14.11.2019 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 386/12 |
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με την εφαρμογή εξαιρέσεων βάσει της οδηγίας για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (οδηγία 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/ΕΕ) — άρθρο 1 παράγραφος 3 και άρθρο 2 παράγραφοι 4 και 5
(2019/C 386/05)
Πίνακας περιεχομένων
Σελίδα
1. |
Εισαγωγή | 12 |
2. |
Άμυνα και αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών πολιτικής προστασίας — Άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων | 13 |
3. |
Εξαιρετικές περιπτώσεις —Άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων | 14 |
|
Διατάξεις της οδηγίας | 15 |
|
Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο | 15 |
|
Έννοια των εξαιρετικών περιπτώσεων | 15 |
|
Περιορισμοί εμπιστευτικότητας | 16 |
|
Επίτευξη των στόχων της οδηγίας | 17 |
|
Εξέταση άλλων μορφών εκτίμησης και συμμετοχή του κοινού | 17 |
|
Υποχρέωση ενημέρωσης της Επιτροπής | 18 |
4. |
Νομοθετικές πράξεις—Άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων | 18 |
|
Ορισμός των σχεδίων που εγκρίνονται με πράξη εθνικής νομοθεσίας | 19 |
|
Δικαστικός έλεγχος για τα έργα που εγκρίνονται με πράξη εθνικής νομοθεσίας | 19 |
5. |
Σύνοψη των κύριων σημείων | 20 |
1. Εισαγωγή
1.1. |
Το παρόν έγγραφο παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 1 παράγραφος 3 και του άρθρου 2 παράγραφοι 4 και 5 της οδηγίας 2011/92/ΕΕ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2014/52/ΕΕ (οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων). Τα εν λόγω άρθρα προβλέπουν εξαιρέσεις από την οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το παρόν έγγραφο καθοδήγησης ενσωματώνει και επικαιροποιεί, όπου χρειάζεται, το προηγούμενο έγγραφο της Επιτροπής με τίτλο «Αποσαφήνιση της εφαρμογής του άρθρου 2 παράγραφος 3 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων». |
1.2. |
Το άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προβλέπει ότι ορισμένα έργα ή τμήματα έργων μπορούν να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της, εφόσον εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς άμυνας ή αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας. Αν πληρούνται οι προϋποθέσεις της διάταξης αυτής, τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να εφαρμόζουν την οδηγία. |
1.3. |
Δυνάμει του άρθρου 2 παράγραφος 4 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα κράτη μέλη δύνανται, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να εξαιρούν συγκεκριμένα έργα από τις διατάξεις που θεσπίζει η οδηγία, εφόσον η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων θα επηρέαζε αρνητικά τον σκοπό του έργου, υπό τον όρο ότι πληρούνται οι στόχοι της οδηγίας. Η οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προσδιορίζει τις διαδικασίες τις οποίες πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη και η Επιτροπή στην περίπτωση που γίνεται επίκληση εξαίρεσης από την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4. Ωστόσο, η οδηγία δεν προβλέπει καμία ένδειξη για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ερμηνεύεται ο όρος «εξαιρετικές περιπτώσεις» και η πείρα δείχνει ότι ενδέχεται να προκύψουν αμφιβολίες ως προς το πότε μπορεί να γίνει θεμιτή επίκληση των διατάξεων του εν λόγω άρθρου. Πρέπει να πληρούνται και άλλες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εν λόγω εξαίρεσης (με την επιφύλαξη του άρθρου 7 και την ανάγκη επίτευξης των στόχων της οδηγίας). |
1.4. |
Το άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προβλέπει τη δυνατότητα εξαίρεσης ενός έργου από τις διατάξεις που αφορούν τη δημόσια διαβούλευση, στις περιπτώσεις στις οποίες ένα έργο εγκρίνεται με συγκεκριμένη πράξη εθνικής νομοθεσίας. Όπως και για τις εξαιρέσεις βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4, πρέπει να πληρούνται και άλλες προϋποθέσεις κατά την εφαρμογή της εν λόγω εξαίρεσης (με την επιφύλαξη του άρθρου 7 και την ανάγκη επίτευξης των στόχων της οδηγίας). |
1.5. |
Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι να συνδράμει τις εθνικές αρχές στην εφαρμογή της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μόνο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) είναι αρμόδιο να ερμηνεύει έγκυρα το δίκαιο της ΕΕ. |
1.6. |
Για να μπορούν να επικαλεστούν τις εξαιρέσεις αυτές, τα κράτη μέλη οφείλουν να μεταφέρουν πλήρως στο εθνικό τους δίκαιο τις σχετικές διατάξεις της οδηγίας. |
2. Άμυνα και αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών πολιτικής προστασίας — Άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας 2011/92/EΕ, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2014/52/EΕ Άρθρο 1 παράγραφος 3 — Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν, κατά περίπτωση εάν αυτό προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο, να μην εφαρμόζουν την παρούσα οδηγία για έργα ή τμήματα έργων, που εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς άμυνας ή έργα που εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας, εφόσον κρίνουν ότι η εφαρμογή της οδηγίας θα έχει δυσμενή επίπτωση στους σκοπούς αυτούς. * Οι υπογραμμίσεις δηλώνουν τις τροποποιήσεις που εισήγαγε η οδηγία 2014/52/ΕΕ |
