Europejski Trybunał Obrachunkowy 2016 Sprawozdanie z działalności
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Kim jesteśmy
Europejski Trybunał Obrachunkowy jest instytucją Unii Europejskiej ustanowioną w celu sprawowania kontroli nad finansami UE.
Trybunał ma siedzibę w Luksemburgu, a w jego skład wchodzi 28 członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego UE. Zatrudnia około 900 osób – specjalistów oraz personel administracyjny – ze wszystkich krajów UE.
Co robimy
Od 1977 r. Trybunał przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE i pełni funkcję niezależnego strażnika interesów finansowych obywateli Unii Europejskiej, propagując rozliczalność i przejrzystość.
Jego rola polega na sprawdzaniu, czy UE prowadzi solidną sprawozdawczość finansową, prawidłowo stosuje unijne przepisy finansowe i wykorzystuje środki w gospodarny sposób. W swoich sprawozdaniach z kontroli Trybunał informuje Parlament Europejski, Radę, parlamenty narodowe i opinię publiczną o tym, jak wydawane są środki unijne.
Słowo wstępne Prezesa
Szanowni Państwo!
W 2016 r. poważnie zachwiały się fundamenty Unii Europejskiej. Potrzeba stawienia czoła fali populizmu i ochrony obywateli UE przed terroryzmem, poszukiwanie rozwiązań problemów związanych z migracjami i referendum w sprawie opuszczenia Unii w jednym z państw członkowskich – wszystko to odcisnęło swoje piętno na sytuacji UE. W efekcie wiara wielu Europejczyków we wspólny projekt europejski została wystawiona na próbę. Dlatego trzeba dołożyć wszelkich starań, aby utrzymać zaufanie obywateli do pracy instytucji europejskich. Uważam, że duże znaczenie ma tutaj należyte zarządzanie finansami. Europejski Trybunał Obrachunkowy przyczynia się do niego, publikując sprawozdania z niezależnych kontroli dotyczących stanu finansów unijnych. Trybunał ma obowiązek zapewnienia, aby obywatele wiedzieli, jak Unia wydaje ich pieniądze i że robi to gospodarnie. UE musi w ich imieniu mądrze inwestować w polityki, programy i projekty, w których może odegrać znaczącą rolę. Jej rolą jest dopilnowanie, by osiągnięte zostały zakładane rezultaty i godziwy zwrot z inwestycji, co nie tylko zapewni Unii trwały rozwój, lecz także nada jej legitymację w oczach jej obywateli.
Niniejsze sprawozdanie obejmuje działalność Trybunału w 2016 r. Zawiera także informacje na temat zarządzania i zasobów wykorzystywanych przez Trybunał w celu realizacji jego misji i osiągnięcia założonych celów. W 2016 r. Trybunał kontrolował instytucje i inne organy unijne, a także wszelkie środki unijne, jakie otrzymały państwa członkowskie, państwa spoza UE, organizacje międzynarodowe i inne strony. Zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z Traktatu opracował sprawozdania roczne dotyczące budżetu UE i Europejskich Funduszy Rozwoju, a także wszystkich agencji unijnych i wielu innych organów w całej UE. 36 sprawozdań specjalnych sporządzonych w tym roku obejmowało szeroki zakres tematów.
Aby prace Trybunału odnosiły efekt, sformułowane przezeń informacje muszą być skutecznie przekazywane zainteresowanym stronom na poziomie unijnym i krajowym. Na przestrzeni minionego roku Trybunał zacieśnił współpracę z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej. Większość środków unijnych jest jednak wydatkowana w państwach członkowskich. Równie ważne jest zatem utrzymywanie kontaktu z obywatelami i informowanie ich o pracach Trybunału.
W niniejszym sprawozdaniu zwrócono uwagę na niektóre zmiany wprowadzone w zarządzaniu instytucją i zarządzaniu wiedzą. Przedstawiono także najważniejsze informacje dotyczące zarządzania personelem, finansów i wyników osiągniętych w minionym roku, jak również rezultaty kontroli wewnętrznych i zewnętrznych oraz corocznej procedury udzielania absolutorium. W Trybunale nadal przeprowadzano reformę wewnętrzną, optymalnie wykorzystując potencjał i wiedzę personelu, tak aby nadal mógł on skutecznie wypełniać swoją misję.
Miło mi stwierdzić, że rekordowa liczba sprawozdań i innych tekstów dotyczących kontroli opublikowanych w 2016 r. dowodzi skuteczności Trybunału i jego zaangażowania w osiąganie rezultatów i ochronę interesów finansowych obywateli UE.
Życzę Państwu miłej lektury!
Klaus-Heiner Lehne
Prezes
Rok 2016 w skrócie
Działalność Trybunału
- Sprawozdania roczne dotyczące budżetu UE i Europejskich Funduszy Rozwoju;
- pięćdziesiąt dwa specjalne sprawozdania roczne dotyczące różnych agencji i organów UE zlokalizowanych na terenie całej UE;
- trzydzieści sześć sprawozdań specjalnych dotyczących skuteczności w różnych aspektach zarządzania i obszarach budżetowych, takich jak zmiana klimatu, transport morski, migracje czy nadzór bankowy;
- dwie opinie na temat nowych lub zmienionych przepisów unijnych mających duży wpływ na zarządzanie finansami – jedna poświęcona Europejskiemu Funduszowi na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), a druga Komitetowi Nadzoru Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – oraz dokument informacyjny dotyczący śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020;
- posiedzenia, seminaria i konferencje z udziałem partnerów Trybunału i zainteresowanych stron, w tym konferencja wysokiego szczebla na temat wykorzystania instrumentów finansowych w budżecie UE.
Zarządzanie w Trybunale
- Trybunał wybrał nowego prezesa, Klausa-Heinera Lehnego (Niemcy).
- Do instytucji dołączyło siedmiu nowych członków: Jan Gregor (Republika Czeska), Mihails Kozlovs (Łotwa), Janusz Wojciechowski (Polska), Samo Jereb (Słowenia), Rimantas Šadžius (Litwa), Leo Brincat (Malta) i João Figueiredo (Portugalia); Juhan Parts (Estonia) podjął pracę w Trybunale w dniu 1 stycznia 2017 r.
- Trybunał zreformował swój system izb kontroli i komitetów, tworząc piątą izbę, odpowiedzialną za kontrolę finansowania UE i administracji, oraz komitet ds. jakości kontroli, który ma zapewnić dobrą jakość prac kontrolnych. Odpowiedzialność za sprawozdanie roczne Trybunału powierzono jednemu członkowi.
- W ramach reformy zainaugurowano działanie ram zarządzania wiedzą oraz ustanowiono nową politykę zarządzania ryzykiem obowiązującą w całej instytucji.
- Trybunał w dalszym ciągu redukował liczbę pracowników, zgodnie z ustaleniami instytucji unijnych, i wdrażał politykę równych szans w dziedzinie rekrutacji i zarządzania kadrami.
- W budynkach Trybunału wprowadzono wysokiej jakości system ekozarządzania, co zaowocowało wydaniem pozytywnej opinii przez ekspertów.
Działalność Trybunału
Kontrola
Podstawową działalnością Trybunału jest kontrola.
W poszczególnych obszarach budżetu UE przeprowadza on trzy rodzaje kontroli:
- kontrole finansowe i kontrole zgodności – dotyczące wiarygodności rocznych sprawozdań finansowych oraz legalności i prawidłowości transakcji, wymagane przepisami (zwłaszcza poświadczenie wiarygodności) oraz oceny dotyczące zgodności systemów lub transakcji w poszczególnych obszarach budżetowych z regulującymi je przepisami;
- kontrole wykonania zadań – dotyczące skuteczności unijnych polityk i programów oraz należytego zarządzania finansami (w tym gospodarności). Kontrole te dotyczą konkretnych zagadnień w zakresie zarządzania i budżetu, wybieranych w oparciu o kryteria takie, jak interes społeczny, ryzyko wystąpienia nieprawidłowości czy niskiej wydajności i możliwość wprowadzenia usprawnień.
Na podstawie dowodów zebranych podczas prac kontrolnych Trybunał dąży do przedstawienia klarownych wniosków na temat unijnej rachunkowości budżetowej i zarządzania finansami, w tym w poszczególnych obszarach wydatków, a także, jeżeli możliwe są usprawnienia, do przedstawienia praktycznych zaleceń w celu zapewnienia większej racjonalności pod względem kosztów. Kontrolerzy Trybunału uzyskują te dowody w drodze badania współfinansowanych polityk, programów i projektów w UE i na całym świecie – wszędzie tam, gdzie wydatkowane są środki unijne.
Wizyty kontrolne w 2016 r.
Znaczna część prac kontrolnych prowadzona jest w siedzibie Trybunału w Luksemburgu. W 2016 r. kontrolerzy przeprowadzili też jednak szereg wizyt kontrolnych w organach krajowych, regionalnych i lokalnych państw członkowskich, a także u innych odbiorców środków unijnych, w UE i poza jej granicami. Należą do nich inne instytucje, agencje i organy unijne lub delegatury UE, ale także organizacje międzynarodowe zajmujące się przetwarzaniem środków UE, takie jak ONZ. Dzięki tym wizytom kontrolerzy uzyskali bezpośrednie dowody kontroli od podmiotów zajmujących się zarządzaniem środkami UE, ich pobieraniem i wypłacaniem oraz od beneficjentów końcowych, którzy te środki otrzymali.
Zespoły kontrolne Trybunału z zasady składają się z dwóch lub trzech kontrolerów, a wizyty trwają zwykle od kilku dni do kilku tygodni. Częstotliwość oraz intensywność prac kontrolnych w poszczególnych państwach członkowskich i w krajach beneficjentach zależy od rodzaju kontroli.
Wizyty kontrolne na terytorium UE często odbywają się we współpracy z najwyższymi organami kontroli (NOK) danego państwa członkowskiego. W 2016 r. kontrolerzy Trybunału spędzili na wizytach kontrolnych 4 246 dni (4 310 dni w 2015 r.) – zarówno w państwach członkowskich, jak i poza terytorium Unii.
Ponadto spędzili 2 510 dni, przeprowadzając kontrole w instytucjach unijnych w Brukseli i Luksemburgu, a także w siedzibach zdecentralizowanych agencji i organów na terenie UE, organizacji międzynarodowych, takich jak ONZ lub OECD, oraz prywatnych firm audytorskich. W miarę możliwości w pracach kontrolnych wykorzystywano wideokonferencje i inne technologie informacyjne, takie jak bezpieczna wymiana danych i dokumentów.
Sprawozdania i opinie
Sprawozdania z kontroli i opinie sporządzane przez Trybunał to zasadnicze ogniwo łańcucha rozliczalności UE. Są one wykorzystywane do rozliczania – zwłaszcza w ramach corocznej procedury udzielania absolutorium – podmiotów zarządzających budżetem UE. Jest to głównie Komisja Europejska, ale także inne instytucje i organy UE. W obszarach wydatków objętych zarządzaniem dzielonym, takich jak rolnictwo czy polityka spójności, które odpowiadają w ok. 80% wykonywanemu budżetowi UE, ważną rolę odgrywają również organy krajowe, regionalne i lokalne państw członkowskich.
