ISSN 1831-5380

Mapa strony | Klauzula prawna | Pliki cookie | FAQ | Kontakt | Drukuj

Europa > Urząd Publikacji > Przewodnik redakcyjny > IV. Publikacje w języku polskim > 10. Zasady dotyczące tekstów

• Strona główna
• Zawartość
• Co nowego
• Indeks
• Przydatne linki
• Wersja PDF

10.1. Interpunkcja

10.1.1. Przecinek

Kilka uwag ogólnych:

Zdania złożone

Przecinkiem rozdzielamy:

Nie rozdzielamy przecinkiem zdań złożonych współrzędnie, które połączone są spójnikami łącznymi, rozłącznymi lub wyłączającymi (i, bądź, tudzież, oraz, albo, lub, ni, ani, czy, zarazem).

Jeśli spójniki powtarzają się (i pełnią tę samą funkcję), przecinek stawiamy przed powtarzającym się spójnikiem:

Wyżej wymieniony producent eksportujący nie złożył wniosku ani o MET, ani o IT.

Zdarza się, że w zdaniu pojawia się ponownie ten sam spójnik, ale pełni on inną funkcję. W takim przypadku przecinka przed nim nie stawiamy:

Inwestycje w budynki, zakłady oraz maszyny w 2003 r. oraz w okresie odniesienia służyły głównie utrzymaniu mocy produkcyjnych.

Protokół wymaga, aby podczas tworzenia i realizacji polityki rolnej i transportowej Wspólnota i państwa członkowskie uwzględniały wymagania dotyczące dobrostanu zwierząt.

A oto przykład zdania, w którym spójnik ani raz pełni tę samą, a raz inną funkcję:

Żaden rząd zagraniczny ani jego przedstawiciel, ani żadna osoba zagraniczna nie mogą otrzymać ani posiadać zezwolenia na prowadzenie stacji radiowej. (ani przedstawiciel, ani żadna osoba – spójnik powtarza się w tej samej funkcji, więc przecinek stawiamy;nie mogą otrzymać ani posiadać – spójnik został użyty w innej funkcji, więc nie stawiamy przecinka)

Jeśli zdanie podrzędne jest współrzędne wobec innego zdania podrzędnego i wprowadza je spójnik poprzedzony spójnikiem łącznym, rozłącznym lub wyłączającym (albo który, i kto, i który, i że, oraz aby, oraz gdy), przecinek stawiamy jedynie przed pierwszym zdaniem podrzędnym:

Część produkcji cukru, izoglukozy i syropu inulinowego, która jest produkowana w ramach przyznanej kwoty i która przekracza próg ustanowiony zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu, uznaje się za wycofaną.

Komisja stara się pomóc państwom członkowskim w działaniach na rzecz wydłużenia okresu aktywności zawodowej osób starszych, aby osoby te mogły dzielić się swoim doświadczeniem, aby dalej aktywnie uczestniczyły w życiu społecznym oraz aby w miarę możliwości prowadziły zdrowe, niezależne i satysfakcjonujące życie.

Wtrącenia i dopowiedzenia często wprowadzane są przez połączenia spójników z przysłów­kami i zaimkami (albo lepiej, albo raczej, ani nawet, ani też, czy może, czy raczej, i to, lub raczej itd.). Poprzedzamy je przecinkiem:

Po wejściu w życie tej konwencji nie będzie ona stosowana do spółek holdingowych w rozumieniu właściwych przepisów luksemburskich, ani też do dochodów w rozumieniu podatkowym.

Z prawnego punktu widzenia Komisja, ani tym bardziej żadna z jej dyrekcji generalnych, nie może podjąć takich zobowiązań w imieniu UE.

Nie stawiamy przecinka przed spójnikiem czy łączącym zdania współrzędne rozłączne:

Idziesz na piechotę czy jedziesz autobusem?

Przyjdziesz tutaj czy spotkamy się na miejscu?

