Τα κοινά ονόματα που δηλώνουν ιδιότητες, αξιώματα ή τίτλους προσώπων (π.χ. πρόεδρος, πρωθυπουργός, υπουργός, βουλευτής, επίτροπος, γενικός διευθυντής, διευθυντής, προϊστάμενος, καθηγητής, σύμβουλος κ.ο.κ.) γράφονται κατά κανόνα με μικρό αρχικό. Η κεφαλαιογράφηση του αρχικού γράμματος των λέξεων αυτού του είδους δεν έχει κανένα γλωσσικό έρεισμα. Τα διάφορα εξωγλωσσικά —ιδεολογικά— κριτήρια που προβάλλονται σχετικά (π.χ. ένδειξη σεβασμού ή πρόσδοση κύρους στον φορέα του αξιώματος) δεν είναι δυνατόν να καθορίσουν τις αποφάσεις μας σε ζητήματα καθαρά γλωσσικού χαρακτήρα. Τέλος, η πρακτική της μη κεφαλαιογράφησης του αρχικού γράμματος αυτών των λέξεων κερδίζει έδαφος και στην Ελλάδα, αφού εφαρμόζεται ήδη ευρέως στον Τύπο, πράγμα που συμβάλλει στη διαμόρφωση ισχυρής σχετικής τάσης από το σύνολο των χρηστών της γλώσσας.

Σχετικά με ορισμένους όρους που απαντούν με ιδιαίτερα μεγάλη συχνότητα στα ενωσιακά κείμενα, επισημαίνεται ότι τα κατά το πρωτόκολλο ονόματα κρατών, οι επίσημες ονομασίες κρατικών θεσμικών φορέων και υπηρεσιών της εκτελεστικής, νομοθετικής ή δικαστικής εξουσίας, οι επίσημες ονομασίες διεθνών οργανισμών ή οργανώσεων, οι επίσημες ονομασίες οργάνων και υπηρεσιών διεθνών οργανισμών ή οργανώσεων γράφονται με κεφαλαία τα αρχικά όλων των λέξεων που αποτελούν την ονομασία, με εξαίρεση τα άρθρα, τις προθέσεις και τους συνδέσμους, που γράφονται με μικρό αρχικό. Όταν όμως δεν γίνεται ειδική και εξατομικευμένη αναφορά σε κάποιο συγκεκριμένο φορέα αυτού του είδους, αλλά η δήλωση είναι γενική και αόριστη, οι σχετικές λέξεις γράφονται με μικρό αρχικό (π.χ. Το Υπουργείο Εξωτερικών προέβη σε έντονο διάβημα για το θέμα αυτό, αλλά: Ο πρωθυπουργός αποφάσισε να μειώσει τον αριθμό των υπουργείων· Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εδρεύει στη Νέα Υόρκη, αλλά: Στις Βρυξέλλες εδρεύουν πολλοί διεθνείς οργανισμοί).

Το κριτήριο της ειδικής και εξατομικευμένης αναφοράς, σε αντιδιαστολή με τη γενική και αόριστη δήλωση, εφαρμόζεται και για την επιλογή μεταξύ κεφαλαίου ή μικρού αρχικού για τα ελάχιστα άλλα κοινά ονόματα που μπορούν να γράφονται άλλοτε με τον έναν και άλλοτε με τον άλλο τρόπο. Σε περίπτωση γενικής δήλωσης το όνομα γράφεται με μικρό αρχικό, ενώ σε περίπτωση ειδικής δήλωσης με κεφαλαίο (π.χ. Τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί πολλοί οδηγοί για την ελληνική γλώσσα· αλλά: Ο παρών Οδηγός απευθύνεται στους μεταφραστές τω θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Με το ίδιο πνεύμα, γράφεται με κεφαλαίο μια λέξη, όταν επιδιώκεται να περιοριστεί το σημασιολογικό της εύρος, είτε για να τονιστεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της είτε για να αντιδιασταλεί από άλλες ευρύτερες σημασίες που θα μπορούσε να έχει [π.χ. Ενιαία Πράξη (η συγκεκριμένη κοινοτική Συνθήκη, σε αντιδιαστολή με πράξεις άλλου είδους) ο Τύπος, για ειδική αναφορά στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ή ενημέρωσης), αλλά ο μαθηματικός τύπος, ο χημικός τύπος, ο ωραίος τύπος κ.λπ.]. Ο όρος διαδίκτυο (με μικρό αρχικό) αποδίδει τον όρο Internet στα ελληνικά.

Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι για τις λέξεις αυτού του είδους ο σχετικός κανόνας αφήνει κάποια περιθώρια υποκειμενικής κρίσης και διακριτικής ευχέρειας, διότι σε αρκετές περιπτώσεις το είδος της δήλωσης/αναφοράς δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αμφισβητήσεις και διαφωνίες.

Τα κύρια ονόματα προσώπων (ανθρωπωνύμια). Επισημαίνεται ότι με κεφαλαίο γράφεται μόνο το πρώτο γράμμα κάθε ονόματος. Εξάλλου, το όνομα γράφεται πρώτο και το επώνυμο δεύτερο:

Σταύρος Δήμας, Ανδρούλλα Βασιλείου, Γκόρντον Μπράουν, Karl von Kempis, Charles de Gaulle

Δύο επισημάνσεις:

Τα κύρια ονόματα ζώων (ζωωνύμια):

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για την κλωνοποίηση της Ντόλης.

Τα κύρια ονόματα πραγμάτων όπως κτιρίων, εφημερίδων, πλοίων κ.λπ.:

Η υπογραφή της Συνθήκης προσχώρησης έγινε στο Ζάππειο.

Η Καθημερινή εκδίδεται στην Αθήνα.

Ο τορπιλισμός της Έλλης έγινε το 1940.

Τα εθνικά και τα πατριδωνυμικά:

Ο πρόεδρος της Επιτροπής είναι Πορτογάλος.

Ο ευρωβουλευτής που υπέβαλε την ερώτηση είναι Θεσσαλός.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει προγράμματα για τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομά.

Όταν όμως τα εθνικά ή τα πατριδωνυμικά έχουν θέση επιθέτου, γράφονται στα ενωσιακά κείμενα με μικρό αρχικό [αντίθετη είναι η πρακτική που ακολουθείται συχνά στην Ελλάδα ως προς το θέμα αυτό (¹)]:

Ο πρόεδρος της Επιτροπής είναι γνωστός πορτογάλος πολιτικός.

Ορισμένοι θεσσαλοί βουλευτές δεν συμφώνησαν με το έργο ανασύστασης της Κάρλας.

Με μικρό αρχικό γράφονται και τα επίθετα που παράγονται από εθνικά ή πατριδωνυμικά:

Το ρωσικό φυσικό αέριο που παίρνει η Ελλάδα είναι μειωμένο λόγω προβλημάτων μεταφοράς.

Με μικρό γράφονται επίσης τα ονόματα των γλωσσών (και στο σημείο αυτό μερικοί ακολουθούν στην Ελλάδα αντίθετη πρακτική):

Θα υπάρχει διερμηνεία από τα αγγλικά και τα γαλλικά προς τα ελληνικά.

Τα τοπωνύμια και οι γεωγραφικοί όροι:

Στο Λουξεμβούργο και στις Βρυξέλλες εδρεύουν πολλοί διεθνείς οργανισμοί.

Το ακρωτήριο Ταίναρο είναι το νοτιότερο σημείο της Πελοποννήσου.

Για τα τοπωνύμια και τους γεωγραφικούς όρους πρέπει να επισημανθούν τα εξής:

Τα ονόματα των ημερών της εβδομάδας και των μηνών:

Δευτέρα, Τρίτη κ.ο.κ. — Ιανουάριος, Μάρτιος κ.ο.κ.

Αντίθετα, τα ονόματα των εποχών γράφονται με μικρό αρχικό: άνοιξη, καλοκαίρι.