Trybunał publikuje trzy główne rodzaje sprawozdań z kontroli:
- sprawozdania roczne, w których omawiane są głównie wyniki prac związanych z kontrolami finansowymi i kontrolami zgodności w zakresie budżetu Unii Europejskiej i Europejskich Funduszy Rozwoju (EFR), lecz także pewne aspekty dotyczące zarządzania budżetem i osiąganych wyników;
- specjalne sprawozdania roczne, publikowane osobno dla unijnych agencji, organów zdecentralizowanych i wspólnych przedsięwzięć;
- sprawozdania specjalne, w których przedstawiane są wyniki wybranych kontroli wykonania zadań i kontroli zgodności w konkretnych obszarach wydatków lub polityki, bądź w odniesieniu do kwestii związanych z budżetem lub zarządzaniem.
Trybunał publikuje także opinie na temat nowych lub zmienionych przepisów mających istotny wpływ na zarządzanie finansami oraz inne publikacje przekrojowe, takie jak przeglądy horyzontalne i dokumenty informacyjne, sporządzane albo na wniosek innych instytucji, albo z własnej inicjatywy Trybunału.
Wszystkie sprawozdania z kontroli, opinie i inne publikacje kontrolne są dostępne na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).
Sprawozdania roczne
Sprawozdania roczne dotyczące budżetu UE za 2015 r.
W 2016 r., weryfikując wykonanie budżetu UE za 2015 r., kontrolerzy Trybunału zbadali ok. 1 200 transakcji ze wszystkich obszarów wydatków. Oznacza to, że oceniono 1 200 odrębnych przypadków, w których wykorzystywano środki unijne na zapewnienie wsparcia na rzecz kluczowych projektów infrastrukturalnych, MŚP, organizacji badawczych, studentów w państwach członkowskich lub beneficjentów w państwach spoza UE.
W sprawozdaniu Trybunał poświadczył wiarygodność sposobu wykorzystania środków UE w minionym roku i zwrócił szczególną uwagę na obszary, w których stwierdzono najwyższe ryzyko ich nieprawidłowego wydatkowania. Ponadto Trybunał dokonał szczegółowej oceny każdego z głównych obszarów działalności UE według działów wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 i przedstawił informacje na temat zarządzania budżetem i finansami oraz składników związanych z wynikami w trzech głównych obszarach budżetu UE. Trybunał zbadał również, dlaczego doszło do wystąpienia błędów, i sformułował użyteczne zalecenia w celu zapewnienia większej racjonalności pod względem kosztów.
Sprawozdanie roczne za 2015 r. opublikowano w dniu 13 października, miesiąc wcześniej niż w poprzednich latach.
W 2016 r. Trybunał ustanowił grupę roboczą wysokiego szczebla w celu przenalizowania możliwości dalszego zwiększenia wartości dodanej sprawozdań rocznych Trybunału dla użytkowników, w szczególności Parlamentu Europejskiego. Mogłoby one polegać np. na podawaniu większej liczby informacji o charakterze geograficznym, sporządzaniu ocen wykonania zadań dla dodatkowych obszarów budżetu i uzyskiwaniu pewności na podstawie kontroli wewnętrznych na poziomie UE i państw członkowskich. Wnioski te przyjęto na początku 2017 r.
Najważniejsze wnioski
- Sprawozdanie finansowe UE za 2015 r. zostało przygotowane zgodnie z międzynarodowymi standardami i daje prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji we wszystkich istotnych aspektach. W związku z tym Trybunał był w stanie ponownie wydać opinię bez zastrzeżeń na temat wiarygodności sprawozdania. Jednocześnie Trybunał wydał jednak negatywną opinię na temat prawidłowości płatności.
- W odniesieniu do płatności za 2015 r. szacowany poziom błędu – stanowiący miarę poziomu nieprawidłowości – wynosi 3,8%, co stanowi poprawę w porównaniu z poprzednimi latami, jednak nadal utrzymuje się znacznie powyżej progu istotności wynoszącego 2%.
- W przypadku wydatków objętych zarządzaniem dzielonym pomiędzy Komisję a państwa członkowskie Trybunał wciąż wykrywa niemal taki sam szacowany poziom błędu (4,0%), jak w przypadku wydatków zarządzanych bezpośrednio przez Komisję (3,9%). Najniższy szacowany poziom błędu wystąpił w wydatkach administracyjnych instytucji UE (0,6%).
- Działania naprawcze podjęte przez organy państw członkowskich i Komisję miały pozytywny wpływ na szacowany poziom błędu. Gdyby nie podjęto tego rodzaju działań, ogólny szacowany poziom błędu wyniósłby 4,3%. Mimo działań Komisji na rzecz usprawnienia oceny ryzyka i wpływu działań naprawczych sytuacja w tym zakresie wciąż wymaga poprawy.
- Komisja, organy państw członkowskich lub niezależni kontrolerzy mogliby zapobiec powstaniu znacznej części błędów lub je wykryć i skorygować przed ich wystąpieniem, gdyby wykorzystali w tym celu wszystkie dostępne informacje.
Tabela pochodząca z publikacji „Kontrola UE za 2015 r. w skrócie” dostępnej na stronie Trybunału (eca.europa.eu).
Sprawozdanie roczne dotyczące Europejskich Funduszy Rozwoju za rok 2015
Europejskie Fundusze Rozwoju to instrument pomocy Unii Europejskiej w zakresie współpracy na rzecz rozwoju z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajami i terytoriami zamorskimi. Są one finansowane przez państwa członkowskie. Zarządza nimi Komisja Europejska, poza zakresem budżetu UE, a w przypadku niektórych rodzajów pomocy – Europejski Bank Inwestycyjny (EBI).
Trybunał uznał sprawozdanie finansowe dotyczące EFR za 2015 r. za wiarygodne. W dochodach EFR nie wystąpił istotny poziom błędu. Ogółem, podobnie jak w latach poprzednich, poziom błędu wykryty przez Trybunał w wydatkach w ramach EFR (3,8%) wskazuje na uchybienia w kontrolach ex ante. U podstaw ponad dwóch trzecich szacowanego poziomu błędu leżały błędy wynikające z braku dokumentacji potwierdzającej zasadność wydatków czy z nieprzestrzegania przepisów dotyczących udzielania zamówień.
Trybunał publikuje sprawozdanie roczne dotyczące EFR wraz ze sprawozdaniem rocznym dotyczącym budżetu UE. Sprawozdania są dostępne na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).
Specjalne sprawozdania roczne
Agencje, inne organy i wspólne przedsięwzięcia UE są zlokalizowane na terenie całej UE i wykonują określone zadania w obszarach mających zasadnicze znaczenie dla obywateli UE, takich jak zdrowie, bezpieczeństwo, wolność i wymiar sprawiedliwości.
W 2016 r. Trybunał skontrolował, czy ich sprawozdania finansowe są wiarygodne i czy leżące u ich podstaw transakcje są zgodne z przepisami. W opiniach na temat sprawozdań finansowych uwzględniano także prace wykonane przez prywatne firmy audytorskie, o ile informacje o nich były dostępne. Trybunał skontrolował także infrastrukturę łączności „Sisnet”, Szkoły Europejskie i fundusz emerytalny Europolu.
Wnioski Trybunału dotyczące sprawozdań finansowych
Sprawozdania finansowe za 2015 r. były wiarygodne w przypadku wszystkich agencji, innych organów i wspólnych przedsięwzięć, z wyjątkiem Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), w odniesieniu do której Trybunał wydał opinię z zastrzeżeniem.
Wnioski Trybunału dotyczące transakcji
Transakcje leżące u podstaw sprawozdań finansowych za rok 2015 r. były zgodne z przepisami, z wyjątkiem Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) i Wspólnego Przedsięwzięcia „Podzespoły i Układy Elektroniczne w Służbie Wiodącej Pozycji Europy” (ECSEL), w odniesieniu do których Trybunał wydał opinię z zastrzeżeniem.
Wszystkie specjalne sprawozdania roczne Trybunału, wraz z dwoma sprawozdaniami podsumowującymi – jednym dotyczącym wyników kontroli agencji i innych organów i drugim dotyczącym wspólnych przedsięwzięć za 2015 r., są dostępne na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).
Sprawozdania specjalne
Ustalenia, wnioski i zalecenia z kontroli wykonania zadań i kontroli zgodności Trybunał przedstawia w sprawozdaniach specjalnych, publikowanych przez cały rok.
O przedmiocie kontroli objętych tymi sprawozdaniami specjalnymi decydują członkowie Trybunału. W procesie planowania prac uwzględnia się takie kryteria, jak interes społeczny, ryzyko wystąpienia nieprawidłowości czy niskiej wydajności i możliwość wprowadzenia usprawnień. Wybierając tematy kontroli, Trybunał bierze pod uwagę także opinie zainteresowanych stron, w szczególności Parlamentu Europejskiego.
Kontrole wykonania zadań często dotyczą kilku lat budżetowych, a ich złożony przedmiot sprawia, że mogą trwać ponad rok. Trybunał opracowuje te zadania kontrolne w taki sposób, aby miały one jak największe oddziaływanie, co pozwala na optymalne wykorzystanie jego zasobów.
Sprawozdania specjalne Trybunału w 2016 r. dotyczyły zagadnień związanych z ogólnymi celami UE w zakresie osiągania wartości dodanej i wzrostu gospodarczego oraz odpowiedzi UE na wyzwania globalne, w tym kluczowe zagadnienia, takie jak energia i klimat, rynek wewnętrzny i migracje. W sprawozdaniach specjalnych Trybunał kładzie nacisk głównie na ocenę wyników polityk, programów i projektów finansowanych przez UE, a w szczególności sprawdza, czy wyniki osiągnięto w sposób wydajny i skuteczny oraz czy środki UE wniosły wartość dodaną. Formułuje także zalecenia dotyczące usprawnień, które mogą obejmować oszczędności finansowe, lepsze metody pracy, unikanie marnotrawstwa lub osiąganie założonych celów w zakresie polityki w sposób bardziej racjonalny pod względem kosztów.
W 2016 r. Trybunał wydał rekordową liczbę sprawozdań specjalnych: 36 (w porównaniu z 25 w 2015 r.). Na szczególną uwagę zasługują dwa: jedno poświęcone migracji zewnętrznej, pokazujące znaczenie pracy Trybunału dla wydatków UE poza jej granicami, i drugie dotyczące transportu morskiego w UE, wyjaśniające, na czym polega ryzyko braku efektywności wydatków UE mających zwiększyć jej konkurencyjność zewnętrzną.
Wydatki na zewnętrzny wymiar polityki migracyjnej UE w państwach południowego regionu Morza Śródziemnego i państwach objętych Partnerstwem Wschodnim do 2014 r. (09/2016)
Reakcja na migrację, integrację i zagrożenia bezpieczeństwa w Europie jest jednym z priorytetów politycznych państw członkowskich i spotyka się z dużym zainteresowaniem opinii publicznej w całej Europie i poza jej granicami. Jest to także obszar polityki wpływający na życie wszystkich Europejczyków. Dlatego bardzo ważne jest, by UE wydatkowała środki na ten cel w możliwie jak najlepszy sposób, uzyskując konkretne i wymierne rezultaty. Trybunał uczynił ocenę wydatków w tym obszarze jednym ze swoich priorytetów na rok 2016 i dalsze lata.