Jeśli jednak spójnik ten wprowadza zdanie podrzędne, przecinek stawiamy:

Istnienie takiego interesu zależy od tego (czego?), czy stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu może mieć konsekwencje prawne.

Do Komisji należy dokonanie oceny, czy zamieszczenie w decyzji takich elementów jest wskazane.

Zdania podrzędne wplecione w zdania nadrzędne zawsze wydzielamy dwoma przecinkami – nawet jeśli kolejna część zdania zaczyna się spójnikiem, przed którym przecinka z reguły się nie stawia:

Oświadczenie, że środek spożywczy jest źródłem błonnika pokarmowego, oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera przynajmniej 3 g błonnika na 100 g lub przynajmniej 1,5 g błonnika na 100 kcal.

Komisja zwraca uwagę, że rozporządzenie (WE) nr 1159/2000 odnosi się do informacji na temat działań reklamowych, jakie powinny prowadzić państwa członkowskie w związku z pomocą udzielaną z funduszy strukturalnych, i nie ustanawia żadnych ram prawnych przyznawania tej pomocy.

Należy zatem określić ilości, w odniesieniu do których nie złożono wniosków, i dodać je do ilości ustalonych dla następnego podokresu obowiązywania kontyngentu.

Cofanie przecinka

Jeśli spójniki połączone są z innymi spójnikami, partykułami i przysłówkami, przecinek stawiamy przed całym wyrażeniem:

chyba że chyba żeby ile że jak gdyby jako że mimo że

pomimo to pomimo że tylko że właśnie gdy właśnie jak właśnie kiedy

podczas gdy zwłaszcza gdy zwłaszcza jeżeli zwłaszcza kiedy zwłaszcza że

Minimalna ilość na partię objęta ofertą wynosi 250 ton, chyba że ilość dostępna dla tej partii wynosi mniej niż 250 ton.

Przedsiębiorstwo nie było w stanie zaoferować wzmiankowanej hipoteki pierwszego stopnia, jako że budynek należał do ICB.

Akcent zdaniowy a spójniki zestawione

Gdy na przysłówek, zaimek lub wyrażenie przyimkowe połączone ze spójnikiem pada akcent zdaniowy (pełnią one wówczas rolę okoliczników), rozdzielamy te wyrazy przecinkiem:

Chupa Chups formalnie miał prawo do otrzymania przedmiotowych dotacji w momencie, gdy był przyznawany kredyt.

Wytłumacz to tak, aby było zrozumiałe dla wszystkich.

Tak samo lub podobnie zbudowane wyrażenia mogą jednak pełnić funkcję spójników zestawionych – w takim wypadku należą one do zdania podrzędnego i należy postawić przecinek przed nimi:

Wszystkie znaczki posiadają wyraźny nadruk niepowtarzalnego numeru seryjnego oraz adresu zwrotnego, tak aby pochodzenie znaczków mogło zostać odtworzone w przypadku ponownego złapania oznakowanego osobnika.

Dodatkowy okres przyznany przez państwa członkowskie powinien być ograniczony do dwunastu miesięcy, tak by rolnicy mieli dostęp do środków ochrony roślin zawierających metomyl przez 18 miesięcy od daty przyjęcia niniejszej decyzji.

Wytłumacz to jaśniej, tak aby wszyscy zrozumieli.

Najczęściej spotykane połączenia tego typu:

dlatego iż dlatego że dopiero gdy pod warunkiem że podobnie jak potem gdy tak aby tak by tak iż

tak jak tak jakby tak że tak żeby taki jak taki sam jak tam gdzie tam skąd ten sam co

teraz gdy to co tym bardziej iż tym bardziej że w miarę jak wtedy gdy z chwilą gdy w sytuacji gdy w przypadku gdy

Zasada cofania przecinka nie dotyczy wyrażenia w zakresie, w jakim.