Τα ονόματα των εορτών (εορτωνύμια):

τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, το Ραμαζάνι, τα Παναθήναια κ.λπ.

Η λέξη Θεός και τα συνώνυμά της (Πανάγαθος, Μεγαλοδύναμος κ.λπ.), όταν χρησιμοποιείται με την έννοια του μοναδικού υπέρτατου όντος (όχι, για παράδειγμα, για τους θεούς του Ολύμπου ή για τους «θεούς» των γηπέδων), η λέξη Παναγία —όταν χρησιμοποιείται με την έννοια της μητέρας του Ιησού Χριστού και όχι μεταφορικά— και τα συνώνυμά της (Θεοτόκος, Μεγαλόχαρη κ.λπ.) και η λέξη Μεσσίας, όταν αναφέρεται στον Χριστό.

Αντίθετα, τα ονόματα των θρησκειών και των οπαδών τους γράφονται με μικρό αρχικό, εκτός αν προσδιορίζουν ταυτότητα ευρύτερη από τη θρησκευτική, συνήθως με εθνικές συνδηλώσεις:

χριστιανισμός, μουσουλμανισμός, βουδισμός κ.λπ. — χριστιανός, μουσουλμάνος, βουδιστής κ.λπ. (αλλά οι Εβραίοι, ως λαός, οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης)

Οι ονομασίες επιστημονικών και εκπαιδευτικών θεσμών και ιδρυμάτων:

η Ακαδημία Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Όταν, όμως, η δήλωση δεν είναι ειδική και εξατομικευμένη αλλά γενική και αόριστη (δεν προσδιορίζεται κάποιο συγκεκριμένο ίδρυμα), τότε οι σχετικές λέξεις γράφονται με μικρό αρχικό:

Τα πανεπιστήμια και τα πολυτεχνεία αυτής της χώρας είναι πολύ υψηλού επιπέδου.

Οι ονομασίες επιστημών και τεχνών σε επίσημους τίτλους:

καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, διδάκτορας Φυσικής

Οι ονομασίες των χρονικών υποδιαιρέσεων της γεωλογίας, της παλαιοντολογίας, της προϊστορίας, της πρωτοϊστορίας και της ιστορίας:

η Πρωτογεωμετρική, το Καινοζωικό, ο Μεσαίωνας, η Αναγέννηση, ο Μεσοπόλεμος

Όταν, όμως, οι λέξεις αυτού του είδους χρησιμοποιούνται ως επίθετα ή μεταφορικά, γράφονται με μικρό αρχικό:

Στο μουσείο εκτίθενται σαρκοφάγοι από την πρωτογεωμετρική περίοδο.

Η κατάσταση που επικρατεί στις φυλακές της χώρας αυτής είναι πραγματικός μεσαίωνας.

Τα ονόματα ουράνιων σωμάτων:

Ο πυρήνας της Γης έχει διάμετρο 6 900 χιλιόμετρα.

Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του ηλιακού μας συστήματος.

Όταν, όμως, οι όροι αυτοί δεν χρησιμοποιούνται με την έννοια του ουράνιου σώματος αλλά με άλλες έννοιες, γράφονται με μικρό αρχικό:

Η ελληνική γη είναι εύφορη.

Το μέλλον των Κυπρίων στη γη των προγόνων τους.

Ειδικά, για τη λέξη ήλιος πρέπει να επισημανθεί ότι γράφεται με κεφαλαίο μόνο σε αστρονομικά, αστροφυσικά και συναφή επιστημονικά συμφραζόμενα. Στις άλλες περιπτώσεις, που είναι και οι συντριπτικά περισσότερες στα ενωσιακά κείμενα, γράφεται με μικρό αρχικό:

Εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως το νερό, ο ήλιος και η βιομάζα.

Διαφοροποίηση του παράκτιου τουρισμού, ο οποίος παύει να εξαρτάται από το τρίπτυχο «θάλασσα, ήλιος, άμμος».