W ramach pierwszej kontroli w tej ważnej dziedzinie Trybunał przeanalizował wymiar zewnętrzny wspólnej polityki migracyjnej UE. Kontrolerzy Trybunału zbadali, czy UE jasno wytyczyła cele i czy środki wydatkowano w sposób efektywny i dobrze skoordynowany.
Kontrola objęła 23 projekty (89 mln euro środków unijnych) w krajach sąsiedztwa wschodniego i południowego, mianowicie w Algierii, Gruzji, Libii, Mołdawii, Maroku i na Ukrainie. Trybunał dokonał także przeglądu dokumentów politycznych, programowych i projektowych oraz powiązanej literatury i ocen, przeprowadził wywiady i zebrał informacje pochodzące od Komisji, delegatur UE, właściwych organów krajowych i lokalnych, beneficjentów końcowych, organizacji międzynarodowych, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i ośrodków analitycznych.
Instrumenty finansowania nie zapewniły jasnej strategii umożliwiającej określenie ich wkładu w osiągnięcie zamierzonych celów, nie było zatem jasne, co miały one w założeniu przynieść na poziomie UE. Często trudno było zmierzyć rezultaty uzyskane dzięki wydatkom unijnym i ocenić wkład migracji w rozwój, który jest jednym z priorytetów UE. Trybunał stwierdził także, że politykę cechowały złożone mechanizmy zarządzania, niewystarczająca koordynacja i brak przekrojowego zestawienia finansowania, w którym określono by, co finansuje Komisja, a co państwa członkowskie.
Kontrolerzy Trybunału nie mogli określić wszystkich odnośnych kwot; oszacowali, że na okres programowania 2007–2013 zakontraktowano 1,4 mld euro w ramach różnych instrumentów finansowania, ale mogli ustalić kwoty faktycznie wydatkowane tylko na jeden z nich. Trudno było zatem ocenić wkład poszczególnych instrumentów finansowania w politykę migracyjną, stopień, w jakim przyczyniały się do rozwoju zewnętrznego wymiaru polityki migracyjnej oraz to, czy przydzielono je na główne priorytety tematyczne lub geograficzne.
Jest to szczególnie ważne, ponieważ zasoby przydzielone na rzecz wsparcia państw niebędących członkami UE były wyraźnie zbyt ograniczone w stosunku do gwałtownie rosnących potrzeb wynikających ze znacznego nasilenia się nieuregulowanej migracji w regionie Morza Śródziemnego, w szczególności po 2013 r. Kontrolerzy Trybunału stwierdzili, że finansowanie było rozdrobnione i że projekty były podporządkowane licznym priorytetom tematycznym, co nie pozwalało na uzyskanie istotnych rezultatów w odnośnych krajach. Sytuacja ta ograniczyła zdolność UE do zapewnienia rzeczywistego efektu zachęty w państwach niebędących członkami UE lub rozwinięcia skutecznej współpracy z nimi w dziedzinie migracji.
Trybunał przedstawił sprawozdanie specjalne Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego oraz działającej w ramach Rady Grupie Roboczej Wysokiego Szczebla ds. Azylu i Migracji, podkreślając, że wydatkowanie środków unijnych na migrację w krajach objętych polityką sąsiedztwa będzie skuteczne tylko pod warunkiem, że określone zostaną jasne cele, środki będą przydzielane na potrzeby dobrze określonych priorytetów, a koordynacja między organami UE oraz z państwami członkowskimi zostanie ulepszona. Zalecenia przedstawione w sprawozdaniu zostały z zadowoleniem przyjęte przez obie instytucje ustawodawcze, które wezmą je pod uwagę w dyskusjach i decyzjach na temat polityki UE w zakresie wydatków na zewnętrzny wymiar polityki migracyjnej w przyszłości. Sprawozdanie spotkało się z dużym zainteresowaniem mediów, zarówno w UE, jak i poza nią i uzyskało największy oddźwięk medialny spośród wszystkich sprawozdań specjalnych opublikowanych w ciągu roku.
Transport morski w UE: na niespokojnych wodach – wiele nieskutecznych i nietrwałych inwestycji (23/2016)
Trybunał regularnie ocenia finansowane przez UE projekty w dziedzinie transportu – niedawne przykłady dotyczą lotnisk, kolejowego transportu towarowego, transportu śródlądowego i dróg. Tym razem Trybunał oceniał inwestycje unijne w infrastrukturę portową. Transport morski jest ważnym obszarem w odniesieniu do handlu i konkurencyjności UE, lecz także dla unijnych przedsiębiorców i obywateli. W ostatnich latach porty morskie wniosły ok. 1% do unijnego PKB i przyczyniły się do zatrudnienia ponad 2 mln osób. Dlatego kluczowe znaczenie ma to, aby UE – wraz z władzami państw członkowskich – możliwie jak najskuteczniej wydatkowała środki na te inwestycje oraz by to unijne finansowanie przyniosło zamierzone rezultaty.
Trybunał ocenił strategie Komisji i państw członkowskich w zakresie morskiego transportu towarowego w UE oraz to, czy unijne inwestycje w usługi portowe, które w latach 2000–2013 wyniosły 17 mld euro w formie dotacji i pożyczek, zostały przeprowadzone w sposób gospodarny. Kwota ta obejmowała inwestycje finansowane przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). Kontrolerzy Trybunału dokonali przeglądu unijnych i krajowych strategii na rzecz transportu morskiego i planów rozwoju portów, przeprowadzili wywiady z urzędnikami Komisji, przedstawicielami organów regionalnych i portowych w państwach członkowskich, a także ankietę wśród podmiotów związanych z sektorem, takimi jak operatorzy portów, oraz uzyskali dalsze dowody w wyniku kontroli, którym poddano porty. Badania w terenie przeprowadzono w 19 portach morskich w Niemczech, we Włoszech, w Polsce, Hiszpanii i Szwecji; wykonano także szczegółowe analizy dotyczące ośmiu innych portów.
Ani UE, ani państwa członkowskie nie miały strategicznego rozeznania co do tego, które porty potrzebują finansowania i w jakim celu, a finansowanie podobnych typów infrastruktury w sąsiadujących portach prowadziło do nieskutecznych i nietrwałych inwestycji. Trybunał dokonał także ponownej oceny rezultatów pięciu projektów skontrolowanych w 2010 r. i stwierdził znikomy efekt gospodarności. Po prawie dziesięciu latach działalności wykorzystanie finansowanej przez UE infrastruktury w tych portach było wciąż nieadekwatne, odnośne obszary portowe w czterech portach były nadal puste albo prawie puste, a w piątym porcie w ogóle nie prowadzono działalności.
Przeprowadzane przez Trybunał kontrole nie zawsze umożliwiają jasną i wymierną ocenę nieskuteczności wykorzystania środków unijnych. Tym razem było jednak inaczej. Trybunał ustalił, że w latach 2000–2013 jedna trzecia wydatków UE na infrastrukturę taką jak nabrzeża, doki i falochrony była nieskuteczna i nietrwała. W przypadku zbadanych projektów co trzecie euro (194 mln euro) przeznaczono na projekty polegające na powielaniu istniejących obiektów w pobliżu, a 97 mln euro zainwestowano w infrastrukturę, która przez ponad trzy lata po zakończeniu prac była niewykorzystana lub w dużym stopniu niewykorzystana.
Wynika to z niedostatecznej harmonizacji kontroli celnych i braku wytycznych Komisji dotyczących infrastruktury portowej oraz stosowania zasad pomocy państwa w odniesieniu do portów.
Przedstawiając sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, Trybunał podkreślił, że transport morski w UE odbywa się „na niespokojnych wodach” i zwrócił szczególną uwagę na ryzyko zmarnotrawienia prawie 400 mln środków unijnych zainwestowanych w państwach członkowskich.
Sprawozdanie miało krytyczny wydźwięk. Przedstawiono w nim Komisji i państwom członkowskim sposoby prowadzące do bardziej skutecznego, efektywnego i przejrzystego wydatkowania środków unijnych, popierając dążenia Komisji do priorytetowego traktowania inwestycji służących łączeniu portów, ale sugerując unikanie pewnych inwestycji w przyszłości oraz zwalczanie nieskuteczności i nieefektywności wszelkimi dostępnymi środkami prawnymi. Zalecenia Trybunału zostały przyjęte z zadowoleniem przez Parlament i Radę, które uwzględniły je w swoich debatach dotyczących polityki inwestycji unijnych w usługi portowe lub w podobnych przypadkach.
Tak jak w przypadku szeregu sprawozdań, sprawozdanie to przedstawiono podmiotom związanych z sektorem oraz mediom na konferencji prasowej w Brukseli. Prasa mogła także zapoznać się z nim podczas otwarcia nowego budynku portowego w Antwerpii, który jest drugim co do wielkości portem w UE. Sprawozdanie spotkało się z dużym zainteresowaniem mediów, co zapewniło ogólnounijny nadzór publiczny nad unijnym zarządzaniem finansowym w tym istotnym sektorze.
Wykaz wszystkich sprawozdań specjalnych opracowanych w 2016 r. znajduje się w załączniku do niniejszego sprawozdania.
Wykrywanie nadużyć finansowych
Wprawdzie celem kontroli nie jest konkretnie poszukiwanie nadużyć finansowych, Trybunał wykrywa jednak przypadki, w których zachodzi podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości lub nadużycia finansowego. Trybunał współpracuje ściśle z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) w zakresie zwalczania nadużyć finansowych przynoszących szkodę budżetowi UE. Przekazuje do OLAF informacje o wszelkich podejrzeniach nadużycia, korupcji lub innych nielegalnych działań mających wpływ na interesy finansowe UE, które wykrywa w trakcie prac kontrolnych. Sprawami tymi następnie zajmuje się OLAF, który podejmuje decyzję co do tego, czy w danej sprawie będzie prowadzone dalsze dochodzenie, a jeśli to konieczne – współpracuje także z organami państw członkowskich. W 2016 r. Trybunał przekazał do OLAF informacje o 11 takich przypadkach podejrzenia nadużycia wykrytych w trakcie prac nad poświadczeniem wiarygodności za lata budżetowe 2015 i 2016, a także w ramach innych zadań kontrolnych.
Opinie i inne publikacje przekrojowe
Trybunał przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE, także sporządzając opinie na temat wniosków w sprawie nowych przepisów lub zmian legislacyjnych, które mają istotne skutki finansowe. Opinie te są sporządzane na wniosek innych instytucji UE i wykorzystywane przez organy ustawodawcze – Parlament i Radę – w ich pracy. Trybunał może także z własnej inicjatywy wydawać stanowiska oraz przeglądy dotyczące innych kwestii.
W 2016 r. Trybunał sporządził dwie opinie, dotyczące Komitetu Nadzoru Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) i Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).
- Opinia nr 1/2016 w sprawie zmiany rozporządzenia UE odniesieniu do sekretariatu Komitetu Nadzoru Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF)
W swojej opinii Trybunał poparł wniosek Komisji Europejskiej, aby obsługę sekretariatu Komitetu Nadzoru OLAF zapewniał nie sam OLAF – co zdaniem Komitetu naraża personel sekretariatu na otrzymywanie sprzecznych poleceń – ale Komisja.
