Kijker op: EU-ACTIE VOOR VROUWEN
Februari 2020
Gelijkheid van vrouwen en mannen is een fundamentele waarde van de Europese Unie, die haar oorsprong vindt in het Verdrag van Rome (1957), waarin het beginsel van gelijk loon voor gelijk werk is vastgelegd. Vanaf dat moment heeft de EU verder strijd gevoerd tegen discriminatie op grond van geslacht. Vandaag de dag is Europa voor vrouwen een van de veiligste en rechtvaardigste gebieden in de wereld.
Dat wil echter niet zeggen dat de strijd voor vrouwenrechten gestreden is. Gelijke behandeling, empowerment en veiligheid zouden voor vrouwen realiteit moeten zijn, maar voor veel te veel vrouwen is dat nog altijd niet het geval. Uit de statistieken blijkt dat vrouwen in de politiek en het bedrijfsleven ondervertegenwoordigd zijn in besluitvormingsfuncties en binnen de EU nog steeds gemiddeld 16 % minder verdienen dan mannen. Daarnaast komen gendergerelateerd geweld en gendergerelateerde intimidatie nog steeds vaak voor.
WAT DOET DE EU?
De EU wil dat vrouwen dezelfde kansen krijgen op het werk als mannen en wil zowel vrouwen als mannen helpen bij het vinden van een beter evenwicht tussen werk en privéleven en andere aspecten van het leven. Een andere belangrijke prioriteit is het geweld tegen vrouwen en meisjes een halt toeroepen en opkomen voor gendergelijkheid, zowel in de EU als wereldwijd. De EU bevordert gelijkheid van vrouwen en mannen in besluitvormingsfuncties. Het werk van de Europese Commissie op al deze gebieden berust op haar “Strategisch engagement voor gendergelijkheid 2016-2019”.
ARBEIDSKANSEN EN BELONING
Een groot aantal vrouwen is financieel nog steeds niet volledig onafhankelijk. Obstakels die arbeidsparticipatie in de weg staan en de zorgtaken die veel vrouwen op zich nemen, zijn enkele van de oorzaken die ertoe leiden dat vrouwen doorgaans minder werken dan mannen, vaker terechtkomen in slechter betaalde sectoren, meer loopbaanonderbrekingen hebben en minder vaak en minder snel hogerop komen. De EU heeft zich echter vast voorgenomen vrouwen gelijke kansen te bieden op het gebied van arbeid en beloning.
In 2017 had 66,5 % van de vrouwen in de leeftijd van 20 tot en met 64 in de EU werk. In 2010 was dat nog slechts 62,1 %. De arbeidsparticipatie onder mannen bedroeg 78 % in 2017 tegenover 75,1 % in 2010. Het beginsel van gelijke beloning is opgenomen in de EU-Verdragen en in de regelgeving inzake gelijkheid van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt. Het blijft echter een uitdaging om ervoor te zorgen dat de regelgeving in alle lidstaten correct wordt toegepast.
In 2017 heeft de EU een actieplan gepresenteerd om de beloningskloof tussen mannen en vrouwen te dichten. Onderwerpen die in het plan worden behandeld, zijn bijvoorbeeld stereotypen en evenwicht tussen werk en privéleven. In het plan staat ook een oproep aan overheden, werkgevers en vakbonden om actie te ondernemen en ervoor te zorgen dat de beloning van vrouwen eerlijk wordt vastgesteld.
EU-ACTIE VOOR GROTERE GENDERGELIJKHEID EN EEN BETER EVENWICHT TUSSEN WERK EN PRIVÉLEVEN
Balans werk-privé
Gendergelijkheid is niet alleen een zaak voor vrouwen, maar ook voor mannen. Zij vormt de kern van de Europese pijler van sociale rechten, die erop gericht is een gelijke behandeling van en gelijke kansen voor vrouwen en mannen te bewerkstelligen op alle gebieden, waaronder arbeidsmarktparticipatie, arbeidsvoorwaarden en loopbaanontwikkeling.
In 2014 heeft de EU een richtlijn vastgesteld die grote beursgenoteerde ondernemingen verplicht informatie te verstrekken over het diversiteitsbeleid voor hun raden van bestuur, bijvoorbeeld ten aanzien van leeftijd, sekse en onderwijs- en beroepsprofiel.
Het gaat in het leven echter niet alleen om werk en geld. Het is voor zowel vrouwen als mannen belangrijk om de juiste balans te vinden tussen werk en het zorgen voor een inkomen, enerzijds, en tijd voor zichzelf en voor het gezin anderzijds.