Nie rozdzielamy przecinkiem dwóch spójników, spójnika i zaimka względnego, zaimka względnego i spójnika:

a że a choć a gdy a jeśli a kiedy

a mianowicie a ponieważ a więc i choć który jeśli

że aby że gdy że jeśli

Wyniki prac grupy roboczej wskazują, że jeśli nie zostaną podjęte działania, stopień penetracji rynku przez inteligentne systemy i aplikacje samochodowe będzie bardzo niski w stosunku do oferowanych przez nie możliwości zapobiegania śmiertelnym wypadkom.

Rada dodaje, że gdyby te sytuacje były porównywalne, to twórcy regulaminu pracowniczego nie potrzebowaliby wprowadzać systemu zamiany kapitału na lata uprawniające do emerytury.

Jeśli jednak chcemy podkreślić zdanie wtrącone, wydzielamy je dwoma przecinkami lub myślnikami:

Projekt cząstkowy zwiększa wydajność istniejących urządzeń i, choć maszyn dzierżawionych nie można uznać za urządzenia posiadane, podnosi wydajność w ramach operacji produkcji i montażu systemów.

Brandt wyciąga z tego wniosek, że – jeśli Sąd potwierdzi zaskarżoną decyzję, w szczególności ciążący na Republice Włoskiej obowiązek odzyskania już wypłaconej pomocy – spółka ta znajdzie się w sytuacji znacznie mniej korzystnej niż ta, w której znajdowałaby się, gdyby nigdy nie wydano rozpatrywanego środka.

Przecinek w wyrażeniach tworzących logiczną strukturę tekstu

W pierwszej kolejności…

 

Po pierwsze,…

 

Przede wszystkim… Następnie… Ponadto… Na koniec… Wreszcie…

 

Po drugie,…

 

Primo,…

 

Secundo,…

 

Tertio,…

W drugiej kolejności…

Spójniki skorelowane

Spójniki skorelowane to spójniki złożone z dwóch członów niewystępujących po sobie bezpośrednio, lecz rozdzielonych innymi wyrazami. Przecinek stawiamy przed drugim spójnikiem z pary:

dopóty…, dopóki… ilekroć…, tylekroć… jeżeli…, to… nie tylko…, lecz także…

o ile…, o tyle… wówczas…, gdy… wprawdzie…, ale… wprawdzie…, lecz…

wprawdzie…, jednak… wprawdzie…, jednakże… wtedy…, kiedy… zarówno…, jak i…

Zarówno kody produktów, jak i kody serii A miejsc przeznaczenia są określone w rozporządzeniu Komisji (EWG) nr 3846/87.

W trakcie badania wprawdzie nie stwierdzono poważnego zagrożenia niedoborem w żadnym z państw członkowskich, jednak wyrażono pewne obawy dotyczące okresu po 2020 r.

Najczęstsze błędy:

* zarówno…, oraz…

* zarówno…, a także

* zarówno… i

* Zarówno Komisja, a także państwa członkowskie powinny więcej inwestować w badania naukowe. [Poprawnie: Zarówno Komisja, jak i państwa członkowskie powinny więcej inwestować w badania naukowe].

Wyrażenia wprowadzające i wtrącone

Wyrażenia wtrącone oraz dopowiedzenia występujące wewnątrz zdania oddzielamy przecinkami (lub myślnikami) z dwóch stron. Jeśli występują na końcu zdania – drugi przecinek zastępujemy kropką lub równoważnym znakiem interpunkcyjnym:

Zgodnie z powyższym Komisja pragnie zauważyć, że w 2004 r. – ostatnim roku obrotowym poprzedzającym podjęcie decyzji – obrót grupy UPM-Kymmene wyniósł 9 820 mln EUR.

W celu realizacji programu Komisja, w ramach celów ogólnych określonych w art. 2, przyjmuje roczne programy prac określające cele szczegółowe, priorytety tematyczne, środki towarzyszące, o których mowa w art. 8 ust. 3, i – w razie konieczności – wykaz innych działań.