- Opinia nr 2/2016 w sprawie wniosku dotyczącego zwiększenia zdolności finansowej i przedłużenia okresu funkcjonowania EFIS
W opinii stwierdzono, że plany Komisji Europejskiej dotyczące zwiększenia zdolności finansowej i przedłużenia okresu funkcjonowania funduszu inwestycyjnego o zasadniczym znaczeniu dla „planu Junckera”, mającego na celu wygenerowanie kwoty 315 mld euro finansowania publicznego i prywatnego, zostały sporządzone zbyt wcześnie i istnieje niewiele dowodów na to, że proponowane zwiększenie zdolności finansowej jest uzasadnione. Trybunał ocenił, że jest zbyt wcześnie, by zmierzyć skutki gospodarcze, społeczne i środowiskowe oraz by stwierdzić, czy dzięki EFIS osiągane są założone cele.
Dokument informacyjny – nowy rodzaj publikacji
W 2016 r. Trybunał stworzył nowy produkt – dokumenty informacyjne – który ma na celu zapewnienie ustawodawcom UE, w szczególności Radzie, niezależnych, istotnych i terminowych informacji na różne tematy. W 2016 r. Trybunał opublikował jeden taki dokument, dotyczący śródokresowego przeglądu wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2014–2020.
- Dokument informacyjny: Budżet UE – czas na reformę?
Trybunał przeanalizował komunikat Komisji w sprawie przeglądu śródokresowego i uznał, że we wnioskach nie uwzględniono oceny wydatków w bieżącym okresie, że nie będzie wiele okazji do oceny wyników przed przyjęciem kolejnych WRF oraz że zachodzi pilna potrzeba poradzenia sobie z rosnącą złożonością ustaleń dotyczących finansowania polityk unijnych. Trybunał zasugerował, aby Komisja ponownie rozważyła harmonogram opracowania kolejnych WRF, przeprowadziła kompleksowy przegląd wydatków UE, wypracowała jaśniejsze, prostsze i bardziej spójne ustalenia dotyczące finansowania oraz poddała priorytety budżetowe UE pod debatę na wysokim szczeblu.
Dokumenty informacyjne są opracowywane w inny sposób niż sprawozdania z kontroli, ponieważ nacisk kładzie się na wykorzystanie obszernej bazy wiedzy Trybunału. Zawierają one przegląd aktualnej sytuacji w związku z danym zagadnieniem i umożliwiają świadome podejmowanie decyzji i kształtowanie polityki w oparciu o solidne, niezależne i obiektywne rady.
Sprawozdania z kontroli, opinie i inne publikacje przekrojowe są publikowane na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).
Najważniejsze wydarzenia
Rachunkowość sektora publicznego: lepsze sprawozdania, lepsze budżety, lepsze wydatkowanie środków?
25–26 stycznia 2016 r., Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg
Trybunał zorganizował warsztaty dla ekspertów ds. rachunkowości sektora publicznego. Uczestnicy dyskutowali nad tym, czy harmonizacja rachunkowości finansowej, budżetu i statystyk makroekonomicznych może stanowić krok w kierunku opracowania wspólnych ram opartych na ogólnie przyjętych zasadach rachunkowości. Panel ekspertów zastanawiał się nad tym, czy rachunki finansowe, rachunki narodowe i budżet można postrzegać jako różne wersje tej samej rzeczywistości. Interesująca perspektywa zarysowała się podczas sesji dyskusyjnych, w których zastawiano się między innymi nad tym, na ile kontrolerzy powinni być rzecznikami, a na ile odbiorcami reform.
Konferencja na temat unijnych instrumentów finansowych
15 listopada 2016 r., Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg
Trybunał zorganizował konferencję wysokiego szczebla na temat unijnych instrumentów finansowych, podczas której przedstawiciele sektora publicznego i prywatnego rozważali, jak najlepiej wykorzystywać instrumenty finansowe do udzielania wsparcia z budżetu UE. W konferencji wzięli udział między innymi: Ingeborg Grässle, przewodnicząca Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego, Pier Luigi Gilibert, dyrektor naczelny Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, Vazil Hudák, wiceprezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Nicholas Martyn, zastępca dyrektora generalnego ds. polityki, zgodności i wyników w DG ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji, który omówił to zagadnienie razem z członkiem Trybunału Ilianą Iwanową.
Konferencja była oparta na wnioskach ze sprawozdania specjalnego Trybunału – „Wykonywanie budżetu UE za pośrednictwem instrumentów finansowych – wnioski na przyszłość z okresu programowania 2007–2013” i opinii Trybunału na temat EFIS. Następnie odbyła się dyskusja panelowa na temat lewarowania kapitału prywatnego, ponownego wykorzystywania dostępnych środków, kosztów zarządzania oraz EFIS i inicjatywy UE dla MŚP.
Międzynarodowe seminarium CIPFA „Beyond base camp” (Poza bazę wypadową)
24–25 listopada 2016 r., Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg
Międzynarodowe seminarium Instytutu Finansów Publicznych i Rachunkowości (CIPFA) jest kluczowym wydarzeniem dla specjalistów z dziedziny finansów i kontrolerów pracujących w sektorze publicznym. Trybunał i CIPFA wyznają te same wartości i aktywnie działają na rzecz należytego zarządzania finansami i nadzoru. Moderatorem zorganizowanej przez CIPFA imprezy był Lazaros S. Lazarou, członek Trybunału odpowiedzialny za sprawozdanie roczne. Uczestnicy omawiali szereg tematów, takich jak poprawa zarządzania finansami publicznymi, kontrola i audyt w niepewnym świecie oraz rozliczalność i dobre rządy w finansach publicznych.
Stosunki z partnerami instytucjonalnymi
Wpływ pracy Trybunału jest w znacznym stopniu uzależniony od wykorzystania wyników przeprowadzonych kontroli i sformułowanych zaleceń przez Parlament Europejski, Radę UE i parlamenty narodowe.
Parlament
W 2016 r. prezes i członkowie Trybunału utrzymywali regularne kontakty z komisjami Parlamentu Europejskiego, zwłaszcza z Komisją Kontroli Budżetowej (CONT).
Na początku roku prezes Trybunału Vítor Caldeira przedstawił plan prac na 2016 r. Komisji Kontroli Budżetowej i Konferencji Przewodniczących Komisji w ramach corocznych konsultacji z Parlamentem Europejskim dotyczących programu prac na następny rok. W kwietniu prezes wziął udział w debacie plenarnej w Parlamencie Europejskim na temat udzielenia absolutorium za 2014 r.
W październiku 2016 r. nowo wybrany prezes Klaus-Heiner Lehne przedstawił sprawozdanie roczne za 2015 r. na posiedzeniu Komisji Kontroli Budżetowej, a następnie na sesji plenarnej. W listopadzie po raz kolejny wziął udział w posiedzeniu Komisji Kontroli Budżetowej, aby przedstawić program prac Trybunału na 2017 r. W tym samym miesiącu odbyła się coroczna wizyta robocza delegacji Komisji Kontroli Budżetowej w Trybunale.
W 2016 r. członkowie Trybunału przedstawili Komisji Kontroli Budżetowej 33 sprawozdania specjalne oraz ustalenia i zalecenia zawarte w rozdziałach sprawozdania rocznego Trybunału za 2015 r. Zostali także poproszeni o przedstawienie 12 sprawozdań specjalnych oraz rozdziału sprawozdania dotyczącego „Konkurencyjności na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia” innym komisjom parlamentarnym. Ponadto członków Trybunału i zespoły kontrolne zapraszano na posiedzenia grup roboczych komisji, seminaria i inne imprezy parlamentarne w celu przedstawienia i omówienia prowadzonych przez Trybunał prac kontrolnych. Tak jak w poprzednich latach, Trybunał zorganizował wspólne posiedzenie z parlamentarną Komisją Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności w celu omówienia kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, a także nadal współpracował z parlamentarnym biurem analiz z myślą o bardziej skutecznej wymianie wiedzy.
Rada
Trybunał nadal dążył do ściślejszej współpracy z poszczególnymi formacjami Rady, zarówno na poziomie politycznym, jak i roboczym.
W styczniu 2016 r. prezes Caldeira spotkał się z niderlandzkim ministrem finansów Jeroenem Dijsselbloemem, przewodniczącym Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) i przewodniczącym Eurogrupy. Tematem spotkania były działania następcze podjęte w związku ze sprawozdaniem rocznym Trybunału za 2014 r. i wprowadzone do procedury udzielenia absolutorium za 2014 r. oraz wyzwania w zarządzaniu finansami UE.
W październiku 2016 r. prezes Lehne spotkał się z Peterem Kažimirem, słowackim ministrem finansów i przewodniczącym Ecofin, a w listopadzie z Edwardem Scicluną, maltańskim ministrem finansów i przyszłym przewodniczącym Ecofin, aby omówić sprawozdanie roczne Trybunału za 2015 r. i związane z nim działania następcze wprowadzone do procedury udzielenia absolutorium za 2015 r., a także bieżące prace kontrolne.
Parlamenty narodowe
80% wydatków z budżetu UE zarządzają władze krajowe, regionalne i lokalne w państwach członkowskich. Dlatego Trybunał dąży do zacieśnienia współpracy z parlamentami w państwach członkowskich, regularnie przedstawiając im informacje o prowadzonych pracach kontrolnych oraz omawiając z nimi wyniki kontroli i ich implikacje, w tym sformułowane zalecenia. W 2016 r. członkowie Trybunału przedstawili sprawozdanie roczne za 2015 r. w 19 państwach członkowskich, a w wielu także niektóre ze sprawozdań specjalnych.
Współpraca z najwyższymi organami kontroli
Trybunał jest zewnętrznym kontrolerem UE i współpracuje z innymi najwyższymi organami kontroli (NOK) głównie za pośrednictwem:
- Komitetu Kontaktowego skupiającego NOK z państw członkowskich UE;
- sieci NOK z państw kandydujących do UE lub potencjalnych kandydatów do członkostwa w UE;
- międzynarodowych organizacji zrzeszających publiczne organy kontroli, tj. Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI) oraz jej europejskiej grupy regionalnej (EUROSAI).
Komitet Kontaktowy najwyższych organów kontroli państw członkowskich UE
Zgodnie z Traktatem UE Trybunał oraz krajowe instytucje kontrolne państw członkowskich współpracują na zasadzie wzajemnego zaufania, zachowując jednocześnie swoją niezależność. Trybunał współpracuje czynnie z NOK państw członkowskich na forum Komitetu Kontaktowego, w tym w ramach dorocznych spotkań oraz różnych grup roboczych, sieci i grup zadaniowych ustanowionych w celu rozwiązania konkretnych problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.
W 2016 r. Trybunał wniósł wkład w działania i uczestniczył w działaniach organów roboczych dotyczących unii bankowej UE, funduszy strukturalnych, strategii „Europa 2020”, kontroli polityki fiskalnej, podatku od wartości dodanej (VAT) oraz zapobiegania i przeciwdziałania nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym.
W ramach wsparcia na rzecz dzielenia się wiedzą i doświadczeniami w kontroli funduszy unijnych Trybunał umożliwił kontrolerom z narodowych NOK udział w niektórych szkoleniach wewnętrznych.
Ponadto Trybunał koordynował przegląd i ocenę ram współpracy Komitetu Kontaktowego. Komitet odnotował sporządzone w ich wyniku sprawozdanie i zatwierdził zalecenia.