2.1. |
Το άρθρο 1 παράγραφος 3 της οδηγίας επιτρέπει στα κράτη μέλη να εξαιρούν έργα ή τμήματα έργων από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και, ως εκ τούτου, από τη διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η εξαίρεση αυτή ισχύει μόνο για έργα ή τμήματα έργων τα οποία εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς άμυνας ή αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν την εν λόγω εξαίρεση πρέπει να αποδεικνύουν ότι η εφαρμογή της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα ήταν αντιπαραγωγική όσον αφορά την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. |
2.2. |
Προηγούμενες εκδόσεις της οδηγίας για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (οδηγία 85/337/ΕΚ όπως κωδικοποιήθηκε από την οδηγία 2011/92/ΕΕ) ήδη προέβλεπαν εξαιρέσεις στην περίπτωση προστασίας της άμυνας. Η οδηγία 2014/52/ΕΕ διευκρινίζει ότι τα κράτη μέλη δύνανται να εφαρμόζουν εξαίρεση μόνον όταν το έργο εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς άμυνας. Ο περιορισμός αυτός χρησιμοποιείται για να αποφευχθούν προβλήματα ερμηνείας (τα έργα μεικτού χαρακτήρα παραμένουν εντός του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας (1)) και διασφαλίζει την εναρμονισμένη εφαρμογή της εξαίρεσης. Ο όρος «άμυνα» περιλαμβάνει τα έργα που σχετίζονται με δραστηριότητες των συμμαχικών δυνάμεων στην επικράτεια των κρατών μελών σύμφωνα με διεθνείς υποχρεώσεις (βλέπε αιτιολογική σκέψη 19 της οδηγίας 2014/52/ΕΕ). |
2.3. |
Το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1 παράγραφος 3 επεκτάθηκε για να καλύψει την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας (2). Η τροποποίηση αυτή βασίστηκε στην πείρα που αποκτήθηκε από την εφαρμογή της οδηγίας, αλλά αποσκοπεί επίσης στην ευθυγράμμιση της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με την οδηγία 2001/42/ΕΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων (3) (η οδηγία για τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση). Όπως και στην περίπτωση της άμυνας, τα κράτη μέλη μπορούν να εξαιρούν ένα έργο από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας βάσει του άρθρου 1 παράγραφος 3 όταν το εν λόγω έργο εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας. |
2.4. |
Χρησιμοποιείται για να παρέχεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να εξαιρούν έργα που αφορούν έκτακτα περιστατικά πολιτικής προστασίας σε εξαιρετικές περιπτώσεις σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγίας 2011/92/ΕΚ. Η μεταφορά αυτής της δυνατότητας στο άρθρο 1 παράγραφος 3 σημαίνει ότι, αν το έργο πληροί τους όρους του άρθρου 1 παράγραφος 3, τα κράτη μέλη δεν χρειάζεται να υποβληθούν στη διαδικασία κοινοποίησης ή να επιτύχουν τους στόχους της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. |
2.5. |
Ωστόσο, σύμφωνα με πάγια νομολογία του ΔΕΕ σχετικά με τις εξαιρέσεις, θα πρέπει να γίνεται συσταλτική ερμηνεία της εν λόγω διάταξης. Στην υπόθεση Bolzano (C-435/97), το Δικαστήριο αποφάνθηκε σχετικά με το άρθρο 1 παράγραφος 4 (εθνική άμυνα) της οδηγίας 85/337/ΕΚ: «ένας τέτοιος αποκλεισμός εισάγει, επομένως, εξαίρεση στον γενικό κανόνα προηγουμένης εκτιμήσεως επιπτώσεων στο περιβάλλον που θεσπίζει η οδηγία και πρέπει, συνεπώς, να ερμηνεύεται συσταλτικώς». |
2.6. |
Ως εκ τούτου, η εξαίρεση καλύπτει μόνο τα έργα που εξυπηρετούν την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας, όχι τα έργα που εισάγουν μέτρα που αποσκοπούν στην πρόληψη τέτοιων περιστατικών. Η εξαίρεση θα ήταν γενικά δικαιολογημένη μόνο εάν η το έκτακτο περιστατικό που οδήγησε στο έργο δεν μπορούσε να προβλεφθεί ή, στην περίπτωση που μπορούσε να προβλεφθεί, το έργο δεν μπορούσε να έχει αναληφθεί νωρίτερα Για παράδειγμα, ένα αντιπλημμυρικό έργο θα μπορούσε να θεωρηθεί μέτρο για την αντιμετώπιση πιθανού έκτακτου περιστατικού επαρκώς επείγοντος ώστε να δικαιολογείται η επίκληση της εξαίρεσης, αν ήταν αδύνατο να αναληφθεί νωρίτερα. Ωστόσο, αν στην ίδια τοποθεσία έχουν προκληθεί πλημμύρες πολλές φορές και το έργο αποτελεί καθυστερημένο μέτρο που λαμβάνεται για την αποτροπή πιθανής μελλοντικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τότε δεν είναι πιθανό να δικαιολογείται η εξαίρεση. Από την άλλη, θα μπορούσαν να υπάρχουν έκτακτα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων φυσικών καταστροφών, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί, αλλά δεν θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί, και τα οποία θα οδηγούσαν σε έργα (όπως εργασίες επείγουσας/άμεσης αποκατάστασης ή εργασίες για την πρόληψη περαιτέρω ζημιών) που θα μπορούσαν να αποτελέσουν λόγο εξαίρεσης. |