Met het initiatief inzake evenwicht tussen werk en privéleven geeft de Europese Commissie uitvoering aan het beginsel van gelijke behandeling van de pijler. In het initiatief worden op EU-niveau nieuwe rechten geïntroduceerd — of bestaande rechten versterkt — die een evenwichtige verdeling van zorgtaken tussen vrouwen en mannen helpen realiseren en zo de werkgelegenheid van vrouwen ondersteunen. Bovengenoemde rechten hebben betrekking op vaderschap, ouderschaps- en zorgverlof en flexibele werkafspraken voor ouders en verzorgers.
Het initiatief omvat ook een reeks maatregelen om de lidstaten te helpen werkneemsters tijdens de zwangerschap en mensen die om gezinsredenen verlof nemen, te beschermen tegen ontslag, de zorgverlening te verbeteren en negatieve economische prikkels voor tweeverdieners aan te pakken.
Gezondheidskwesties kunnen verschillend zijn voor vrouwen en mannen. Het derde gezondheidsprogramma van de EU moet ervoor zorgen dat mensen ongeacht hun geslacht gelijke kansen hebben op een goede gezondheid en gelijke toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg.
DE EU ONDERSTEUNT VROUWEN OP DE ARBEIDSMARKT
De EU houdt in de verschillende uitgavenprogramma’s en in haar uitgavenbeleid rekening met de specifieke behoeften van vrouwen. Elk jaar ondersteunt het Europees Sociaal Fonds miljoenen mensen die voor uiteenlopende uitdagingen staan om gemakkelijker werk te vinden.
Specifieke acties om vrouwen te ondersteunen bij het vinden van werk omvatten regelingen voor omscholing en het verbeteren van vaardigheden. Het fonds helpt vrouwen ook terug te keren op de arbeidsmarkt na een loopbaanonderbreking. Er wordt bijvoorbeeld voorzien in hoogwaardige kinderopvang en individuele begeleiding, en werkgevers worden bewuster gemaakt van de uitdagingen waarmee vrouwen te maken hebben. Het Europees Sociaal Fonds ondersteunt projecten in uw land. De vele succesvolle initiatieven van het fonds maken echt een verschil in het leven van mensen.
Dankzij gefinancierde projecten in de regio’s van de EU krijgen vrouwen nieuwe kansen in de vorm van toegang tot financiering, individuele ondersteuning of begeleiding bij het opstarten van een eigen bedrijf. U kunt programma’s en projecten in uw land of regio vinden.
Het WEgate-platform is een onestopshop met informatie over opleidingen, begeleiding, advisering en netwerken voor vrouwen die een bedrijf willen starten of laten groeien. U kunt er ook ontdekken hoe EU-leningen en durfkapitaal u kunnen helpen een bedrijf te starten of te laten groeien.
De EU neemt ook maatregelen om de deelname van vrouwen in de digitale sector te stimuleren. Hiertoe zet zij in op het doorbreken van stereotypen, het promoten van onderwijs en opleiding in digitale vaardigheden en het bevorderen van het aantal vrouwelijke ondernemers in deze sector. In 2018 is het Europees netwerk voor vrouwen in de digitale sector opgezet (Women in Digital). Dit geeft meisjes en vrouwen in de digitale sector de kans om te netwerken en ideeën en ervaringen op digitaal gebied uit te wisselen. Ongeveer twintig technologiebedrijven hebben toegezegd zich in te zetten voor een inclusieve werkcultuur en -omgeving met een evenwichtige samenstelling van vrouwen en mannen.
Voorts blijft de EU vastbesloten de genderkloven in onderzoek en innovatie te dichten. In het kader van het programma Horizon 2020, bijvoorbeeld, ondersteunt zij onderzoeksorganisaties en universiteiten bij de uitvoering van plannen op het gebied van gendergelijkheid. Elk jaar wordt de EU-prijs voor innovatie door vrouwen uitgereikt, een onderscheiding voor vrouwen die niet alleen toponderzoekers en innovatoren zijn, maar ook succesvolle ondernemers. De EU onderneemt ook actie om de werkgelegenheid van vrouwen in andere sectoren, zoals vervoer, te verbeteren.
GEWELD TEGEN VROUWEN EEN HALT TOEROEPEN
Eenieder heeft recht op een leven zonder geweld. Geweld tegen vrouwen en meisjes neemt echter wereldwijd toe. Op veel plaatsen draagt de houding jegens slachtoffers bij aan het probleem: een Eurobarometer-enquête uit 2016 heeft uitgewezen dat geweld tegen vrouwen nog steeds wordt geaccepteerd, en in sommige EU-landen zelfs gerechtvaardigd. De meeste slachtoffers van mensenhandel die in de EU worden gemeld, zijn meisjes en vrouwen. De EU-wetgeving ter bestrijding van mensenhandel schept verplichtingen om genderspecifieke maatregelen vast te stellen, en gaat vergezeld van beleidsmaatregelen en financiële programma’s ter ondersteuning van de lidstaten.