Οι επιστημονικές ονομασίες φυτών και ζώων, όταν αναφέρονται για να δηλώσουν το γένος ή ταξινομικό άθροισμα μεγαλύτερο από το γένος (δηλαδή: οικογένεια, τάξη, ομοταξία, συνομοταξία, βασίλειο):

Τα Ορθόπτερα είναι μια τάξη της ομοταξίας των Εντόμων.

Στη διωνυμική ονοματολογία, που εφαρμόζεται στη βιολογία, το πρώτο όνομα είναι το όνομα του γένους (κεφαλαίο αρχικό) και το δεύτερο το όνομα του είδους (μικρό αρχικό).

το Χηνοπόδιο το λευκό, ο Canis lupus, ο Felis silvestris

Τα σημεία του ορίζοντα:

Η Μπουρκίνα Φάσο περιβάλλεται από το Μαλί προς Βορρά και Δύση, τον Νίγηρα και το Μπενίν ανατολικά, το Τόγκο, την Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού προς Νότο.

Με κεφαλαίο αρχικό γράφονται οι όροι αυτοί και όταν χρησιμοποιούνται μεταφορικά:

Ανήκομεν εις την Δύσιν.

Πολλοί φοιτητές στρέφονται για τις σπουδές τους προς την Ανατολή.

Πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ Βορρά και Νότου.

Οι τίτλοι συγγραμμάτων και έργων λογοτεχνίας και τέχνης:

Εισαγωγή στο Αστικό Δικονομικό Δίκαιο, Ο Κατάδικος, Έγκλημα και Τιμωρία, Αξιωματικός Περιπόλου

Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι τα τελευταία χρόνια ο κανόνας αυτός έχει ατονήσει πολύ. Μάλιστα, όταν ο τίτλος είναι αρκετά μακροσκελής, συνιστάται να γράφεται με κεφαλαίο μόνο το αρχικό γράμμα της πρώτης λέξης.

Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων

Κοινός πρακτικός οδηγός για τα πρόσωπα που συμβάλλουν στη σύνταξη των κοινοτικών κειμένων

Ένας ήρωας του καιρού μας

Η μικρή κυρία του μεγάλου σπιτιού

Τα σύμβολα των μονάδων μέτρησης που προέρχονται από ονόματα προσώπων (για τη χρήση μονάδων μέτρησης και συμβόλων, βλ. και παράρτημα Α3).

Επομένως: V (βολτ), γιατί προέρχεται από το όνομα του ιταλού φυσικού Volta· W (βατ), γιατί προέρχεται από το όνομα του άγγλου μηχανικού Watt· Ν (νιούτον), γιατί προέρχεται από το όνομα του Νεύτωνα  (Newton) κ.ο.κ. (αλλά: s, kg κ.ο.κ., γιατί δεν προέρχονται από ονόματα προσώπων).

Όμως, οι ονομασίες των μονάδων μέτρησης γράφονται πάντοτε με μικρό αρχικό, ακόμη και αν προέρχονται από ονόματα προσώπων: βολτ, βατ, αμπέρ, καντέλα κ.ο.κ.

Όσον αφορά τα προθήματα που χρησιμοποιούνται συχνά μπροστά από τις μονάδες μέτρησης, επισημαίνεται ότι τα σύμβολα για προθήματα που παριστάνουν πολλαπλάσια 10⁶ και περισσότερο [από το μέγα (Μ) και άνω, δηλαδή γίγα (G), τέρα (T) κ.λπ.] γράφονται με κεφαλαία (π.χ. MΗz). Όλα τα άλλα γράφονται με μικρά. Όμως οι ονομασίες με προθήματα γράφονται με όλα τα γράμματα μικρά (π.χ. μεγαβάτ).

Με μικρό αρχικό γράφονται και οι νομισματικές μονάδες: ευρώ, δολάριο, λίρα κ.ο.κ.