2.7. |
Η Επιτροπή έχει συγκεντρώσει τις βασικές αποφάσεις του ΔΕΕ στον τομέα αυτό για χρήση από τις δημόσιες αρχές των κρατών μελών (4). |
3. Εξαιρετικές περιπτώσεις — Άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγίας 2011/92/EΕ, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/EΕ Υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 7, τα κράτη μέλη δύνανται, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να εξαιρούν συγκεκριμένο έργο από τις διατάξεις που θεσπίζει η παρούσα οδηγία, εφόσον η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων θα επηρέαζε αρνητικά τον σκοπό του έργου, υπό τον όρο ότι πληρούνται οι στόχοι της παρούσας οδηγίας. Στην περίπτωση αυτή, τα κράτη μέλη:
Η Επιτροπή διαβιβάζει αμέσως τα έγγραφα που λαμβάνει στα άλλα κράτη μέλη. Η Επιτροπή κάνει κάθε χρόνο απολογισμό της εφαρμογής της παρούσας παραγράφου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. * Οι υπογραμμίσεις δηλώνουν τις τροποποιήσεις που εισήγαγε η οδηγία 2014/52/ΕΕ |
Διατάξεις της οδηγίας
3.1. |
Το άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (πρώην άρθρο 2 παράγραφος 3 της οδηγίας 85/337/ΕΚ) προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να εξαιρούν ένα συγκεκριμένο έργο από τις απαιτήσεις της οδηγίας σε «εξαιρετικές περιπτώσεις» και, στις περιπτώσεις αυτές, τη δυνατότητα χρήσης εναλλακτικής μορφής εκτίμησης. Επομένως, η εξαίρεση αυτή θα εφαρμόζεται κατά περίπτωση και δεν θα επιτρέπει, για παράδειγμα, την εξαίρεση ολόκληρης κατηγορίας έργων. Το άρθρο αυτό καθορίζει τα διαδικαστικά βήματα που πρέπει να ληφθούν όταν χρησιμοποιείται η εξαίρεση. Απαιτεί επίσης από την Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση σε ετήσια βάση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της διάταξης. Το άρθρο 2 παράγραφος 3 τροποποιήθηκε ελαφρώς από την οδηγία 97/11/ΕΚ με την προσθήκη των λέξεων «υπό την επιφύλαξη του άρθρου 7» (διατάξεις για τις διασυνοριακές επιπτώσεις) και με την αντικατάσταση της λέξης «ενδεχομένως» στο στοιχείο γ) με τις λέξεις «όπου απαιτείται». Το εν λόγω άρθρο τροποποιήθηκε περαιτέρω από την οδηγία 2003/35/ΕΚ, με ισχύ από 25 Ιουνίου 2005, προκειμένου να ενσωματωθούν οι διατάξεις της σύμβασης του Aarhus σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Το κύριο αποτέλεσμα της τροποποίησης αυτής ήταν η κατάργηση της διακριτικής ευχέρειας των κρατών μελών όσον αφορά τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με άλλες μορφές εκτίμησης επιπτώσεων. Η οδηγία 2014/52/ΕΕ πρόσθεσε δύο απαιτήσεις για την εφαρμογή του άρθρο 2 παράγραφος 4: η εξαίρεση μπορεί να εφαρμόζεται «εφόσον η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων (των διατάξεων της οδηγίας) θα επηρέαζε αρνητικά τον σκοπό του έργου» και «υπό τον όρο ότι πληρούνται οι στόχοι της παρούσας οδηγίας». |
Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο
3.2. |
Το άρθρο 2 παράγραφος 4 παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να μεταφέρουν τη διάταξη στο εθνικό τους δίκαιο. Αν χρησιμοποιηθεί αυτή η επιλογή αυτή, η διατύπωση της νομοθεσίας μεταφοράς θα πρέπει να ακολουθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη διατύπωση της οδηγίας, για λόγους ασφάλειας δικαίου, ώστε να αποφευχθεί η απόκλιση από τους όρους της οδηγίας. |
Έννοια των εξαιρετικών περιπτώσεων
3.3. |
Στις προηγούμενες εκδόσεις της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, το άρθρο 2 παράγραφος 4 δεν ορίζει τις «εξαιρετικές περιπτώσεις» ούτε παρέχει παραδείγματα του είδους περιπτώσεων που ενδέχεται να εμπίπτουν στο πεδίο της. |
3.4. |
Η θέση του ΔΕΕ είναι ότι «στο γράμμα μιας διατάξεως του κοινοτικού δικαίου, η οποία δεν παραπέμπει ρητώς στο δίκαιο των κρατών μελών για τον προσδιορισμό της εννοίας και του περιεχομένου της, πρέπει κανονικά να δίδεται, σε όλη την Κοινότητα, αυτοτελής και ενιαία ερμηνεία, η οποία πρέπει να ανευρίσκεται με βάση το νοηματικό πλαίσιο της διατάξεως και τον σκοπό που επιδιώκει η σχετική κανονιστική ρύθμιση» [βλέπε απόφαση στην υπόθεση C-201/02 (Delena Wells) σκέψη 37]. |
3.5. |
Ο όρος «εξαιρετικές περιπτώσεις» ερμηνεύεται στενά από το ΔΕΕ, το οποίο ακολούθησε την προσέγγιση αυτή σε σχέση με τις εξαιρέσεις του άρθρου 1 παράγραφος 4 (εθνική άμυνα) και του άρθρου 1 παράγραφος 5 (έργα που εγκρίθηκαν με συγκεκριμένη πράξη εθνικής νομοθεσίας) της οδηγίας 85/337/ΕΚ. Στην υπόθεση Linster (C-287/98, σκέψη 49), το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «το άρθρο 1, παράγραφος 5 της οδηγίας πρέπει να ερμηνευθεί λαμβανομένων υπόψη των σκοπών της οδηγίας και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι, δεδομένου ότι πρόκειται για διάταξη περιορίζουσα το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, πρέπει να ερμηνευθεί περιοριστικά». Είναι σαφές από τη διατύπωση της οδηγίας 2014/52/ΕΕ ότι δεν δικαιολογείται εξαίρεση βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4 απλώς και μόνο επειδή μια περίπτωση μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετική. Θα ήταν παράλογο να εφαρμόζεται εξαίρεση σε μία περίπτωση όταν οι παράγοντες που την καθιστούν εξαιρετική δεν αποκλείουν την πλήρη συμμόρφωση με την οδηγία. Με άλλα λόγια, η εξαίρεση πρέπει να συνδέεται με την αδυναμία να ικανοποιηθούν πλήρως οι απαιτήσεις της οδηγίας χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο ο σκοπός του έργου. |