Trybunał udzielał także Komitetowi wsparcia administracyjnego, które polegało zwłaszcza na zarządzaniu jego stroną internetową i pomocy administracyjnej oraz koordynacji mechanizmu wczesnego ostrzegania, za pomocą którego NOK informują się o najważniejszych zmianach związanych z ich działalnością.
Pogłębiona współpraca w odniesieniu do kontroli funduszy unijnych
Trybunał cały czas utrzymuje kontakty z NOK państw członkowskich, aby pogłębiać współpracę dotyczącą kontrolowania funduszy unijnych oraz analizować możliwość wyboru tematów kontroli, które byłyby przeprowadzane w skoordynowany sposób. W 2016 r. Trybunał podpisał protokół ustaleń z NOK w Polsce i Chorwacji na potrzeby skoordynowanej kontroli programu JASPERS; przyjęcie sprawozdania specjalnego zaplanowano na 2017 r. Trybunał nadal usprawniał procedury administracyjne w celu informowania krajowych NOK o wizytach kontrolnych oraz podsumowania stanu faktycznego wraz z jednostkami kontrolowanymi w państwach członkowskich.
Sieć NOK państw kandydujących do UE i potencjalnych kandydatów do członkostwa w UE
Trybunał współpracuje z NOK z państw kandydujących do UE i potencjalnych kandydatów do członkostwa w UE głównie za pośrednictwem sieci podobnej do Komitetu Kontaktowego.
W 2016 r. Trybunał nadal udzielał wsparcia sieci, przeprowadzając równoległe kontrole w zakresie efektywności energetycznej i udzielania zamówień publicznych. W ramach kontroli dotyczących udzielania zamówień publicznych był gospodarzem spotkania inauguracyjnego, w którym uczestniczyli prezesi NOK zrzeszonych w sieci.
Ponadto Trybunał wniósł aktywny wkład w szereg innych posiedzeń i działań sieci, zajmując się zagadnieniami takimi, jak istotność i dobór próby w kontrolach finansowych, kształtowanie skutecznej współpracy między NOK a parlamentami narodowymi czy niezależność NOK.
W programie staży w Trybunale w 2015 r. uczestniczyło dziewięcioro kontrolerów z NOK zrzeszonych w sieci, a kolejnych dwanaścioro uczestniczyło w wewnętrznych szkoleniach w Trybunale.
Inne rodzaje współpracy
W 2016 r. Trybunał był nadal aktywnie zaangażowany w działania INTOSAI i EUROSAI oraz wnosił w nie swój wkład, w szczególności w ramach odpowiednich grup roboczych.
W czerwcu 2016 r. Trybunał był gospodarzem 44. posiedzenia zarządu EUROSAI.
W grudniu 2016 r. podczas XXII kongresu INTOSAI
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich Trybunałowi formalnie powierzono funkcję wiceprzewodniczącego Komisji ds. Standardów Zawodowych. Odzwierciedla to dążenie Trybunału do wniesienia wkładu w proces stanowienia standardów w zakresie kontroli publicznej. Trybunał znacząco przyczynił się do sporządzenia i zatwierdzenia standardu ISSAI 5600 (wytyczne dotyczące oceny partnerskiej), a także do opracowania dwóch nowych standardów kontroli w zakresie środowiska (ISSAI 5110 i 5120).
Zarządzanie Trybunałem
Kolegium Trybunału
W skład kolegium Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa członkowskiego. Ich kadencja trwa sześć lat i może zostać przedłużona. Członków Trybunału mianuje Rada, po konsultacji z Parlamentem Europejskim, w następstwie nominacji przez poszczególne państwa członkowskie. Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej członkowie – wypełniając swoje obowiązki – są zobowiązani zachować pełną niezależność i działać w ogólnym interesie UE.
Większość członków przypisana jest do jednej z pięciu izb kontroli, które przyjmują sprawozdania, opinie i inne publikacje przekrojowe, a także podejmują decyzje w ogólniejszych kwestiach natury strategicznej i administracyjnej. Każdy z nich realizuje również powierzone mu zadania w zakresie kontroli. Jednemu członkowi przydzielono funkcję polegającą na przewodniczeniu komitetowi ds. jakości kontroli, a drugiemu – na koordynowaniu relacji międzyinstytucjonalnych. Członków wspierają gabinety.
Opracowane sprawozdania, opinie i inne publikacje przekrojowe, za które opowiadają, są następnie przedstawiane na szczeblu izby lub całego kolegium, a po ich przyjęciu – przedkładane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Członkowie wybierają ze swojego grona prezesa Trybunału na trzyletnią odnawialną kadencję. Do jego obowiązków należy nadzorowanie działalności Trybunału i reprezentowanie instytucji w stosunkach zewnętrznych. W dniu 1 października 2016 r. Klaus-Heiner Lehne zastąpił Vítora Caldeirę, który po 9 latach na stanowisku prezesa Trybunału został prezesem portugalskiego NOK (Tribunal De Contas).
W 2016 r., w następstwie nominacji przez państwa członkowskie i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, na członków Trybunału zostali mianowani przez Radę Unii Europejskiej:
- Jan Gregor (Republika Czeska), Mihails Kozlovs (Łotwa), Janusz Wojciechowski (Polska) i Samo Jereb (Słowenia) – z dniem 7 maja 2016 r.;
- Rimantas Šadžius (Litwa) – z dniem 16 czerwca 2016 r.;
- Leo Brincat (Malta) i João Figueiredo (Portugalia) – z dniem 1 października 2016 r.;
- Juhan Parts (Estonia) – z dniem 1 stycznia 2017 r.
- Ladislav Balko (Słowacja) i Lazaros S. Lazarou (Cypr) zostali ponownie mianowani na członków Trybunału, odpowiednio z dniem 7 maja i 2 listopada 2016 r.
Europejski Trybunał Obrachunkowy – schemat organizacyjny na dzień 1 stycznia 2017 r.
Prezes
Niemcy
Izba I
Zrównoważone użytkowanie zasobów naturalnych
Zjednoczone Królestwo
Grecja
Polska
Słowenia
Portugalia
Izba II
Inwestycje na rzecz spójności, wzrostu i włączenia społecznego
Bułgaria
Luksemburg
Słowacja
Rumunia
Austria
Izba III
Działania zewnętrzne, bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości
Belgia
Węgry
Szwecja
Finlandia
Dania
Izba IV
Regulacja rynków i konkurencyjna gospodarka
Hiszpania
Irlandia
Chorwacja
Niderlandy
Litwa
Izba V
Finansowanie Unii i administracja
Cypr
Włochy
Republika Czeska
Łotwa
Malta
Estonia
Członek komitetu ds. jakości kontroli
Francja
Izby kontroli i komitety
W czerwcu 2016 r. Trybunał zreformował swój system izb kontroli i komitetów wykorzystywany do przygotowywania i podejmowania decyzji. Na szczególną uwagę zasługują trzy zmiany. W ramach reformy ustanowiono:
- pięć równorzędnych izb liczących po pięciu członków, w tym przewodniczącego wybieranego przez każdą izbę, który ma za zadanie koordynowanie jej prac. Izby nie są odpowiedzialne za poszczególne obszary budżetu UE ani organy – obecnie każda z nich kieruje się w swoich pracach jednym obszarem tematycznym opartym na polityce UE. Są to: środowisko, zagadnienia społeczne, zagadnienia gospodarcze, sprawy zewnętrzne i zarządzanie wewnętrzne;
- nowy komitet mający nadzorować zarządzanie jakością kontroli. W skład komitetu ds. jakości kontroli wchodzi członek odpowiedzialny za jakość kontroli oraz dwóch członków z izb, którzy są mianowani na wniosek prezesa;
- nowe obowiązki i dodatkowy członek Komitetu Administracyjnego. Komitet jest nadal odpowiedzialny za przygotowywanie decyzji Trybunału w sprawie strategii, programu prac oraz kwestie organizacyjne, a także przyjął na siebie nowe obowiązki dotyczące podejmowania decyzji w niektórych sprawach kadrowych. Do komitetu, w którego skład wchodzi prezes (przewodniczący komitetu), przewodniczący izb oraz członek odpowiedzialny za stosunki instytucjonalne, dołączył nowy członek odpowiedzialny za jakość kontroli; w pracach komitetu uczestniczy też sekretarz generalny.
Reforma izb i komitetów stanowi uzupełnienie dwóch innych poważnych reform powiązanych z wdrażaniem strategii Trybunału na lata 2013–2017: wprowadzenia organizacji pracy opartej na realizacji zadań na początku 2016 r. i realizowanej inicjatywy mającej na celu ustanowienie sieci wspierającej zarządzanie wiedzą obejmującej całą instytucję. W ramach nowej organizacji opartej na realizacji zadań w skład dyrekcji wchodzi zespół kierowniczy (dyrektor i kierownicy) oraz pula personelu (kontrolerzy i asystenci).
Do każdego zadania odpowiedzialna izba przydziela członka sprawozdawcę, koordynatora zadania oraz zespół kontrolny. Izby i ich eksperci ds. polityki odegrają także kluczową rolę w działaniach w zakresie zarządzania wiedzą w celu tworzenia i utrzymywania wiedzy oraz dzielenia się nią. Ponadto w 2016 r. wdrożono inicjatywę Enabling Knowledge for Audit (EKA), która stała się fundamentem procesów zarządzania wiedzą w Trybunale, obejmujących podsumowania polityki i opracowania sporządzane przez kontrolerów.
Wszystkie elementy reformy mają na celu zwiększenie elastyczności Trybunału w przeprowadzaniu zadań i lepsze wykorzystywanie dostępnej wiedzy, umiejętności i doświadczenia, tak aby kontrolerzy mogli przeprowadzać terminowe istotne kontrole dobrej jakości. Jest to kluczowy cel strategii Trybunału na lata 2013–2017.
Pomiar osiąganych wyników
Trybunał stosuje siedem kluczowych wskaźników wykonania, aby monitorować postępy w osiąganiu wyznaczonych celów strategicznych, wspierać proces decyzyjny oraz przekazywać informacje na temat osiąganych wyników.
Wskaźniki te służą do pomiaru kluczowych elementów jakości i oddziaływania prac Trybunału oraz skuteczności i wydajności w wykorzystywaniu zasobów.
Jakość i oddziaływanie prac Trybunału
Trybunał ocenia jakość i oddziaływanie swoich sprawozdań na podstawie oceny wydawanej przez głównych partnerów, przeglądów eksperckich oraz stopnia realizacji jego zaleceń. Ponadto Trybunał dokonuje pomiarów swojej obecności w mediach.
Ocena wydawana przez głównych partnerów instytucjonalnych
Trybunał zwrócił się do swoich głównych partnerów – Komisji Kontroli Budżetowej i Komisji Budżetowej Parlamentu Europejskiego, Komitetu Budżetowego Rady, głównych jednostek kontrolowanych w Komisji i agencjach europejskich oraz do prezesów NOK UE – o ocenę wydanych sprawozdań.
W 2016 r., podobnie jak w poprzednich latach, zdecydowana większość respondentów oceniła przydatność i wpływ sprawozdań Trybunału „wysoko” lub „bardzo wysoko”.