Alle lidstaten van de EU en ook de Europese Unie zelf hebben het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (ook wel bekend als het Verdrag van Istanbul) ondertekend. Volgens dit verdrag zijn de staten verplicht alle vormen van geweld te voorkomen en strafbaar te stellen, slachtoffers te beschermen en daders te vervolgen.
Met de EU-campagne NON.NO.NEIN worden mannen en vrouwen aangemoedigd stelling te nemen tegen geweld tegen vrouwen. Daarnaast financiert de EU in het kader van het programma “Rechten, gelijkheid en burgerschap” projecten ter bestrijding van gendergerelateerd geweld en ondersteuning van slachtoffers van dit geweld.
Op mondiaal niveau hebben de EU en de Verenigde Naties in 2017 het Spotlight-initiatief gelanceerd om een eind te maken aan alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes. Voor dit initiatief heeft de EU een bedrag van 500 miljoen EUR uitgetrokken.
GELIJKHEID BEVORDEREN EN UW RECHTEN BESCHERMEN
U hebt rechten en u kunt actie ondernemen als u vindt dat uw rechten geschonden zijn. Voor meer informatie over hoe non-discriminatie en gelijke behandeling in uw land van toepassing zijn, kunt u contact opnemen met het lid van het Europees netwerk van nationale organen voor de bevordering van gelijke behandeling dat uw land vertegenwoordigt. Dit netwerk is opgezet om een uniforme toepassing van het EU-recht op deze gebieden te bevorderen.
De Europese Commissie publiceert elk jaar een uitgebreid verslag over de stand van zaken met betrekking tot gendergelijkheid in de EU. De arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van gelijkheid van vrouwen en mannen. Ze zorgen ervoor dat het recht van de Unie in elke lidstaat van de EU op dezelfde manier wordt geïnterpreteerd en toegepast.
Het Europees Instituut voor gendergelijkheid steunt de lidstaten en de EU in hun pogingen om gelijke kansen voor vrouwen en mannen in heel Europa en daarbuiten te bevorderen en te waarborgen. Het Instituut monitort de vooruitgang aan de hand van de gendergelijkheidsindex. De Europese Commissie verleent steun aan Europese netwerken van maatschappelijke organisaties, met inbegrip van de Europese Vrouwenlobby, Women Against Violence Europe (WAVE), het European Network for the Work with Perpetrators of Domestic Violence en het Europees netwerk voor de uitbanning van vrouwelijke genitale verminking (END FGM). Deze werken met de EU-instellingen nauw samen aan kwesties met betrekking tot vrouwenrechten en gelijkheid van vrouwen en mannen, en kunnen u ook in contact brengen met organisaties in uw land die op dit gebied actief zijn.
VOORUITGANG VAN VROUWEN IN POLITIEK EN BESLUITVORMING
De EU wil vrouwen helpen het “glazen plafond” te doorbreken in het bedrijfsleven en de politiek. In samenwerking met overheden, bedrijven, vakbonden en niet-gouvernementele organisaties ontplooit zij in de gehele EU activiteiten, zoals het verzamelen en verspreiden van informatie en het bevorderen van goede praktijken, om een beter genderevenwicht in topfuncties te bewerkstelligen.
In december 2019 werd Ursula von der Leyen de eerste vrouwelijke voorzitter van de Europese Commissie. In november 2019 is Christine Lagarde in functie getreden als hoofd van de Europese Centrale Bank (ECB). Zij is de eerste vrouwelijke president van de ECB. Emily O’Reilly is de Europese Ombudsman, die klachten onderzoekt over wanbeheer door EU-instellingen.
De arbeidsregels voor de EU-instellingen moeten zonder enige discriminatie op grond van geslacht worden toegepast, ook wat het loon betreft. Het personeel heeft recht op ouderschapsverlof en verlof om gezinsredenen. De Europese Commissie discrimineert niet bij het werven of promoveren van personeel en biedt haar medewerkers een respectvolle en flexibele werkomgeving. Zij heeft ook een strategie met aandacht voor het evenwicht tussen werk en privéleven en het welzijn van het personeel.