Τα κατά το πρωτόκολλο ονόματα κρατών (γράφονται με κεφαλαία τα αρχικά γράμματα όλων των λέξεων οι οποίες αποτελούν το όνομα του σχετικού κράτους πλην των άρθρων, των προθέσεων και των συνδέσμων):

το Βασίλειο του Βελγίου

η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας

η Γαλλική Δημοκρατία

το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου

οι Νήσοι Τουβαλού

Ο ίδιος κανόνας εφαρμόζεται και για τις πολιτικές οντότητες του παρελθόντος:

Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους, Βυζαντινή Αυτοκρατορία

Οι επίσημες ονομασίες κρατικών θεσμικών φορέων, υπηρεσιών και διοικητικών μονάδων της εκτελεστικής, νομοθετικής ή δικαστικής εξουσίας (γράφονται με κεφαλαία τα αρχικά γράμματα όλων των λέξεων οι οποίες συναποτελούν τη σχετική ονομασία πλην των άρθρων, των προθέσεων και των συνδέσμων):

Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Διεύθυνση Κτηνιατρικής, Βουλή, Κογκρέσο, Γερουσία, Άρειος Πάγος, Συμβούλιο της Επικρατείας, Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών

Όμως, οι κάτοχοι σχετικών αξιωμάτων, τίτλων ή ιδιοτήτων γράφονται με μικρό αρχικό:

ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο διευθυντής Κτηνιατρικής, ο βουλευτής, ο γερουσιαστής, ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ο αρεοπαγίτης, ο σύμβουλος Επικρατείας, ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Αθηνών

Εξαίρεση 1: Για ιστορικούς λόγους και έπειτα από σχετική απόφαση της επιτροπής αναθεώρησης του Διοργανικού εγχειριδίου, τα κοινά ονόματα αυτού του είδους γράφονται με κεφαλαίο αρχικό στα σημεία των υπογραφών (νομικών πράξεων, επιστολών κ.λπ.), καθώς και στις επικεφαλίδες, στο σημείο στο οποίο προσδιορίζεται ο συντάκτης/αποστολέας του εγγράφου / της επιστολής κ.λπ.

Εξαίρεση 2: Οι λέξεις αυτού του είδους γράφονται με κεφαλαίο αρχικό όταν αποτελούν τμήμα λεκτικού συνόλου όλες οι λέξεις του οποίου πρέπει, για άλλους λόγους, να γράφονται με κεφαλαία αρχικά [π.χ. Συμβούλιο Υπουργών: η λέξη υπουργών γράφεται με κεφαλαίο αρχικό, γιατί αποτελεί μέρος της ονομασίας οργάνου διεθνούς οργανισμού· βλ. το στοιχείο κ) παρακάτω].

Οι επίσημες ονομασίες διεθνών οργανισμών ή οργανώσεων:

Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, Αφρικανική Ένωση, Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, Κοινωνία των Εθνών, Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης κ.ο.κ.

Οι επίσημες ονομασίες οργάνων, υπηρεσιών και διοικητικών μονάδων διεθνών οργανισμών ή οργανώσεων:

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο, Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ελεγκτικό Συνέδριο, Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου, Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας, Μονάδα Editing

Όταν μια ονομασία αυτού του είδους περιέχει άλλη ονομασία, η τελευταία γράφεται επίσης με κεφαλαίο:

το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

Όμως, οι κάτοχοι σχετικών αξιωμάτων, τίτλων ή ιδιοτήτων γράφονται με μικρό αρχικό:

ο πρόεδρος του Συμβουλίου, το μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο ευρωβουλευτής, το μέλος της Επιτροπής, ο επίτροπος, ο δικαστής, ο γενικός γραμματέας, ο γενικός διευθυντής, ο προϊστάμενος, ο μόνιμος αντιπρόσωπος

Εξαίρεση: Λέξεις αυτού του είδους γράφονται με κεφαλαίο αρχικό μόνο όταν αποτελούν τμήμα λεκτικού συνόλου όλες οι λέξεις του οποίου πρέπει, για άλλους λόγους, να γράφονται με κεφαλαία αρχικά (π.χ. Διάσκεψη των Προέδρων: η λέξη προέδρων γράφεται με κεφαλαίο αρχικό, γιατί αποτελεί μέρος της ονομασίας του πολιτικού καθοδηγητικού οργάνου του Κοινοβουλίου).