3.6. |
Το Δικαστήριο, στην πρόσφατη απόφασή του στην υπόθεση Doel (C-411/17, σκέψεις 97 και 101), αποφάνθηκε ότι η ανάγκη να προστατευθεί η ασφάλεια εφοδιασμού κράτους μέλους με ηλεκτρική ενέργεια δεν αποκλείεται να χαρακτηριστεί εξαιρετική περίπτωση. Σύμφωνα με το ΔΕΕ, το άρθρο 2 παράγραφος 4 ορίζει ότι το κράτος μέλος πρέπει να αποδεικνύει ότι ο κίνδυνος για την ασφάλεια εφοδιασμού είναι «ευλόγως πιθανός» (5)και το επίμαχο έργο πρέπει να έχει επείγοντα χαρακτήρα δυνάμενο να δικαιολογήσει την παράλειψη διενέργειας μιας τέτοιας εκτίμησης. Επιπλέον, από την εμπειρία της Επιτροπής όσον αφορά τις κοινοποιήσεις σχετικά με τις εξαιρέσεις, βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4, είναι δυνατό να αντληθούν παραδείγματα καταστάσεων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν «εξαιρετικές περιπτώσεις». Από το 2014 έως το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε διάφορες κοινοποιήσεις που εμπίπτουν στην κατηγορία των εξαιρετικών περιπτώσεων. Μολονότι οι περισσότερες από αυτές αφορούσαν περιπτώσεις αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας, οι οποίες σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 4 της οδηγία 2014/52/ΕΕ δεν απαιτούν διαδικασία κοινοποίησης, ορισμένες ήταν εξαιρετικές για άλλους λόγους πέραν της αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών πολιτικής προστασίας. |
3.7. |
Η χορήγηση εξαίρεσης βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4 για «εξαιρετικές περιπτώσεις» εφαρμόστηκε μεταξύ του 2014 και του 2017 σε τρεις περιπτώσεις. Στη μία από τις περιπτώσεις αυτές υπήρχε ανάγκη να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός με φυσικό αέριο, στην άλλη το έργο ήταν απαραίτητο για να ικανοποιηθεί ένα στρατηγικό συμφέρον όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην τρίτη περίπτωση ο λόγος για το έργο ήταν η εκπλήρωση πολιτικών δεσμεύσεων υψηλού επιπέδου εκ μέρους των δημόσιων αργών για οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ κοινοτήτων στο πλαίσιο ευρύτερων διαπραγματεύσεων συμφιλίωσης. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η επείγουσα ανάγκη για το έργο ήταν τέτοια που η μη υλοποίησή του του θα είχε αποβεί σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος και θα είχε απειλήσει την πολιτική, διοικητική ή οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια. Σε μια τέτοια περίπτωση, υπάρχει κάποιο, αν και περιορισμένο, περιθώριο για εφαρμογή της εν λόγω εξαίρεσης, εφόσον πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις. |
3.8. |
Όπως προαναφέρθηκε, οι περιστάσεις μιας εξαιρετικής περίπτωσης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε η συμμόρφωση με όλες τις απαιτήσεις της οδηγίας να καθίσταται αδύνατη ή ανέφικτη και αντιπαραγωγική όσον αφορά την επίτευξη του σκοπού του έργου. Για παράδειγμα, η υλοποίηση ενός έργου ενδέχεται να πρέπει να εγκριθεί και να ολοκληρωθεί τόσο γρήγορα ώστε να είναι ελάχιστος ο χρόνος για την προετοιμασία όλων των περιβαλλοντικών πληροφοριών που απαιτούνται βάσει του άρθρου 5 παράγραφος 1 ή για τη διενέργεια δημόσιας διαβούλευσης πριν από τη λήψη απόφασης για την έγκριση της. Βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4 της οδηγίας, δεν είναι δυνατή η παρέκκλιση από τις διατάξεις του άρθρου 7 σχετικά με τις διασυνοριακές διαβουλεύσεις, ακόμα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις (6). |
Περιορισμοί εμπιστευτικότητας
3.9. |
Ενδέχεται να υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες η γνωστοποίηση περιβαλλοντικών πληροφοριών δεν θα ήταν προς το δημόσιο συμφέρον ή θα μπορούσε ακόμα και να βλάψει τα συμφέροντα που επιδιώκει να προστατεύσει η οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Για παράδειγμα, η περίπτωση στην οποία η ανάγκη προστασίας ενός οικοτόπου υπαγορεύει ότι η τοποθεσία πρέπει να διατηρείται μυστική. Το άρθρο 10 αφορά τις περιπτώσεις αυτές. Ορίζει ότι οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν επηρεάζουν την υποχρέωση των αρμοδίων αρχών «να τηρούν τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι εθνικές νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις και η καθιερωμένη νομική πρακτική όσον αφορά το εμπορικό και βιομηχανικό απόρρητο, συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής ιδιοκτησίας, και τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος». Το σημείο αυτό