Przecinkami poprzedzamy wyrażenia wprowadzające wyjaśnienia i wyliczenia (czyli, to jest, to znaczy, w tym):

Repozytorium transakcji udostępnia niezbędne informacje pewnym podmiotom, a mianowicie ESMA, właściwym organom nadzorującym przedsiębiorstwa podlegające obowiązkowi zgłaszania, właściwym organom nadzorującym CCP oraz odpowiednim bankom centralnym ESBC.

Wykaz półproduktów farmaceutycznych, to znaczy związków stosowanych do wytwarzania gotowych produktów farmaceutycznych.

W odniesieniu do przykładowych środków wskazuje się, że przepisy wykonawcze dotyczące stosowania art. 15, w tym dotyczące przygotowania i przedstawienia wniosku, przewidziano w ust. 4 tego artykułu.

Przecinkami poprzedzamy wyrażenia uwypuklające treści zawarte w członie poprzednim (na przykład, chyba, przynajmniej, zwłaszcza, prawdopodobnie, ewentualnie, nawet, raczej):

Zezwala się na kontynuację toczących się lub przygotowywanych działań w zakresie współpracy, zwłaszcza w ramach 8. i 9. EFR,

Decyzja wykonująca CPC umożliwia, przynajmniej w niektórych przypadkach, stosowanie pięcioletniego okresu przechowywania również w odniesieniu do informacji, których wynikiem nie było podjęcie skutecznych działań służących egzekwowaniu prawa.

Przecinkami wydzielamy wyrazy poza zdaniem (inaczej, innymi słowy, krótko, ściśle, ściśle mówiąc, ściślej, słowem itd.):

Innymi słowy, ostateczne marginesy dumpingu określone w pierwotnym dochodzeniu antydumpingowym były częściowo związane z istnieniem subsydiów wywozowych.

Imiesłowy przysłówkowe (zakończone na -ąc, -łszy, -wszy)

Imiesłowy zakończone na -ąc, -łszy, -wszy są zawsze oddzielane przecinkami – nawet jeśli nie towarzyszą im żadne określenia:

Reasumując, do głównej umowy kredytu zawartej między ICF a ICB można zastosować zasadę inwestora w gospodarce rynkowej.

Komisja publikuje stosowne informacje na temat działalności grupy, umieszczając je w rejestrze lub zapewniając do nich dostęp poprzez link w rejestrze do strony internetowej DG do Spraw Wewnętrznych.

Uwzględniwszy powyższe, Komisja stwierdza, że interwencja ze strony władz Asturii nie wiązała się z żadnym znaczącym ryzykiem.

Jeśli imiesłowy zakończone na -ąc, -łszy, -wszy (i towarzyszące im określenia) mają charakter wtrącony, wydzielamy je dwoma przecinkami (lub rzadziej – myślnikami):

Rada, przychylając się do poprawki 52, wprowadziła również przepis o możliwości podjęcia środków w przypadku nieuprawnionego posługiwania się etykietą.

Jedynym wyjątkiem jest imiesłów wyjąwszy, którego przecinkiem się nie wydziela:

Wyjąwszy Stany Zjednoczone najważniejsze rynki krajów trzecich były w pełni otwarte dla wywozu z Chin.

Nie oddziela się przecinkiem imiesłowu od poprzedzającego go spójnika (np. i, a, iż, że) lub zaimka względnego (np. jaki, który, co), chyba że chce się podkreślić, że zdanie ma charakter wtrącony:

W świetle cennych dokonań obydwu grup ekspertów od 2003 r., które umożliwiły Komisji dalszy rozwój polityki w tym obszarze, i biorąc pod uwagę rosnące znaczenie polityki w dziedzinie handlu ludźmi na poziomie światowym, nadal istnieje zapotrzebowanie na działalność grupy ekspertów.

Globalny przegląd ma na celu zdefiniowanie wymogów operacyjnych w zakresie wymiany informacji między wszystkimi podmiotami, które – mając na uwadze wszechstronne podejście – mogą współdziałać we wspieraniu operacji WPBiO.