Οι επίσημες ονομασίες εθνικών, διεθνών ή ενωσιακών σωμάτων, ιδρυμάτων, οργανώσεων, κομμάτων, ταμείων κ.λπ.: Ίδρυμα Ανιάτων, Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης κ.λπ.

Τα κοινά ονόματα, όταν επιδιώκεται να περιοριστεί το σημασιολογικό τους εύρος, είτε για να τονιστεί ο μοναδικός τους χαρακτήρας είτε για να αντιδιασταλεί από άλλες ευρύτερες σημασίες που θα μπορούσαν να έχουν [π.χ.: Ενιαία Πράξη (η μία και μοναδική, σε αντιδιαστολή με πράξεις άλλου είδους), ο Τύπος, για ειδική αναφορά στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ή ενημέρωσης) (αλλά ο μαθηματικός τύπος, ο χημικός τύπος, ο ωραίος τύπος κ.λπ.), ο Κανονισμός, αποκλειστικά για ειδική αναφορά στον κανονισμό λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο οποίος, σε αντίθεση με τους εσωτερικούς κανονισμούς του Συμβουλίου ή της Επιτροπής, δεν συνοδεύεται από το επίθετο εσωτερικός και, επομένως, μπορεί να μπερδευτεί με κανονισμό - νομοθετική πράξη του Κοινοβουλίου (και του Συμβουλίου) κ.ο.κ.]. Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται και ορισμένα κοινά ονόματα που γράφονται με κεφαλαίο αρχικό όταν χρησιμοποιούνται με έμφαση ή προσωποποιούν αφηρημένες έννοιες (π.χ. το Κράτος είμαι εγώ· ο πέλεκυς της Δικαιοσύνης· η Παιδεία είναι πολύτιμο αγαθό κ.ο.κ.).

Ωστόσο, για τις λέξεις αυτού του είδους (εδώ ανήκει, μεταξύ άλλων, και η λέξη σύνταγμα) υπάρχει περιθώριο υποκειμενικής κρίσης και διακριτικής ευχέρειας, διότι σε αρκετές περιπτώσεις το είδος της δήλωσης/αναφοράς δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο.

Η λέξη Συνθήκη γράφεται άλλοτε με μικρό και άλλοτε με κεφαλαίο αρχικό. Όταν η λέξη αυτή αναφέρεται στις διάφορες συνθήκες που συνάπτονται σε διεθνές επίπεδο, είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε από άλλους φορείς, γράφεται με μικρό αρχικό (π.χ. Στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας υπάρχουν πολλές διμερείς συνθήκες). Όταν όμως η εν λόγω λέξη αναφέρεται ειδικά στις Συνθήκες του πρωτογενούς ενωσιακού δικαίου, τότε γράφεται πάντα με κεφαλαίο αρχικό (π.χ. Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των εμπορευμάτων, των κεφαλαίων και των υπηρεσιών καθιερώνεται από τη Συνθήκη· η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,  η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Οι ονομασίες των νομικών πράξεων της ΕΕ αρχίζουν πάντοτε με μικρά γράμματα:

η απόφαση […], η οδηγία […], ο κανονισμός […]

Για τη λέξη κανονισμός, με την έννοια του κανονισμού λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, βλ. το στοιχείο κβ) παραπάνω.

Με μικρό αρχικό γράφονται επίσης και τα διάφορα άλλα έγγραφα και πράξεις που εκδίδονται από τα όργανα της Ένωσης: σύσταση, ψήφισμα, ανακοίνωση, υπόμνημα, έγγραφο εργασίας, πράσινη βίβλος, λευκή βίβλος, έκθεση, γνώμη, γνωμοδότηση κ.ο.κ.