Przeglądy eksperckie
Każdego roku na podstawie próby sprawozdań Trybunału niezależni eksperci zewnętrzni dokonują przeglądu ich treści i formy w celu oceny ich jakości. W 2016 r. eksperci dokonali oceny sześciu sprawozdań specjalnych (nr 13/2016, nr 14/2016, nr 23/2016, nr 25/2016, nr 27/2016 i nr 29/2016 – zob. załącznik) oraz sprawozdania rocznego za 2015 r. Ocenili oni jakość różnych aspektów sprawozdań, stosując czteropunktową skalę od „znacząco wadliwy” (1) do „wysokiej jakości” (4).
Wyniki oceny w ostatnich latach utrzymywały się na podobnym poziomie, co wskazuje na zadowalającą jakość sprawozdań Trybunału.
Działania podjęte w związku z zaleceniami
Trybunał przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE głównie za pośrednictwem zaleceń zawartych w sprawozdaniach z kontroli. Niektóre z nich mogą zostać zrealizowane szybko, inne – te bardziej złożone – wymagają więcej czasu.
Trybunał w sposób systematyczny monitoruje, w jakim stopniu jednostki kontrolowane realizują sformułowane przezeń zalecenia. Na koniec roku 2016 zrealizowanych zostało 97% zaleceń wydanych w 2013 r.
W 2016 r. Trybunał wprowadził dodatkowy etap pośredni dotyczący wdrażania zaleceń, systematycznie określając ramy czasowe ich wdrożenia. W przyszłości pozwoli to łatwiej monitorować, czy zalecenia Trybunału wdrażano w sposób terminowy.
Obecność w mediach
Wskaźnik obecności Trybunału w mediach stanowi odbicie oddźwięku medialnego jego działań. Jest on związany ze strategicznym celem polegającym na podnoszeniu poziomu wiedzy na temat Trybunału, produktów jego działalności oraz wniosków z kontroli.
W 2016 r. Trybunał odnotował ok. 9 000 artykułów w internecie dotyczących sprawozdań specjalnych, sprawozdania rocznego oraz instytucji jako takiej. Około połowy z nich dotyczyło opublikowanych przez Trybunał sprawozdań z kontroli, zaś pozostałe odnosiły się ogólnie do instytucji i jej pracy. W 2015 r. liczba artykułów online wyniosła 3 400. Odnotowano także ponad 11 500 odniesień do pracy Trybunału i jego produktów zamieszczonych w mediach społecznościowych, prawie dwukrotnie więcej niż w 2015 r.
Nie wszystkie sprawozdania Trybunału spotykają się z takim samym zainteresowaniem mediów. Największy oddźwięk w 2016 r. wywołały sprawozdania specjalne dotyczące wydatków na zewnętrzny wymiar polityki migracyjnej, pomocy UE na rzecz Ukrainy, transgranicznych zagrożeń zdrowia, transportu morskiego i jednolitego mechanizmu nadzorczego. Trybunał jest zdania, że znaczne zwiększenie obecności w mediach jest spowodowane kilkoma czynnikami: wzrostem liczby sprawozdań specjalnych i ich aktualności oraz lepszą komunikacją z prasą, zarówno z korespondentami UE w Brukseli, jak i dziennikarzami w państwach członkowskich.
Wydajne i skuteczne wykorzystywanie zasobów
Trybunał ocenia wydajność i skuteczność wykorzystania zasobów w kategoriach swojej zdolności do realizacji przyjętego programu prac, terminowego przeprowadzania kontroli oraz zagwarantowania kompetencji zawodowych swoich pracowników.
Realizacja programu prac
Trybunał planuje kontrole i inne zadania w ramach rocznego programu prac, a następnie monitoruje ich wykonanie w ciągu roku.
W 2016 r. wszystkie sprawozdania roczne i specjalne sprawozdania roczne zrealizowano zgodnie z planem. Ponadto 80% sprawozdań specjalnych opublikowano w pierwotnie przewidzianym terminie. W 2015 r. odsetek ten wyniósł 69%. W przypadku pozostałych nastąpiły opóźnienia, więc zostaną one opublikowane w 2017 r.
Proces opracowywania sprawozdań specjalnych
W minionych latach Trybunałowi udało się skrócić czas potrzebny na przeprowadzenie kontroli. W 2016 r. 36 sprawozdań specjalnych sporządzono z zachowaniem docelowego terminu wynoszącego średnio 18 miesięcy. 25 z nich (69%) opracowano w czasie krótszym niż 18 miesięcy.
Trybunał będzie dążył do dalszego skrócenia czasu potrzebnego na opracowanie sprawozdań specjalnych w docelowym terminie określonym w nowym rozporządzeniu finansowym.
Szkolenia zawodowe
Zgodnie z zaleceniami wydanymi przez Międzynarodową Federację Księgowych (IFAC) Trybunał za cel przyjął zapewnienie każdemu kontrolerowi średnio 40 godzin (pięć dni) szkoleń zawodowych.
W 2016 r. Trybunał ponownie osiągnął wartość docelową określoną dla szkoleń zawodowych kontrolerów, co odzwierciedla znaczenie, jakie przypisuje on rozwojowi pracowników. Jeżeli wziąć pod uwagę szkolenia językowe – niezbędne do tego, by kontrolerzy mogli skutecznie wykonywać pracę we wszystkich państwach członkowskich – w 2016 r. każdemu kontrolerowi zapewniono średnio 10 dni szkoleń. W odniesieniu do całego personelu (nie tylko kontrolerów) było to 7,9 dnia.
Personel Trybunału
Pracownicy w podziale na dziedziny
Pod koniec 2016 r. w instytucji było zatrudnionych 839 urzędników i pracowników zatrudnionych na czas określony (917 z uwzględnieniem pracowników kontraktowych i oddelegowanych ekspertów krajowych).
Trybunał nadal prowadził proces redukcji personelu o 1% rocznie na przestrzeni 5 lat (2013–2017), zgodnie z postanowieniami porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami z grudnia 2013 r.
W rezultacie w 2016 r. liczba pracowników Trybunału zmniejszyła się z 872 do 862 urzędników i pracowników zatrudnionych na czas określony (nie licząc członków Trybunału, pracowników kontraktowych, oddelegowanych ekspertów krajowych i stażystów). Spośród tej liczby 553 osoby pracują w izbach kontroli, w tym 118 w gabinetach członków.
Rekrutacja
Pracownicy Trybunału posiadają różnorodne wykształcenie i bogate doświadczenie zawodowe. Polityka rekrutacji w Trybunale jest zgodna z ogólnymi zasadami i warunkami zatrudnienia w instytucjach UE, a na personel składają się zarówno urzędnicy mianowani, jak i pracownicy zatrudnieni na czas określony. Konkursy otwarte są organizowane zazwyczaj przez Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO). W 2016 r. zatrudniono 51 pracowników: 19 urzędników, 13 pracowników zatrudnionych na czas określony, 14 pracowników kontraktowych i 5 oddelegowanych ekspertów krajowych. Trybunał zapewnił także 88 staży dla absolwentów wyższych uczelni na okres od 3 do 5 miesięcy, w tym 9 staży dla kontrolerów z najwyższych organów kontroli w państwach kandydujących. Na dzień 31 grudnia 2016 r. Trybunał dysponował 14 wakatami (1,6% całkowitej liczby stanowisk).
Struktura wiekowa
Struktura wiekowa czynnych pracowników na dzień 31 grudnia 2016 r. wskazuje, że ok. połowy członków personelu w Trybunale to osoby w wieku 44 lat lub młodsze.
Spośród 67 dyrektorów i kierowników 27 (40%) to osoby w wieku 55 lat lub starsze. Oznacza to, że w ciągu najbliższych 5–10 lat nastąpi odnowienie składu kadry kierowniczej wyższego szczebla, w miarę jak pracownicy będą przechodzić na emeryturę.
Równowaga płci
W zarządzaniu kadrami i procesie rekrutacji pracowników Trybunał kieruje się zasadą równych szans. Trybunał uzyskał utrzymuje równowagę płci wśród personelu, a 42% kontrolerów i administratorów stanowią kobiety.
W porównaniu z 2015 r. odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych wzrósł z 31% do 36%. Plan działania Trybunału w zakresie równości szans ma na celu osiągnięcie równego podziału stanowisk pomiędzy kobiety i mężczyzn na każdym szczeblu. Po ostatnich rekrutacjach 51% wszystkich pracowników w grupie zaszeregowania od AD 5 do AD 8 stanowią kobiety (50% w 2015 r.). Wraz z odnowieniem składu kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla rosnący udział kobiet na stanowiskach szczebla AD prawdopodobnie przyczyni się do tego, że w przyszłości odsetek kobiet w szeregach kadry kierowniczej zwiększy się.
W kolejnej tabeli przedstawiono informacje na temat obywatelstwa i płci kadry kierowniczej.
Wsparcie działań kontrolnych
Szkolenia zawodowe
Trybunał nadal wspierał ciągły rozwój zawodowy pracowników poprzez oferowane kursy oraz pomoc finansową dla pracowników uczestniczących w programach dotyczących zdobywania dyplomów i pogłębiania kwalifikacji w dziedzinach istotnych dla pracy Trybunału.
W obrębie ram międzyinstytucjonalnych Trybunał zacieśniał współpracę z Komisją Europejską i Europejską Szkołą Administracji. Rozszerzył też ofertę kursów w trybie e-learningu i w dalszym ciągu organizował cieszące się powodzeniem prezentacje prowadzone przez ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych na temat zmian zachodzących w zakresie kontroli lub w dziedzinach związanych z pracą kontrolerów.
Ponadto we współpracy z Uniwersytetem Lotaryńskim uruchomiono pilotażowy rok studiów podyplomowych w zakresie kontroli organizacji publicznych i polityki publicznej oraz program studiów magisterskich w zakresie zarządzania organizacjami publicznymi. Ponadto z okazji corocznego dnia szkoleniowego wizytę w Trybunale złożyli przedstawiciele najwyższych organów kontroli, którzy przedstawili pracownikom Trybunału swoją metodykę kontroli.
Tłumaczenia pisemne
W Dyrekcji ds. Tłumaczeń i Usług Językowych Trybunału przetłumaczono i zweryfikowano 230 640 stron, co stanowi wzrost o 16% w porównaniu z 2015 r. i najwyższy dotychczasowy wynik. Kontynuowano kampanię Clear Language, organizując konferencję i warsztaty dla osób niebędących rodzimymi użytkownikami języka angielskiego uczestniczących w opracowywaniu tekstów. Przy opracowywaniu szeregu sprawozdań zespołom kontrolnym służyli pomocą tłumacze. Oprócz tego tłumacze udzielili kontrolerom wsparcia językowego podczas 34 wizyt kontrolnych na miejscu, które łącznie trwały 30 tygodni (w porównaniu z 26 delegacjami trwającymi łącznie 22 tygodnie w 2015 r.), a także zapewniali tłumaczenie na organizowanych przez Trybunał imprezach.
Technologia informacyjna
W 2016 r. Dyrekcję Informacji i Technologii przekształcono w Dyrekcję ds. Informacji, Środowiska Pracy i Innowacji, obejmującą technologię informacyjną, zarządzanie informacjami (biblioteka i archiwa) oraz służby zajmujące się infrastrukturą budynków. Reorganizację przeprowadzono w odpowiedzi na potrzebę uwzględnienia elementów zarówno fizycznych, jak i cyfrowych podczas projektowania przestrzeni biurowej właściwej dla organizacji opartej na realizacji działań.
