvilupp rurali tal-UE fil-livell reġjonali jew fil-livell nazzjonali.

Riżultat: L-effetti immedjati tal-programm fuq destinatarji jew riċevituri diretti.

Stħarriġ tal-istruttura ta’ azjendi agrikoli (FSS): Stħarriġ imwettaq mill-Istati Membri kollha tal-UE. L-FSS jitwettqu b’mod konsistenti fl-UE kollha bl-użu ta’ metodoloġija komuni u jipprovdu statistika kumparabbli u rappreżentattiva fill-pajjiżi kollha u matul iż-żmien, fil-livelli reġjonali. L-FSS jitwettaq kull 3 jew 4 snin bħala stħarriġ kampjunarju, u kull 10 snin bħala ċensiment.

Tim tal-awditjar

Ir-rapporti speċjali tal-QEA jippreżentaw ir-riżultati tal-awditi tal-prestazzjoni u tal-konformità tagħha f’dak li jirrigwarda oqsma baġitarji jew suġġetti ta’ ġestjoni speċifiċi. Il-QEA tagħżel u tfassal dawn il-kompiti tal-awditjar biex timmassimizza l-impatt tagħhom billi tqis ir-riskji għall-prestazzjoni jew għall-konformità, il-livell ta’ introjtu jew ta’ nfiq involut, l-iżviluppi li jkunu għad iridu jseħħu u l-interess politiku u pubbliku.

Dan ir-rapport ġie adottat mill-Awla I tal-Awditjar — immexxija minn Phil Wynn Owen, Membru tal-QEA — li tispeċjalizza fl-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali. L-awditu tmexxa mill-Membru tal-QEA Janusz Wojciechowski, b’appoġġ minn Kinga Wisniewska-Danek, Kap tal-kabinett; Katarzyna Radecka-Moroz, Attaché tal-kabinett; Helder Faria Viegas, Maniġer prinċipali; Lorenzo Pirelli, Kap tal-kompitu, Malgorzata Frydel, Deputat kap tal-kompitu. It-tim tal-awditjar kien magħmul minn Antonio Caruda Ruiz, Anzela Poliulianaite, Carlos Sanchez Rivero, Frédéric Soblet, Matteo Tartaggia u Diana Voinea. Frederique Hussenet, Monika Schmidt u Terje Teppan-Niesen ipprovdew assistenza segretarjali.

Kuntatt

IL-QORTI EWROPEA TAL-AWDITURI
12, rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUXEMBOURG

Ħafna informazzjoni addizzjonali dwar l-Unjoni Ewropea hija disponibbli fuq l-Internet.
Jista’ jsir aċċess għaliha permezz tas-server Europa (http://europa.eu).

Jenħtieġ li l-appoġġ li jingħata mill-UE lil bdiewa żgħażagħ ikun immirat aħjar biex jitrawwem tiġdid ġenerazzjonali effettiv
(skont l-Artikolu 287(4), it-tieni subparagrafu, TFUE)

Il-Lussemburgu: L-Uffiċċju tal-Pubblikazzjonijiet tal-Unjoni Ewropea, 2017

PDF	978-92-872-7743-5	1977-5741	10.2865/299586	QJ-AB-17-010-MT-N
HTML	978-92-872-7758-9	1977-5741	10.2865/78597	QJ-AB-17-010-MT-Q

© L-Unjoni Ewropea, 2017

Ir-riproduzzjoni hija awtorizzata kemm-il darba jissemma s-sors oriġinali.

KIF GĦANDEK TAGĦMEL BIEX TIKSEB IL-PUBBLIKAZZJONIJIET TAL-UE

Pubblikazzjonijiet bla ħlas:

• kopja waħda:
  • permezz tal-EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu);
• iżjed minn kopja waħda jew posters/mapep:
  • mir-rappreżentanzi tal-Unjoni Ewropea (http://ec.europa.eu/represent_mt.htm),
  • mid-delegazzjonijiet f'pajjiżi li mhumiex fl-UE (http://eeas.europa.eu/delegations/index_mt.htm),
  • billi tikkuntatja s-servizz Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_mt.htm)
  • jew ċempel 00 800 6 7 8 9 10 11 (numru tat-telefown bla ħlas minn kullimkien fl-UE) (*).

(*) L-informazzjoni mogħtija hija b’xejn, kif ukoll it-telefonati ġeneralment huma b’xejn (għalkemm xi operaturi, kabini tat-telefown jew lukandi jistgħu jitolbu ħlas).

Pubblikazzjonijiet bi ħlas:

• permezz tal-EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).