συνδέεται με μέτρα όπως τα μέτρα για την εφαρμογή της οδηγίας 2003/4/ΕΚ (7) για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες· το άρθρο 4 της εν λόγω οδηγίας επιτρέπει στα κράτη μέλη να απορρίπτουν αίτημα για παροχή περιβαλλοντικών πληροφοριών όταν η δημοσιοποίηση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά, μεταξύ άλλων, «την προστασία του περιβάλλοντος στο οποίο αναφέρονται οι ως άνω πληροφορίες, όπως ο εντοπισμός σπάνιων ειδών». Στη συνέχεια τονίζεται ότι σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, το δημόσιο συμφέρον που εξυπηρετεί η δημοσιοποίηση των πληροφοριών σταθμίζεται συγκριτικά προς το συμφέρον που εξυπηρετεί η άρνηση. Στον βαθμό που θα ήταν δυνατή η μη δημοσιοποίηση περιβαλλοντικών πληροφοριών δυνάμει του συνδυασμένου αποτελέσματος του άρθρου 10 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του άρθρου 4 της οδηγίας 2003/4/ΕΚ για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, δεν θα υπήρχε, συνεπώς, ανάγκη επίκλησης της εξαίρεσης του άρθρου 2 παράγραφος 4. |
Επίτευξη των στόχων της οδηγίας
3.10. |
Όπως επισημάνθηκε στα σημεία 1.4 και 3.1 ανωτέρω, μία από τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εξαίρεσης βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4 είναι ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν την επίτευξη των στόχων της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Συνεπώς, τα κράτη μέλη διαθέτουν ορισμένη διακριτική ευχέρεια, καθώς δύνανται να εξαιρούν συγκεκριμένα έργα από τις διατάξεις της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτή η ευελιξία δεν πρέπει να θίγει τον θεμελιώδη σκοπό του άρθρου 2 παράγραφος 1 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. |
3.11. |
Ο θεμελιώδης στόχος της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 είναι ο εξής: πριν χορηγηθεί άδεια, τα έργα τα οποία ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον υπόκεινται σε υποχρέωση αδειοδότησης και εκτίμησης των επιπτώσεων τους. Αυτό συνεπάγεται διαδικασία που περιλαμβάνει ένα ελάχιστο σύνολο απαιτήσεων που πρέπει να πληρούνται για την επίτευξη του εν λόγω στόχου. Οι απαιτήσεις αυτές περιλαμβάνουν την εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης, την παροχή πληροφοριών, τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων, τη συνεκτίμηση των αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής εκτίμησης, την κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά με την απόφαση που λαμβάνεται στο τέλος της εκτίμησης και τη διασφάλιση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Δεδομένου ότι σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να ικανοποιείται το ελάχιστο σύνολο των προαναφερόμενων απαιτήσεων βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4, τα κράτη μέλη πρέπει να πληρούν τους όρους βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 4 στοιχεία α) έως γ) όσον αφορά την πρόβλεψη άλλης μορφής εκτίμησης. Θα πρέπει επίσης να ενημερώνουν το κοινό και την Επιτροπή ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση του θεμελιώδους στόχου βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 1. Όπως επιβεβαίωσε το Δικαστήριο στην υπόθεση Doel (C-411/17, σκέψη 99), οι απαιτήσεις αυτές δεν αποτελούν τυπικά απλώς στοιχεία, αλλά είναι προϋποθέσεις που προορίζονται να διασφαλίσουν, στο μέτρο το δυνατού, την τήρηση των σκοπών της οδηγίας ΕΠΕ. |
Εξέταση άλλων μορφών εκτίμησης και συμμετοχή του κοινού
3.12. |
Τα κράτη μέλη που επικαλούνται την εξαίρεση του άρθρου 2 παράγραφος 4 πρέπει να εξετάζουν κατά πόσον είναι σκόπιμο να προβούν σε άλλη μορφή εκτίμησης. Όπως εξηγείται ανωτέρω, οι στόχοι της οδηγίας πρέπει να τηρούνται όταν κρίνεται κατά πόσον είναι σκόπιμη άλλη μορφή εκτίμησης. Όταν μια άλλη μορφή εκτίμησης είναι δυνατή και θεωρείται σκόπιμη, οι πληροφορίες που λαμβάνονται πρέπει να δημοσιοποιούνται στο ενδιαφερόμενο κοινό, το οποίο πρέπει να ενημερώνεται σχετικά με την απόφαση και τους λόγους για τη χορήγηση της εξαίρεσης. Δεδομένης της ομοιότητας με το άρθρο 6 παράγραφος 3 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να καταστήσουν διαθέσιμες με τον ίδιο τρόπο όλες τις περιβαλλοντικές πληροφορίες που λαμβάνονται με βάση άλλη εκτίμηση. Ωστόσο, η εφαρμογή της διάταξης αυτής δεν θίγει τις υποχρεώσεις εκτίμησης που απορρέουν από άλλες οδηγίες (π.χ. το άρθρο 6 παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας για τους οικοτόπους (8) ή άρθρο 4 παράγραφος 7 της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (9)). |
3.13. |
Οι εκτιμήσεις μπορούσαν να λάβουν διάφορες μορφές. Για παράδειγμα, όταν ένα έργο περιλαμβάνει διάφορα στάδια, μπορεί να είναι σκόπιμο να διενεργείται μερική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων που να καλύπτει μόνο ορισμένα από τα στάδια αυτά. Ενώ η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μπορεί να αποκλείεται στο πρώτο στάδιο λόγω του επείγοντα χαρακτήρα του έργου, ενδέχεται να είναι απολύτως εφικτή για τα επόμενα στάδια. Αυτό θα ήταν μια αναλογική απάντηση στην εξαιρετική περίπτωση, η οποία θα διασφάλιζε ότι οι απαιτήσεις της οδηγίας τηρούνται στο μέτρο του δυνατού. |