Imiesłowy przymiotnikowe (zakończone na -ący, -ny, -ty)

O tym, czy przed imiesłowem przymiotnikowym powinien zostać postawiony przecinek, decyduje budowa zdania i intencje autora wypowiedzi:

W tych okolicznościach dyrekcja przedsiębiorstwa w 2002 r. wprowadziła plan restrukturyzacji, mający na celu poprawę sytuacji finansowej spółki.

Państwa członkowskie, których ta sprawa dotyczy, opracowały programy mające na celu zwalczanie tych organizmów.

W wypadku imiesłowów przecinek często niesie ze sobą określone znaczenie, jak w przykładzie:

Górnicy, walczący o wyższe pensje, wystosowali do rządu petycję (przecinki wprowadzają dopowiedzenie, które nie zmienia zakresu znaczeniowego podmiotu, lecz stanowi jego wariant, a zatem zdanie oznacza „wszyscy górnicy walczą o wyższe pensje”).

Górnicy walczący o wyższe pensje wystosowali do rządu petycję (usunięcie przecinków zmienia dopowiedzenie w przydawkę wyodrębniającą, która zawęża zakres znaczeniowy podmiotu, a zatem zdanie oznacza: „tylko ci spośród górników, którzy walczą o wyższe pensje”).

Wyrażenia porównawcze

Nie stawiamy przecinka przed członem porównawczym wprowadzonym przez wyrazy jak, jakby, jako, niż, niby, niby to, niczym, ni to, podobnie – chyba że mają wyraźnie charakter dopowiedzenia:

Odsetki są niższe niż te stosowane przy innych typach pożyczek.

Związek ma zasięg ogólnokrajowy i jest zorganizowany jak federacja.

Rolą Komisji jako decydenta jest uwzględnianie oczekiwań i obaw społeczeństwa.

W dziedzinie energii Unia działa podobnie jak w innych obszarach.

Ale w wypadku dopowiedzenia przecinek postawimy:

Ogólna stopa bezrobocia jest niska (3,9 %), podobnie jak stopa bezrobocia młodzieży (6,6 %).

Przecinek stawia się, gdy człon taki stanowi zdanie podrzędne w zdaniu złożonym:

Jest wyższy niż Piotr.
ale: Jest wyższy, niż myślałem.

więcej niż cztery
ale: więcej, niż przewidziano

W porównaniach paralelnych (tak, jak; taki, jaki; tyle, co; ten, co) przecinek można postawić, chyba że składniki porównania nie przeciwstawiają się sobie wyraźnie lub jeśli chcemy porównanie osłabić:

Wydatki dotyczące programu Leader wynoszą procentowo przynajmniej tyle samo co wydatki, o których mowa w art. 23 niniejszego rozporządzenia.

Kazachstan ma łącznie tylko około 61 mln mieszkańców – tyle samo co np. Zjednoczone Królestwo, Francja czy Włochy.

Państwa członkowskie oferują poziom bezpieczeństwa co najmniej taki, jaki jest określony w podstawowych wymaganiach zawartych w załącznikach Va i Vb.

Kiedy jeszcze przecinka nie stawiamy

Nie rozdzielamy dwóch niejednorodnych okoliczników (np. okolicznika miejsca i czasu):

Sporządzono w Brukseli dnia 22 kwietnia 2006 r.

Zebranie odbędzie się w sali 222 o godz. 17.

Nie stawiamy przecinka przed itd., itp.

Często może ona mieć jednak zastosowanie raczej teoretyczne niż praktyczne z powodu braku przejrzystych informacji o opłatach licencyjnych itp.

Inaczej niż w języku angielskim i francuskim, przecinkiem nie oddzielamy pojedynczych okoliczników miejsca, czasu, częstotliwości itp.:

On 9 September 2002, the Commission decided to close the procedure.
W dniu 9 września 2002 r. Komisja podjęła decyzję o zamknięciu postępowania.

Dans le cadre de ce programme, le Canada collabore avec les membres de la CE.
W ramach tego programu Kanada współpracuje z członkami Wspólnoty Europejskiej.