De voorzitter en de vrouwelijke leden van de Europese Commissie
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie | Margrethe Vestager (uitvoerend vicevoorzitter) Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk | Věra Jourová (vicevoorzitter) Waarden en Transparantie | Dubravka Šuica (vicevoorzitter) Democratie en Demografie | Mariya Gabriel Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd | Elisa Ferreira Cohesie en Hervormingen | Stella Kyriakides Gezondheid en Voedselveiligheid | Helena Dalli Gelijkheid | Ylva Johansson Binnenlandse Zaken | Adina Vălean Vervoer | Jutta Urpilainen Internationale Partnerschappen | Kadri Simson Energie
Voormalig voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, stelde zich ten doel dat in 2019, tegen het einde van zijn mandaat, ten minste 40 % van de leidinggevende functies in het midden- en hoger kader van de Europese Commissie door vrouwen zou worden vervuld. Het aandeel vrouwen in leidinggevende posities is gestegen van 30 % in 2014 tot 41 % in oktober 2019.
Met de verkiezingen voor het Europees Parlement is het aantal vrouwelijke parlementsleden tot 39,4 % gestegen; dat is een recordaantal. In zeven lidstaten vulden vrouwen 50 % of meer van de zetels in: Denemarken, Letland, Luxemburg, Malta, Slovenië, Finland en Zweden.
WERELDWIJD LEVENS VERBETEREN
De Europese Unie wil met haar beleid de levens van meisjes en vrouwen wereldwijd verbeteren. Een belangrijk instrument hiertoe is het kader voor gendergelijkheid en de empowerment van vrouwen. De EU beoogt met dit kader steun te verlenen aan partnerlanden, met name ontwikkelings-, uitbreidings- en nabuurschapslanden, met als doel concrete resultaten op het gebied van gendergelijkheid te boeken, zoals uiteengezet in haar actieplan.
De EU streeft verder naar gendergelijkheid in ontwikkelingssamenwerking door hiervan een prioriteit te maken in politieke en beleidsdialogen met partnerlanden. Bij de handelsbesprekingen met Chili, bijvoorbeeld, heeft de EU voor het eerst bepalingen inzake handel en gendergelijkheid voorgesteld.
De tweeledige aanpak van de EU is gericht op gendermainstreaming en genderspecifieke acties op een aantal gebieden: capaciteitsopbouw voor ontwikkelingslanden, de ondersteuning van vrouwenorganisaties, en verspreiding van informatie over gendergelijkheid aan de hand van richtsnoeren, beste praktijken en bewustmaking.
Ook heeft de EU het voortouw genomen in de onderhandelingen over opname van gendergelijkheidsdoelstellingen in de VN-agenda voor duurzame ontwikkeling 2030. Deze doelstellingen zijn gericht op de uitbanning van geweld tegen vrouwen, erkenning van onbetaalde zorg en huishoudelijk werk, en universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid en reproductieve rechten. Voorts is er een uitdrukkelijke verbintenis aangegaan om alle doelstellingen, streefcijfers en indicatoren met betrekking tot duurzame ontwikkeling te gendermainstreamen.
De EU en haar lidstaten hebben zich tevens verplicht tot de opname van een sterke gendercomponent in al hun beleidsmaatregelen en praktijken die verband houden met ontwikkelingslanden. De Europese consensus inzake ontwikkeling 2017 speelt hierbij een bepalende rol. Enkele van de belangrijkste doelstellingen zijn: de beleidsdialoog versterken om de positie van vrouwen en meisjes te verbeteren; hen stimuleren in hun belangrijke rol als aanjagers van ontwikkeling en verandering, en ervoor zorgen dat meer gerichte actie wordt ondernomen met betrekking tot gendergelijkheid.
In de afgelopen twee jaar heeft de EU meer dan 1,5 miljoen meisjes en vrouwen ondersteund met dienstverlening op het vlak van bescherming en zorg in verband met vrouwelijke genitale verminking. Uiteindelijk hebben 3 000 gemeenschappen, goed voor 8,5 miljoen mensen, publiekelijk verklaard deze praktijken op te zullen geven.
De EU erkent ook vrouwen overal ter wereld die strijden voor hun rechten. Het Europees Parlement heeft de Sacharovprijs uitgereikt aan de IS-overlevenden Nadia Murad en Lamiya Aji Bashar en de Pakistaanse voorvechtster van onderwijs voor meisjes Malala Yousafzai.
Bovendien moeten kandidaat-lidstaten die in het toetredingsproces tot de Europese Unie zitten, het grondbeginsel van gelijkheid van vrouwen en mannen volledig omarmen en maatregelen nemen om de EU-wetgeving op dit terrein in hun eigen structuren op te nemen. Dit zal in het uitbreidingsproces een prioriteit blijven.