3.14. |
Μια μερική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα μπορούσε να είναι σκόπιμη όταν, για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να περιληφθούν στην έκθεση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων όλα τα στοιχεία του παραρτήματος IV της οδηγίας λόγω εξαιρετικών περιστάσεων. Μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να είναι η περίπτωση στην οποία μόνο ορισμένα από τα στοιχεία που απαιτούνται για τον εντοπισμό και την εκτίμηση των πιθανών κύριων επιπτώσεων του έργου στο περιβάλλον θα μπορούσαν να παραχθούν εξαρχής (για παράδειγμα, όταν για τη διαπίστωση της πιθανής παρουσίας προστατευόμενων ειδών θα χρειάζονταν μελέτες διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους, αλλά η αποδεδειγμένη επείγουσα ανάγκη του έργου απαιτεί να αρχίσουν οι εργασίες νωρίτερα). Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι όταν προκύπτει έκτακτη και απροσδόκητη ανάγκη διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων και πρέπει να εντοπιστεί γρήγορα ο πλέον κατάλληλος χώρος υγειονομικής ταφής μεταξύ πολλών πιθανών χώρων, αλλά δεν υπάρχει επαρκής χρόνος για την πλήρη εκτίμηση κάθε τοποθεσίας. Ενώ η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων πρέπει να διενεργείται στο μέτρο του δυνατού, σε μια τέτοια περίπτωση ενδέχεται να είναι σκόπιμη η εκτίμηση των πλέον πιεστικών περιβαλλοντικών ζητημάτων (όπως οι επιπτώσεις στα υπόγεια ύδατα) σε κάθε τοποθεσία. |
Υποχρέωση ενημέρωσης της Επιτροπής
3.15. |
Το άρθρο 2 παράγραφος 4 στοιχείο γ) απαιτεί από τα κράτη μέλη που χρησιμοποιούν την εξαίρεση να ενημερώνουν την Επιτροπή προτού χορηγήσουν άδεια για το έργο. Οι λόγοι που δικαιολογούν την εξαίρεση και, κατά περίπτωση, οι πληροφορίες που δημοσιοποιούνται πρέπει να αποστέλλονται στην Επιτροπή. |
3.16. |
Δεδομένου ότι συχνά γίνεται επίκληση της εξαίρεσης σε περιπτώσεις που απαιτείται άμεση δράση, συνιστάται στα κράτη μέλη να καταρτίσουν εσωτερικές διαδικασίες, πιθανώς με τη χρήση, μεταξύ άλλων, τυποποιημένων εντύπων, για να διασφαλίζεται ότι δεν παραβλέπουν την εν λόγω απαίτηση κοινοποίησης. Στην αιτιολόγηση της εξαίρεσης θα πρέπει να προσδιορίζονται όχι μόνο οι λόγοι για τους οποίους είναι έκτακτη ή επείγουσα κατάσταση, αλλά και οι λόγοι για τους οποίους δεν είναι δυνατή η συμμόρφωση με την οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Καθώς οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αποστέλλονται στην Επιτροπή πριν από τη χορήγηση της άδειας για το έργο, τα κράτη μέλη πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα. Συνιστάται η ηλεκτρονική κοινοποίηση παράλληλα με την αποστολή επίσημης επιστολής στην Επιτροπή. |
3.17. |
Συνιστάται στα κράτη μέλη να προσδιορίζουν τον τύπο του έργου που εξαιρείται με αναφορά στο σχετικό παράρτημα της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. |
3.18. |
Βάσει της απαίτησης του άρθρου 2 παράγραφος 4 στοιχείο γ), η Επιτροπή πρέπει να διαβιβάζει τα έγγραφα που λαμβάνει στα άλλα κράτη μέλη. Δεν υπάρχει ειδική διάταξη για τις παρατηρήσεις εκ μέρους των άλλων κρατών μελών σχετικά με τις πληροφορίες αυτές. Στην πράξη, η Επιτροπή ενημερώνει τους εθνικούς εμπειρογνώμονες της ομάδας για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων/της ομάδας για τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ενημερώνει τις Μόνιμες Αντιπροσωπείες των κρατών μελών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. |
4. Νομοθετικές πράξεις— Άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας 2011/92/EΕ, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/EΕ Υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 7, στις περιπτώσεις στις οποίες ένα έργο εγκρίνεται με συγκεκριμένη πράξη εθνικής νομοθεσίας, τα κράτη μέλη δύνανται να εξαιρούν το συγκεκριμένο έργο από τις διατάξεις που αφορούν τη δημόσια διαβούλευση που θεσπίζει η παρούσα οδηγία, υπό τον όρο ότι πληρούνται οι στόχοι της παρούσας οδηγίας. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν την Επιτροπή για κάθε περίπτωση εφαρμογής της εξαίρεσης που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο κάθε δύο έτη από τις 16 Μαΐου 2017. * Νέο άρθρο που εισήχθη με την οδηγία 2014/52/ΕΕ |
4.1. |
Το άρθρο αυτό επιτρέπει στα κράτη μέλη να εξαιρούν έργα από τις διατάξεις που αφορούν τις δημόσιες διαβουλεύσεις της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε περίπτωση που εγκριθούν με συγκεκριμένη πράξη εθνικής νομοθεσίας και υπό τον όρο ότι η εθνική νομοθετική διαδικασία ανταποκρίνεται στους στόχους της οδηγίας. Η αιτιολόγηση της εξαίρεσης είναι ότι οι στόχοι που αφορούν τη δημόσια διαβούλευση επιτυγχάνονται μέσω της νομοθετικής διαδικασίας (βλέπε αιτιολογική σκέψη 24 της οδηγίας 2014/52/ΕΕ). Η εξαίρεση αυτή ισχύει με την επιφύλαξη της υποχρέωσης του κράτους μέλους να προβλέπει διασυνοριακή διαβούλευση σύμφωνα με το άρθρο 7 εφόσον απαιτείται. Τα κράτη μέλη που κάνουν χρήση του άρθρου 2 παράγραφος 5 ενημερώνουν την Επιτροπή για οποιαδήποτε εφαρμογή της εξαίρεσης κάθε δύο έτη από τις 16 Μαΐου 2017. |