Zastąpiono i zmodernizowano całą infrastrukturę magazynowania w centrach danych, zwiększono przepustowość dostępu do internetu i filtrów, dokonano migracji systemu poczty elektronicznej z programu Lotus Notes do programu Outlook oraz rozpoczęto modernizację lub migrację kilku systemów zarządzania kadrami.
Wszelkie zmiany i produkty osiągnięto z należytym uwzględnieniem zarządzania ryzykiem oraz zapewnienia bezpieczeństwa operacji i ciągłości działania.
Budynki
Trybunał posiada obecnie trzy budynki (K1, K2 i K3) oraz wynajmuje przestrzeń biurową na potrzeby centrum odzyskiwania danych w Luksemburgu. Wynajmuje też salę posiedzeń i trzy biura od Parlamentu Europejskiego w Brukseli i jedno biuro w Strasburgu.
Budynek K1
Budynek K1 otwarto w 1988 r. Mieszczą się w nim biura dla maksymalnie 310 pracowników oraz sale posiedzeń. W podziemiach znajdują się parkingi, obiekty techniczne, przestrzenie magazynowe, biblioteka oraz główne archiwum, natomiast na ostatnim piętrze znajdują się wyłącznie obiekty techniczne.
Budynek K1 zmodernizowano w 2008 r. w celu dostosowania go do krajowych wymogów w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. W miarę możliwości rozwiązania techniczne wykorzystane w K1 adaptowano do tych stosowanych w K2 i K3. W rezultacie wszystkie trzy budynki w możliwie najwyższym stopniu funkcjonują jako jedna, zintegrowana pod względem technicznym całość.
Trybunał dąży do poprawy środowiska pracy, aby dalej zwiększać jej wydajność. W 2016 r. na jednym z pięter budynku K1 utworzono powierzchnie typu „open space”, co pozwoli uzyskać cenne doświadczenia, które będzie można wykorzystać w przyszłości podczas projektowania przestrzeni biurowej właściwej dla organizacji opartej na realizacji działań w budynku K2.
Obecnie przeprowadzane są studia wykonalności w celu modernizacji budynku pod kątem wymogów w zakresie ochrony środowiska.
Budynek K2
Budynek K2 otwarto w 2003 r. W podziemiach znajdują się parkingi, obiekty techniczne i magazynowe oraz klub fitness. Na ostatnim piętrze znajdują się wyłącznie obiekty techniczne. Pozostałe piętra mieszczą biura dla maksymalnie 241 osób, sale posiedzeń, salę konferencyjną z kabinami do tłumaczenia, sale do wideokonferencji, kafeterię i podstawowe obiekty kuchenne.
Budynek K2 jest dopuszczony do użytkowania (posiada certyfikat zgodności) do końca 2017 r. Do tego czasu konieczne będzie uzyskanie nowego pozwolenia oraz zmodernizowanie budynku, tak by spełniał obecne normy BHP i ochrony środowiska. Jak ustalono z Radą i Parlamentem Europejskim w marcu 2014 r., Trybunał pokryje koszty tej modernizacji z budżetu pozostałego po ukończeniu budowy budynku K3 kilka lat temu.
Budynek K3
Budynek K3 otwarto w 2012 r. W podziemiach znajdują się parkingi, obiekty techniczne i magazynowe, rampy do wyładunku, infrastruktura do składowania odpadów, drukarnia, kuchnie i archiwa. Na parterze zlokalizowana jest stołówka, kafeteria i sale szkoleniowe. W budynku mieszczą się także biura dla maksymalnie 503 osób, sale posiedzeń i sala informatyczna. Na szóstym piętrze znajdują się sale przyjęć, kuchnia i obiekty techniczne. Budynek K3 uzyskał certyfikat środowiskowy BREEAM przy wykorzystaniu wiodącej światowej metody oceny i certyfikacji zrównoważonego charakteru budynków.
Tak jak wszystkie instytucje UE Trybunał przywiązuje wielką wagę do bezpieczeństwa pracowników. W 2016 r. rozpoczęto realizację projektu mającego na celu zwiększenie bezpieczeństwa instytucji, który obejmował budowę nowego ogrodzenia, udoskonalenie systemów nadzoru wideo, instalację skanerów bagażu, bezpiecznych drzwi obrotowych w wejściach do budynków, utworzenie nowego centrum kontroli bezpieczeństwa oraz centrum kontroli dostępu dla pracowników i odwiedzających. Realizacja projektu postępowała zgodnie z planem. Skanery bagażu i bezpieczne drzwi obrotowe zostały uruchomione i działają. Komponenty projektu dotyczące infrastruktury zostaną ukończone na przestrzeni 2017 r.
Zarządzanie środowiskowe
Jako instytucja UE Trybunał jest zdania, że spoczywa na nim obowiązek stosowania zasad należytego zarządzania środowiskowego we wszystkich aspektach działalności. W 2014 r. rozpoczęto wdrażanie systemu ekozarządzania i audytu (EMAS), a w 2016 r. Trybunał otrzymał pozytywne zalecenie do certyfikacji EMAS. Ponadto Trybunał uzyskał certyfikat ISO 14001:2004 za stosowany system zarządzania środowiskowego.
W 2016 r., drugi rok z rzędu, Trybunał dokonał analizy emisji gazów cieplarnianych generowanych przez jego działalność, tak by systematycznie obniżać emisje CO2. Wyniki tej analizy pt. Carbon Footprint (Ślad węglowy) są dostępne na stronie internetowej Trybunału (eca.europa.eu).
W 2016 r. wprowadzono politykę e-wydań sprawozdań specjalnych: obecnie są one publikowane online i rozpowszechniane w formie elektronicznej.
Rozliczalność Trybunału
Informacje finansowe
Trybunał jest finansowany z budżetu ogólnego Unii Europejskiej. Budżet instytucji stanowią wyłącznie wydatki administracyjne. W 2016 r. wyniosły one ok. 137,6 mln euro, czyli mniej niż 0,1% wszystkich wydatków UE lub ok. 1,5% wszystkich wydatków administracyjnych. Ogólny wskaźnik wykonania budżetu wyniósł 99%.
| ROK BUDŻETOWY 2016 | Ostateczne środki | Zobowiązania | Wykorzystanie w % (zobowiązania/środki) | Płatności |
|---|---|---|---|---|
| Tytuł 1 – Pracownicy instytucji | ||||
| 10 – Członkowie instytucji | 11 540 | 11 091 | 96% | 10 970 |
| 12 – Urzędnicy i pracownicy zatrudnieni na czas określony | 98 000 | 97 629 | 99% | 97 629 |
| 14 – Inni pracownicy i usługi zewnętrzne | 5 099 | 4 993 | 98% | 4 918 |
| 162 – Podróże służbowe | 3 355 | 3 146 | 94% | 2 460 |
| 161, 163, 165 – Inne wydatki dotyczące pracowników instytucji | 2 594 | 2 559 | 98% | 1 996 |
| Razem tytuł 1 | 120 588 | 119 418 | 99% | 117 973 |
| Tytuł 2 – Budynki, meble, wyposażenie i różne wydatki operacyjne | ||||
| 20 – Budynki | 4 843 | 4 843 | 100% | 2 014 |
| 210 – Informatyka i telekomunikacja | 8 241 | 8 241 | 100% | 4 361 |
| 212, 214, 216 – Majątek ruchomy i koszty dodatkowe | 864 | 805 | 93% | 696 |
| 23 – Bieżące wydatki administracyjne | 427 | 393 | 92% | 235 |
| 25 – Posiedzenia, konferencje | 706 | 630 | 89% | 471 |
| 27 – Informacja i publikacje | 1 888 | 1 737 | 92% | 1 182 |
| Razem tytuł 2 | 16 969 | 16 649 | 98% | 8 959 |
| Łącznie | 137 557 | 136 067 | 99% | 126 932 |
Budżet na 2017 r.
W budżecie na rok 2017 przewiduje się wzrost w wysokości 2,7% w stosunku do budżetu na rok 2016.
| BUDŻET | 2017 r. (w tys. euro) | 2016 r. (w tys. euro) |
|---|---|---|
| Tytuł 1 – Pracownicy instytucji | ||
| 10 – Członkowie instytucji | 11 300 | 10 885 |
| 12 – Urzędnicy i pracownicy tymczasowi | 103 632 | 98 881 |
| 14 – Inni pracownicy i usługi zewnętrzne | 5 101 | 4 946 |
| 162 – Podróże służbowe | 3 450 | 3 600 |
| 161, 163, 165 – Inne wydatki dotyczące pracowników instytucji | 2 788 | 2 559 |
| Razem tytuł 1 | 126 271 | 120 801 |
| Tytuł 2 – Budynki, meble, wyposażenie i różne wydatki operacyjne | ||
| 20 – Budynki | 3 216 | 4 911 |
| 210 – Informatyka i telekomunikacja | 7 408 | 7 347 |
| 212, 214, 216 – Majątek ruchomy i koszty dodatkowe | 925 | 882 |
| 23 – Bieżące wydatki administracyjne | 438 | 439 |
| 25 – Posiedzenia, konferencje | 676 | 706 |
| 27 – Informacja i publikacje | 2 306 | 2 401 |
| Razem tytuł 2 | 14 969 | 16 686 |
| Razem | 141 240 | 137 557 |
Zarządzanie ryzykiem
W 2016 r. Trybunał przyjął politykę zarządzania ryzykiem w organizacji. Obecnie każda z dyrekcji ocenia ryzyko związane ze swoją działalnością. Co roku przeprowadzany jest przegląd tych ocen w celu wdrożenia planów działania służących zarządzaniu ryzykiem.
Plany uwzględnia się podczas projektowania i przeprowadzania kontroli wewnętrznych w celu zapewnienia ich skuteczności pod względem kosztów. System kontroli wewnętrznej Trybunału stanowi podstawę corocznego poświadczenia przez sekretarza generalnego należytego wykonywania pracy przez Trybunał, które jest przedstawiane w sprawozdaniu z działalności i będzie wykorzystywane do oceny ryzyka w następnym roku.
Audyty wewnętrzne i zewnętrzne Trybunału
Audyt wewnętrzny
Dział Audytu Wewnętrznego doradza Trybunałowi w zakresie zarządzania ryzykiem, wydając opinie na temat jakości zarządzania i systemów kontroli wewnętrznej. Jego działalność jest monitorowana przez Komitet Audytu złożony z trzech członków Trybunału i eksperta zewnętrznego. Komitet regularnie monitoruje postępy w realizacji różnych zadań określonych w rocznym programie prac Działu Audytu Wewnętrznego oraz zapewnia jego niezależność.
W 2016 r. Dział Audytu Wewnętrznego zbadał system sprawozdawczości zarządczej Trybunału, zarządzanie umowami, inwestycje w IT oraz zarządzanie usługami biblioteki i archiwum. Dokonał także przeglądu nowej polityki zarządzania ryzykiem oraz monitorował wdrażanie zaleceń, zapewniając realizację planów działania.