Τα σημεία αναφοράς των ενωσιακών πράξεων αρχίζουν κατά κανόνα με κεφαλαίο γράμμα (π.χ. Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Έπειτα από διαβούλευση με […] ή Αποφασίζοντας με τη διαδικασία του άρθρου […]). Οι αιτιολογικές σκέψεις αρχίζουν πάντοτε με κεφαλαίο, όπως και η εισαγωγική τους φράση «Εκτιμώντας τα ακόλουθα:».

Οι ονομασίες των διάφορων επιτροπών που λειτουργούν στο πλαίσιο της Ένωσης γράφονται με μικρό αρχικό:

η μόνιμη επιτροπή απασχόλησης, η επιτροπή προϋπολογισμού, η επιτροπή κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης, η επιτροπή προσωπικού, η μεικτή επιτροπή, η συμβουλευτική επιτροπή, η διαχειριστική επιτροπή

Εξαιρούνται: η Επιτροπή Μόνιμων Αντιπροσώπων, η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας, η Επιτροπή (των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, η Επιτροπή των Πρέσβεων ΕΕ-ΑΚΕ και η Μεικτή Επιτροπή του ΕΟΧ.

Όταν γίνεται αναφορά σε Συμβούλιο ειδικής σύνθεσης, γράφεται με κεφαλαίο αρχικό καθένας από τους τομείς αρμοδιότητας κάθε σύνθεσης. Παράδειγμα: Συμβούλιο Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας.

Όταν γίνεται αναφορά στον πλήρη τίτλο κάποιας γενικής διεύθυνσης της Επιτροπής, όλοι οι επιμέρους τομείς αρμοδιότητάς της γράφονται στη γενική με κεφαλαία αρχικά. Παράδειγμα: Γενική Διεύθυνση Υγείας και Καταναλωτών. Η ίδια πρακτική ακολουθείται και όταν αντί των λέξεων Γενική Διεύθυνση χρησιμοποιείται το αρκτικόλεξο ΓΔ (π.χ. ΓΔ Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων).

Συχνά στα ενωσιακά έγγραφα γίνεται αναφορά σε διάφορες Αρχές (π.χ. Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων), Κέντρα (π.χ. Τεχνικό Κέντρο Γεωργικής και Αγροτικής Συνεργασίας), Παρατηρητήρια (π.χ. Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των Φαινομένων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας) κ.λπ. Πολλές φορές οι φορείς αυτοί μνημονεύονται στα έγγραφα με την πλήρη ονομασία τους μόνο την πρώτη φορά, ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιείται απλώς ή λέξη Αρχή (Authority), Κέντρο (Centre) κ.λπ. Στις περιπτώσεις αυτές οι εν λόγω λέξεις πρέπει να γράφονται με κεφαλαίο αρχικό (Η Αρχή αποφάσισε […]· το Κέντρο κατέληξε στο συμπέρασμα […] κ.λπ.).

Για τα αρκτικόλεξα και τους κανόνες που ισχύουν γι' αυτά στην ενωσιακή πρακτική βλ. σημείο 10.7.

Τέλος, σύμφωνα με τον κανόνα για καταρχήν χρήση μικρού αρχικού στα κοινά ονόματα (με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων που προαναφέρθηκαν), χρησιμοποιούνται μικρά αρχικά για τα περισσότερα κοινά ονόματα (όρους) που συναντάμε στα ενωσιακά κείμενα, όπως, ενδεικτικά, για τους ακόλουθους:

αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή, διάσκεψη κορυφής, διαρθρωτικά ταμεία, δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις, διοικητικό συμβούλιο, ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα, ευρωπαϊκό έτος περιβάλλοντος, ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, κανονισμός υπηρεσιακής κατάστασης, κοινή γεωργική πολιτική, κοινό δασμολόγιο, κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, μεσογειακά ολοκληρωμένα προγράμματα, νέο κοινοτικό μέσο, όργανο, πολυϊνική συμφωνία, πράξη προσχώρησης, προϋπολογισμός, συμφωνία, σύμφωνο, σύσταση κ.ο.κ.