4.2. |
Η χορήγηση εξαίρεσης για έργα που εγκρίνονται με πράξεις εθνικής νομοθεσίας ενέπιπτε στο άρθρο 1 παράγραφος 4 της οδηγίας 2011/92/ΕΕ (άρθρο 1 παράγραφος 5 της οδηγίας 85/337/ΕΚ αντιστοίχως). Η υποχρέωση ήταν γενικού χαρακτήρα και επέτρεπε την πλήρη εξαίρεση τέτοιων έργων από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας Βάσει της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως αναθεωρήθηκε από την οδηγία 2014/52/ΕΕ, η ουσία της εν λόγω εξαίρεσης μετατοπίστηκε και αφορά πλέον μόνο τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης. Ως αποτέλεσμα, πρέπει να τηρούνται όλες οι υποχρεώσεις που σχετίζονται με την ενημέρωση του κοινού και τις διαβουλεύσεις με τις περιβαλλοντικές ή τις περιφερειακές/τοπικές αρχές (βλέπε άρθρο 6 παράγραφος 1 της οδηγίας). |
Ορισμός των σχεδίων που εγκρίνονται με πράξη εθνικής νομοθεσίας
4.3. |
Για τη σωστή εφαρμογή της εξαίρεσης σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, είναι αναγκαίο να τηρούνται οι απαιτήσεις που καθορίζουν μια συγκεκριμένη πράξη εθνικής νομοθεσίας και τις διαδικασίες που οδηγούν στην έκδοσή της, όπως ορίζεται στις υπάρχουσες αποφάσεις του Δικαστηρίου σχετικά με το θέμα αυτό (10). |
4.4. |
Όσον αφορά τον βαθμό ακρίβειας που απαιτείται να έχει η νομοθετική πράξη, πρέπει να είναι σαφές ότι πρόκειται για ειδική πράξη με την οποία εγκρίνονται οι λεπτομέρειες ενός έργου μέσω της νομοθετικής διαδικασίας. Η διατύπωση της εν λόγω πράξης πρέπει επίσης να αποδεικνύει ότι οι στόχοι της οδηγίας σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση έχουν επιτευχθεί όσον αφορά το συγκεκριμένο σχέδιο. |
4.5. |
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ύπαρξη και μόνο διοικητικής διαδικασίας δεν μπορεί να σημαίνει αυτομάτως ότι το έργο θεωρείται έργο του οποίου οι λεπτομέρειες εγκρίνονται με ειδική νομοθετική πράξη σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 5. Το μέτρο πρέπει να εγκρίνεται από νομοθετικό φορέα, π.χ. εθνικό ή περιφερειακό κοινοβούλιο ύστερα από δημόσια κοινοβουλευτική συζήτηση. Παράλληλα, η έκδοσή του πρέπει να πληροί τις ακόλουθες δύο προϋποθέσεις:
|
4.6. |
Μια νομοθετική πράξη που απλώς επικυρώνει προϋπάρχουσα διοικητική πράξη αναφερόμενη μόνο σε επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, χωρίς να υποβληθεί σε ουσιαστική νομοθετική διαδικασία και χωρίς να πληροί τις δύο προϋποθέσεις που εκτέθηκαν στο προηγούμενο τμήμα, δεν μπορεί να θεωρηθεί ειδική νομοθετική πράξη για τους σκοπούς της διάταξης του άρθρου 2 παράγραφος 5. |
Δικαστικός έλεγχος για τα έργα που εγκρίνονται με πράξη εθνικής νομοθεσίας
4.7. |
Μια άλλη σημαντική πτυχή όσον αφορά την εφαρμογή της εξαίρεσης που χορηγείται βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 5 είναι να διασφαλίζεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. οποιαδήποτε νομοθετική πράξη πρέπει να μπορεί να προσβληθεί ως προς την ουσιαστική ή τη διαδικαστική νομιμότητά της, ενώπιον εθνικού δικαστηρίου ή άλλου ανεξάρτητου και αμερόληπτου οργάνου συσταθέντος νομοθετικώς, σύμφωνα με τους εθνικούς δικονομικούς κανόνες. |
4.8. |
Αν δεν προβλέπεται διαδικασία επανεξέτασης για μια τέτοια πράξη, οποιοδήποτε εθνικό δικαστήριο ενώπιον του οποίου ασκείται προσφυγή που εμπίπτει στην αρμοδιότητά του θα έχει το καθήκον να διενεργεί τέτοια επανεξέταση και, ανάλογα με την περίπτωση, να εξάγει τα αναγκαία συμπεράσματα ακυρώνοντας την εν λόγω νομοθετική πράξη (12) |
5. Σύνοψη των κύριων σημείων
— |
Οι εξαιρέσεις από τους γενικούς κανόνες πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται περιοριστικά· |
— |
η άμυνα ή η αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας που αναφέρονται στο άρθρο 1 παράγραφος 3 πρέπει να αποτελούν τον μοναδικό σκοπό του εν λόγω έργου για την εφαρμογή της γενικής εξαίρεσης από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας· |
— |
η εξαίρεση για την «αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας» δεν είναι πιθανό να δικαιολογείται αν προορίζεται για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης που θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί και να έχει προληφθεί· |
— |
στο άρθρο 2 παράγραφος 4 ο όρος «εξαιρετικές περιπτώσεις» πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά· για να θεωρείται μια περίπτωση «εξαιρετική», το κράτος μέλος πρέπει να αποδείξει ότι ο ενεχόμενος κίνδυνος (π.χ. για την ασφάλεια του εφοδιασμού ηλεκτρικού ρεύματος) είναι «ευλόγως πιθανός» και το σχεδιαζόμενο έργο έχει επαρκώς επείγοντα χαρακτήρα· |
— |