Trybunał przedstawia co roku wyniki działań w zakresie audytu wewnętrznego Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
Audyt zewnętrzny
Roczne sprawozdanie finansowe Trybunału jest badane przez niezależnego biegłego rewidenta. Stanowi to istotny aspekt podejścia Trybunału do standardów kontroli. Stosuje on bowiem w stosunku do siebie te same zasady przejrzystości i rozliczalności, co w stosunku do jednostek przez siebie kontrolowanych. Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta – w tym wypadku PricewaterhouseCoopers Sàrl – na temat sprawozdania finansowego Trybunału za rok budżetowy 2015 zostało opublikowane 30 sierpnia 2016 r.
Opinie niezależnego biegłego rewidenta – rok budżetowy 2015
W odniesieniu do sprawozdania finansowego:
„W naszej opinii sprawozdanie finansowe przedstawia prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji finansowej Europejskiego Trybunału Obrachunkowego na dzień 31 grudnia 2015 r., a także jego wyniku ekonomicznego i przepływów pieniężnych za zakończony tego dnia rok budżetowy, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 26 października 2012 r. (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym”), jak również zgodnie z rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 1268/2012 z dnia 29 października 2012 r. w sprawie zasad stosowania rozporządzenia finansowego”.
W odniesieniu do wykorzystania zasobów i procedur kontroli:
„Na podstawie przeprowadzonych przez nas prac, opisanych w niniejszym sprawozdaniu, stwierdzamy, że nie zwróciło naszej uwagi nic, co dawałoby nam podstawy, by sądzić, że we wszystkich istotnych aspektach i na podstawie opisanych powyżej kryteriów:
- zasoby przyznane Trybunałowi nie zostały użyte zgodnie z ich przeznaczeniem;
- stosowane procedury kontroli nie dają niezbędnych gwarancji zapewniających zgodność operacji finansowych z obowiązującymi przepisami”.
Procedura udzielania absolutorium
Podobnie jak wszystkie inne instytucje UE Trybunał podlega procedurze udzielania absolutorium. W kwietniu 2016 r. Parlament Europejski udzielił Sekretarzowi Generalnemu Trybunału absolutorium w związku z wykonaniem budżetu za rok budżetowy 2014, co oznacza, że rozliczenia za 2014 r. zostały zamknięte i zatwierdzone.
Trybunał przeanalizował starannie wszystkie kwestie dotyczące kontroli i odpowiedzialności kierownictwa, podjął odpowiednie kroki oraz zgłosił Parlamentowi Europejskiemu wprowadzone działania następcze.
Oświadczenie delegowanego urzędnika zatwierdzającego
Ja, niżej podpisany, Sekretarz Generalny Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, działając jako delegowany urzędnik zatwierdzający, niniejszym:
- oświadczam, że informacje zawarte w niniejszym sprawozdaniu są prawdziwe i poprawne;
- stwierdzam, że mam wystarczającą pewność, że:
- środki przeznaczone na działalność opisaną w niniejszym sprawozdaniu były wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem oraz zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami;
- stosowane procedury kontroli dają niezbędne gwarancje odnośnie do legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń i zapewniają właściwe postępowanie w przypadku pojawienia się zarzutów nadużyć finansowych lub podejrzenia nadużycia;
- korzyści z kontroli są proporcjonalne do kosztów.
Moja wystarczająca pewność opiera się na moim własnym osądzie i na informacjach, którymi dysponuję, takich jak sprawozdania i oświadczenia subdelegowanych urzędników zatwierdzających, sprawozdania audytora wewnętrznego i sprawozdania niezależnego biegłego rewidenta za poprzednie lata budżetowe.
Potwierdzam, że nie jestem świadomy istnienia faktów, które nie zostały zgłoszone w niniejszym sprawozdaniu, a które mogłyby negatywnie wpłynąć na interesy Trybunału.
Sporządzono w Luksemburgu dnia 16 lutego 2017 r.
Eduardo Ruiz García
Sekretarz Generalny
Załącznik – Sprawozdania specjalne z 2016 r.
- Czy system pomiaru efektywności stosowany przez Komisję w odniesieniu do dochodów rolników jest dobrze skonstruowany i oparty na rzetelnych danych? (01/2016)
- Sprawozdanie za 2014 r. dotyczące działań następczych związanych ze sprawozdaniami specjalnymi Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (02/2016)
- Przeciwdziałanie eutrofizacji w Morzu Bałtyckim – wymagane są dalsze, bardziej skuteczne działania (03/2016)
- Europejski Instytut Innowacji i Technologii musi zmodyfikować swoje mechanizmy operacyjne oraz pewne elementy koncepcji w celu osiągnięcia spodziewanego oddziaływania (04/2016)
- Czy Komisja zapewniła skuteczne wdrożenie dyrektywy usługowej? (05/2016)
- Programy zwalczania, kontroli i monitorowania chorób zwierząt (06/2016)
- Zarządzanie przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych należącymi do niej budynkami na całym świecie (07/2016)
- Kolejowy transport towarowy w UE: wciąż nie na właściwym torze (08/2016)
- Wydatki na zewnętrzny wymiar polityki migracyjnej UE w państwach południowego regionu Morza Śródziemnego i państwach objętych Partnerstwem Wschodnim do 2014 r. (09/2016)
- Aby skutecznie wdrożyć procedurę nadmiernego deficytu, konieczne są dalsze usprawnienia (10/2016)
- Wzmacnianie zdolności administracyjnych w byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii – ograniczone postępy w skomplikowanej sytuacji (11/2016)
- Agencje nie zawsze wykorzystują dotacje we właściwy i jednoznacznie skuteczny sposób (12/2016)
- Pomoc UE na rzecz wzmocnienia administracji publicznej w Mołdawii (13/2016)
- Unijne inicjatywy polityczne i wsparcie finansowe na rzecz integracji Romów – w ostatnim dziesięcioleciu osiągnięto istotne postępy, potrzebne są jednak dodatkowe działania w terenie (14/2016)
- Czy Komisja skutecznie zarządzała pomocą humanitarną na rzecz społeczności dotkniętych skutkami konfliktów w regionie Wielkich Jezior Afrykańskich? (15/2016)
- Cele UE w dziedzinie edukacji – programy są spójne, ale występują niedociągnięcia w pomiarze wyników (16/2016)
- Instytucje Unii Europejskiej mogą w większym stopniu ułatwić dostęp do swoich zamówień publicznych (17/2016)
- Unijny system certyfikacji zrównoważonych ekologicznie biopaliw (18/2016)
- Wykonywanie budżetu UE za pośrednictwem instrumentów finansowych – wnioski na przyszłość z okresu programowania 2007–2013 (19/2016)
- Wzmacnianie zdolności administracyjnych w Czarnogórze – mimo dokonanych postępów potrzeba skuteczniejszych działań w wielu ważnych obszarach (20/2016)
- Unijna pomoc przedakcesyjna na rzecz wzmocnienia zdolności administracyjnych na Bałkanach Zachodnich – meta-kontrola (21/2016)
- Programy pomocy unijnej na rzecz likwidacji obiektów jądrowych na Litwie, w Bułgarii i na Słowacji – od 2011 r. poczyniono pewne postępy, lecz wciąż należy zmierzyć się z najpoważniejszymi wyzwaniami (22/2016)
- Transport morski w UE: na niespokojnych wodach – wiele nieskutecznych i nietrwałych inwestycji (23/2016)
- Należy dołożyć starań, by szerzyć wiedzę na temat zasad pomocy przyznawanej przez państwa w obszarze polityki spójności i egzekwować ich przestrzeganie (24/2016)
- System identyfikacji działek rolnych – użyteczne narzędzie do określania kwalifikowalności gruntów rolnych wymagające udoskonaleń w zakresie zarządzania (25/2016)
- Zwiększenie skuteczności zasady wzajemnej zgodności i uproszczenie związanego z nią systemu nadal stanowi wyzwanie (26/2016)
- Administracja w Komisji Europejskiej – przykład najlepszej praktyki? (27/2016)
- Postępowanie w obliczu poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia w UE – podjęto istotne działania, lecz konieczne są dalsze kroki (28/2016)
- Jednolity Mechanizm Nadzorczy – dobry początek, lecz konieczne są dalsze usprawnienia (29/2016)
- Skuteczność unijnego wsparcia na rzecz sektorów priorytetowych w Hondurasie (30/2016)
- Przeznaczenie co najmniej jednego na pięć euro w budżecie UE na działania w dziedzinie klimatu – mimo ambitnych prac istnieje poważne ryzyko, że cel nie zostanie osiągnięty (31/2016)
- Pomoc UE na rzecz Ukrainy (32/2016)
- Unijny Mechanizm Ochrony Ludności – koordynacja reagowania na klęski żywiołowe poza terytorium UE była zasadniczo skuteczna (33/2016)
- Zwalczanie marnotrawienia żywności – szansa dla UE na poprawę efektywności gospodarowania zasobami w łańcuchu dostaw żywności (34/2016)
- Wykorzystanie wsparcia budżetowego w celu poprawy mobilizacji dochodów krajowych w Afryce Subsaharyjskiej (35/2016)
- Ocena mechanizmów zamknięcia programów rozwoju obszarów wiejskich i programów w obszarze spójności na lata 2007–2013 (36/2016)
Kontakt
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
12 rue Alcide De Gasperi
1615 Luxembourg
LUKSEMBURG
Tel.: +352 4398-1
Formularz kontaktowy: eca.europa.eu/pl/Pages/ContactForm.aspx
Strona internetowa: eca.europa.eu
Twitter: @EUAuditors
Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (http://europa.eu).
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2017
| ISBN 978-92-872-6692-7 | ISSN 1831-1326 | doi:10.2865/695532 | QJ-AA-17-001-PL-C | |
| ISBN 978-92-872-6688-0 | ISSN 2362-9584 | doi:10.2865/462894 | QJ-AA-17-001-PL-N | |
| HTML | ISSN 2362-9584 | doi:10.2865/88419 | QJ-AA-17-001-PL-Q |
© Unia Europejska, 2017
Kopiowanie dozwolone pod warunkiem podania źródła.
O zgodę na wykorzystanie lub powielenie poniższego zdjęcia należy zwrócić się bezpośrednio do posiadacza praw autorskich.
* © Cour des comptes – Elombard
W przypadku następujących zdjęć powielanie jest dozwolone pod warunkiem wskazania posiadacza praw autorskich, źródła i nazwiska fotografa (o ile zostały podane):
* © Unia Europejska, 2016; źródło: PE
* © Unia Europejska, 2015; źródło: KE – Usługi Audiowizualne; Oliver Bunic
* © Stałe Przedstawicielstwo Malty
Publikacja ta jest dostępna w 23 językach w następujących formatach:
PDFJAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE
Publikacje bezpłatne:
- jeden egzemplarz:
- w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
- kilka egzemplarzy (lub mapy, plakaty):
- w przedstawicielstwach Unii Europejskiej (http://ec.europa.eu/represent_pl.htm)
- w delegaturach Unii Europejskiej w krajach poza UE: (http://eeas.europa.eu/delegations/index_pl.htm)
- kontaktując się z Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_pl.htm)
- lub dzwoniąc pod numer 00 800 6 7 8 9 10 11 (numer bezpłatny w całej UE) (*).
Publikacje płatne:
- w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)