Jeśli jednak dwa okoliczniki tego samego typu (miejsca, czasu itp.) stoją w zdaniu obok siebie, oddzielamy je przecinkiem wówczas, gdy drugi z nich jest dokładniejszym określeniem pierwszego (zawęża jego zakres):

Szczyt odbył się na południu Finlandii, w Tampere.
ale: Szczyt odbył się w Tampere na południu Finlandii.

Nie stawiamy przecinka po rozpoczynających zdanie wyrażeniach odnoszących się do wcześniejszych wypowiedzi, takich jak: niezależnie od tego, stąd, w takim przypadku, mimo to, dzięki temu, w tym celu, w ten sposób, z tego powodu, na tej podstawie, pod tym wzglę­dem, na podstawie powyższych faktów, w tym kontekście, w tej sytuacji, wobec powyższych okoliczności, w związku z tym, w związku z powyższym, w świetle powyższych ustaleń:

Consequently, the arrangements shall be limited to products originating in EFTA States.
W związku z tym powyższe ustalenia ogranicza się do produktów pochodzących z państw EFTA.

Dans ce cas, la Commission entreprendra une analyse indépendante.
W takim przypadku Komisja przeprowadza niezależną analizę.

Thus, the Commission is of the opinion that…
Stąd Komisja jest zdania, że…

Nie stawiamy przecinka po wyrazach i wyrażeniach wprowadzających typu: jednak, jednakże, niemniej jednak, w efekcie, w rezultacie, dlatego, dlatego też, a zatem, toteż, w praktyce, z reguły, w zasadzie, zasadniczo, przede wszystkim, na ogół, dodatkowo, podobnie, tym samym, w szczególności, ponadto, na przykład, wreszcie, jednocześnie, prawdopodobnie, w pewnym stopniu, toteż:

Ponadto tendencje wzrostowe pojawiają się początkowo raczej na obszarach miejskich.

W rezultacie spółka BE uzyskała bardzo silną pozycję.

Bardzo często jednak te same wyrażenia występują w środku zdania, wprowadzając zdanie podrzędne albo wtrącenie, i wtedy poprzedzamy je przecinkiem:

Rozwiązanie to ma wiele wad, przede wszystkim jest bardzo kosztowne.

Zasadniczo nie stawiamy przecinka po rozpoczynających zdanie wyrażeniach typu: zgodnie z, bez względu na, niezależnie od, w świetle, stosownie do, w odniesieniu do, w związku z, w odróżnieniu od, wobec, na podstawie, na mocy, w następstwie, w wyniku, w przypadku [czegoś], ze względu na, na zasadzie odstępstwa od, co do, o ile nie następuje po nich żadne wtrącenie:

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 należy podjąć konieczne środki w sytuacji, kiedy bezsprzecznie żywność przywożona z kraju trzeciego może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt lub środowiska.

Ze względu na obowiązujące już cła wyrównawcze nie nałożono w pełni ceł antydumpingowych.

Na zasadzie odstępstwa od postanowień zawartych w ust. 3 dopuszcza się rozwiązanie niniejszej umowy na wspólnie uzgodnionych warunkach.

Jeśli wyrażenia te mają inną pozycję w zdaniu, oddzielamy je przecinkami (lub myślnikami), w przypadku gdy same stanowią wtrącenie lub dopowiedzenie:

Program jest realizowany zgodnie z warunkami umowy.
ale:
Program jest realizowany, zgodnie z warunkami umowy, we współpracy z partnerami społecznymi.

Nie stawiamy przecinka ani przed wyrażeniami rozpoczynającymi się od w celu, ani po nich:

Rozporządzenie (UE) nr 297/2011 było wielokrotnie zmieniane w celu uwzględnienia rozwoju sytuacji.

W celu uwzględnienia sytuacji panującej na rynku wspólnotowym należy ustanowić przepis przewi­dujący ustalenie przez Komisję minimalnej ceny sprzedaży dla każdego przetargu częściowego.

Nie stawiamy przecinka po formule kończącej list:

Z poważaniem

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2011