ένα σημαντικό κριτήριο που αιτιολογεί την εφαρμογή του άρθρου 2 παράγραφος 4 είναι ότι δεν είναι δυνατή η πλήρης συμμόρφωση με την οδηγία και όχι μόνο ότι η περίπτωση είναι εξαιρετική· |
— |
όταν εξετάζεται η εφαρμογή του άρθρου 2 παράγραφος 4, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να δοθεί η δυνατότητα μερικής εκτίμησης ή άλλης μορφής εκτίμησης υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι στόχοι της οδηγίας· |
— |
τα κράτη μέλη πρέπει να ενεργούν γρήγορα (πριν από τη χορήγηση της άδειας) για να παράσχουν στην Επιτροπή τους λόγους που δικαιολογούν την εξαίρεση· |
— |
η εξαίρεση βάσει του άρθρου 2 παράγραφος 5 αφορά μόνο τις απαιτήσεις δημόσιας διαβούλευσης· |
— |
κατά την εφαρμογή μιας εξαίρεσης, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι τηρούνται και άλλες υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία (π.χ. διασυνοριακή διαβούλευση, διατάξεις που αφορούν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη) ή άλλες απαιτήσεις άλλων οδηγιών. |
(1) Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει αποφανθεί ότι το άρθρο 1 παράγραφος 4 της οδηγίας 85/337/ΕΚ πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι αεροδρόμιο που μπορεί να εξυπηρετεί ταυτόχρονα πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά του οποίου η κύρια χρήση είναι εμπορικής φύσεως, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας αυτής. (C-435/97, WWF κ.λπ., σκέψεις 65-67)
(2) Ο όρος «έκτακτα περιστατικά πολιτικής προστασίας» εισήχθη πρόσφατα με την οδηγία 2014/52/ΕΕ με βάση την πείρα που έχει αποκτηθεί από την εφαρμογή, η οποία έδειξε ότι η συμμόρφωση με την οδηγία 2011/92/ΕΕ θα μπορούσε να έχει δυσμενείς επιπτώσεις για το περιβάλλον, μεταξύ άλλων, όταν αφορά έργα τα οποία εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας.‘ Στην οδηγία δεν δίνεται ορισμός του «έκτακτου περιστατικού πολιτικής προστασίας». Ορισμένα παραδείγματα συμβάντων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν έκτακτο περιστατικό περιέχονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Overview of Natural and Man-made Disasters Risks the European Union may face» (επισκόπηση των κινδύνων φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών που μπορεί να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση)». Σ’ αυτά συγκαταλέγονται οι πλημμύρες, οι σεισμοί και τα βιομηχανικά ατυχήματα.
https://ec.europa.eu/echo/sites/echo-site/files/swd_2017_176_overview_of_risks_2.pdf
(3) Το άρθρο 3 παράγραφος 8 της οδηγίας ΣΠΕ (στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης) προβλέπει εξαίρεση για τα σχέδια που εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Μολονότι το ιστορικό των οδηγιών ΕΠΕ και ΣΠΕ είναι διαφορετικό, υπάρχει σύνδεση μεταξύ αυτών, υπό την έννοια ότι η οδηγία ΣΠΕ εφαρμόζεται σε σχέδια και προγράμματα στους βασικούς τομείς που καθορίζουν το πλαίσιο για τη μελλοντική άδεια για την υλοποίηση έργων βάσει της οδηγίας ΕΠΕ.
(4) Αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ: http://ec.europa.eu/environment/eia/pdf/EIA_rulings_web.pdf σ. 26.
(5) Βλέπε απόφαση στην υπόθεση C-411/17, σκέψη 101.
(6) Βλέπε απόφαση στην υπόθεση C-411/17, σκέψη 101.
(7) Οδηγία 2003/4/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2003, για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συμβουλίου
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1558533359746&uri=CELEX:32003L0004
(8) ΕΕ L 206 της 22.7.1992, σ. 7.
(9) ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1.
(10) Το 2017 οι υπηρεσίες της Επιτροπής εξέδωσαν έγγραφο που συνοψίζει τη νομολογία του ΔΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ένα τμήμα αφιερωμένο στην έννοια των έργων που εγκρίνονται με νομοθετική πράξη σε σχέση με την οδηγία 2011/92/ΕΕ για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (οδηγία 85/337/ΕΚ αντιστοίχως), καθώς η διάταξη αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αποφάσεων του ΔΕΕ. Οι αποφάσεις αφορούν τις διατάξεις πριν από την τροποποίηση της οδηγίας 2014/52/ΕΕ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων· ωστόσο, οι γενικές αρχές εξακολουθούν να ισχύουν. Για το τμήμα σχετικά με τις νομοθετικές πράξεις βλέπε σ. 33-35. http://ec.europa.eu/environment/eia/pdf/EIA_rulings_web.pdf. Επιπλέον, το Δικαστήριο επιβεβαίωσα πρόσφατα τη νομολογία του στην υπόθεση Doel (C-411/17, σκέψεις 104-111).
(11) Ο θεμελιώδης στόχος σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1 της οδηγίας για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι να διασφαλιστεί ότι, πριν χορηγηθεί άδεια, τα έργα τα οποία ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω, μεταξύ άλλων, της φύσης, του μεγέθους ή της θέσης τους, υπόκεινται σε υποχρέωση αδειοδότησης και εκτίμησης των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον.
(12) C-128/09, Boxus κ.λπ., σκέψεις 52-55, 57· C-182/10, Solvay κ.λπ., σκέψη 52.